Dù rằng, hầu hết các nhà đầu tư non nớt hay có kinh nghiệm đều mắc lỗi. Trở thành một người hoàn hảo là điều không thể, nhưng nếu biết được một số sai lầm đầu tư cơ bản, bạn sẽ có thể giúp bản thân tránh xa những lần đầu tư thua lỗ. Sau đây là một số sai lầm đầu tư phổ biến nhất.
Sử dụng quá nhiều tiền ký quỹ
Ký quỹ (margin) là việc sử dụng tiền đi vay để mua chứng khoán. Kỹ quỹ có thể giúp bạn kiếm được nhiều tiền hơn, nhưng nó cũng có thể khiến bạn thua lỗ nặng hơn.
Lỗi nghiêm trọng nhất mà một nhà đầu tư mới vào nghề thường mắc phải chính là bị mờ mắt bởi thứ tưởng như tiền cho không này bởi nếu sử dụng ký quỹ mà khoản đầu tư không đi đúng hướng mong đợi thì đến cuối cùng bạn sẽ phải chịu những khoản nợ lớn. Liệu bạn có muốn mua cổ phiếu bằng thẻ tín dụng hay không. Tất nhiên, câu trả lời sẽ là không rồi. Về bản chất, sử dụng tiền kỹ quỹ quá mức cũng giống như dùng thẻ tín dụng vậy (mặc dù có thể với lãi suất thấp hơn).
Ngoài ra, sử dụng tiền ký quỹ đòi hỏi bạn phải theo dõi lượng chứng khoán bạn đang nắm giữ cẩn thận hơn vì những biến động giá nhỏ nhất cũng có thể làm tăng mức lãi hoặc lỗ của bạn. Nếu không có thời gian và kiến thức để quan sát và đưa ra quyết định về số chứng khoán đang nắm giữ cũng như sự sụt giảm của nó, công ty môi giới sẽ bán cổ phiếu của bạn để thu hồi các khoản lỗ đang tích lũy.
Nếu có thể một nhà đầu tư mới đừng động đến kỹ quỹ. Hãy chỉ sử dụng nó khi bạn hiểu rõ tất cả các khía cạnh và sự nguy hiểm của nó. Ký quỹ có thể buộc bạn phải bán toàn bộ lượng chứng khoán đang nắm giữ ở mức giá thấp nhất vào những thời điểm mà đáng lẽ thị trường sắp phục hồi.
Mua theo lời mách nước vô căn cứ
Mọi người đều sẽ có lần phạm phải sai lầm này khi đầu tư. Bạn có thể nghe thấy người thân hoặc bạn bè nói về một cổ phiếu sắp được mua, có thu nhập cao hoặc công ty nào đó sẽ sớm tung ra một sản phẩm mới mang tính đột phá. Ngay cả khi những điều này là sự thật, chúng chưa hẳn chỉ ra rằng cổ phiếu của công ty đó thật sự đáng mua và càng không có nghĩa rằng bạn nên gọi cho nhà môi giới để mua vào.
Những lời khuyên vô căn cứ khác đến từ các chuyên gia đầu tư trên truyền hình, những người thường xuyên thuyết phục mọi người nên mua một cổ phiếu nào đó, nhưng thực ra sự hấp dẫn của nó chỉ mang tính tạm thời. Những lời khuyên kiểu này thường không mang lại kết quả tốt đẹp và mất tăm hơi ngay sau khi bạn mua cổ phiếu. Hãy nhớ rằng, mua cổ phiếu theo lời khuyên trên phương tiện truyền thông chẳng khác gì một canh bạc đầu cơ.
Tuy nhiên, điều này không có ý nói rằng bạn nên tránh xa mọi lời khuyên về cổ phiếu. Nếu một lời khuyên thực sự thu hút sự chú ý của bạn, điều đầu tiên cần làm là xem xét nguồn gốc của nó. Điều tiếp theo là tự mình tìm hiểu, nghiên cứu. Hãy nhớ nghiên cứu, nghiên cứu nữa và nghiên cứu mãi để bạn biết chắc về thứ mình sắp mua cũng như lý do mua. Nếu muốn mua một cổ phiếu công nghệ cao với một số công nghệ độc quyền, bạn nên cân nhắc xem liệu đó có phải là nơi đầu tư phù hợp với đặc thù đầu tư của bạn hay không, chứ đừng chỉ dựa vào quan điểm mà một số nhà quản lý quỹ tương hỗ phát biểu trên truyền hình.
Lần tới, khi bị cám dỗ mua một cổ phiếu hấp dẫn, đừng làm gì cho đến khi bạn đã có tất cả các thông tin và cảm thấy tin tưởng về công ty phát hành nó. Lý tưởng nhất là tham khảo ý kiến của các nhà đầu tư khác hoặc từ chuyên gia tư vấn tài chính công tâm.
Nếu muốn trở thành một nhà giao dịch chủ động, bạn nên suy nghĩ thật kỹ trước khi giao dịch kiểu lướt sóng. Giao dịch lướt sóng là một trò chơi nguy hiểm và chỉ dành cho các nhà đầu tư dày dạn nhất. Ngoài kiến thức hiểu biết về đầu tư, một người giao dịch lướt sóng cần có các thiết bị đặc biệt, mà hiếm khi những thiết bị này có sẵn cho các nhà giao dịch bình thường. Bạn có biết rằng trung bình một dàn máy tính giao dịch (với phần mềm) dùng để lướt sóng có thể có giá khoảng 50.000 USD? Số tiền bạn cần để giao dịch cũng phải xấp xỉ con số này để duy trì một chiến lược giao dịch lướt sóng hiệu quả.
Tốc độ là lý do chính khiến bạn không thể bắt đầu giao dịch lướt sóng chỉ với việc thêm vào 5.000 USD vào tài khoản ngân hàng: hệ thống giao dịch của riêng nhà môi giới không đủ nhanh để phục vụ các nhà giao dịch lướt sóng đích thực. Vì vậy không ngoa khi nói rằng từng đồng chênh lệch giá mỗi cổ phiếu có thể làm nên sự khác biệt giữa một giao dịch thành công và giao dịch thua lỗ. Thực tế, giao dịch lướt sóng được coi là một kỹ thuật khó đến nỗi mà hầu hết các công ty môi giới cung cấp tài khoản giao dịch lướt sóng phải yêu cầu các nhà đầu tư tham gia các khóa học giao dịch bài bản.
Nếu không có chuyên môn, trang thiết bị và khả năng thực hiện lệnh nhanh chóng, hãy suy nghĩ kỹ lưỡng trước khi giao dịch lướt sóng. Có những lựa chọn tốt hơn nếu bạn muốn làm giàu.
Mua cổ phiếu tưởng chừng như rẻ
Đây là một sai lầm rất phổ biến, và những người phạm sai lầm này thường so sánh giá cổ phiếu hiện tại với giá cổ phiếu cao nhất trong 52 tuần qua. Nhiều người sử dụng chỉ số này cho rằng giá cổ phiếu giảm cho thấy cổ phiếu đó đáng mua. Tuy nhiên, thực tế rằng giá cổ phiếu của một công ty năm ngoái cao hơn 30% sẽ không giúp công ty kiếm được nhiều tiền hơn trong năm nay. Đó là lý do tại sao cần phải phân tích nguyên nhân cổ phiếu giảm giá.
Các chỉ số cơ bản suy giảm, CEO từ chức và mức độ cạnh tranh gia tăng là những thông tin bất lợi có thể làm giá cổ phiếu thấp hơn nhưng chúng cũng là căn cứ để tin rằng cổ phiếu sẽ không thể tăng lên nhanh chóng. Một công ty có thể giảm giá trị vì những lý do rất cơ bản. Điều quan trọng là luôn luôn phải có cái nhìn thấu đáo vì giá cổ phiếu thấp có thể là một tín hiệu mua sai lầm.
Tránh mua cổ phiếu trông có vẻ như một món hời. Trong nhiều trường hợp, giá cổ phiếu giảm vì một lý do cơ bản rõ ràng. Hãy nghiên cứu và phân tích triển vọng của cổ phiếu trước khi bạn đầu tư vào nó. Bạn cần đầu tư vào các công ty có tốc độ tăng trưởng bền vững trong tương lai.
Đánh giá thấp khả năng của bạn
Một số nhà đầu tư có xu hướng tin rằng họ không bao giờ có thể nổi trội trong đầu tư vì thành công trên thị trường chứng khoán chỉ dành riêng cho các nhà đầu tư khôn ngoan. Nhận thức này không hề đúng chút nào. Bất kỳ người chào bán quỹ tương hỗ nào muốn kiếm nhiều hoa hồng sẽ bảo bạn như vậy nhưng thực tế là hầu hết các nhà quản lý tiền vốn chuyên nghiệp không phải lúc nào cũng thành công - phần lớn họ hoạt động kém hơn so với thị trường rộng lớn. Dành một chút thời gian để học tập và nghiên cứu, các nhà đầu tư có thể trang bị tốt hơn để kiểm soát danh mục cũng như quyết định đầu tư của riêng mình và lợi nhuận sẽ đến với họ. Hãy nhớ rằng, phần lớn hoạt động đầu tư xoay quanh những tư duy thông thường và tính hợp lý.
Bên cạnh tiềm năng trở thành một nhà đầu tư lành nghề, các nhà đầu tư cá nhân không phải đối mặt với vấn đề thanh khoản và chi phí quản lý mà các nhà đầu tư tổ chức lớn phải chịu. Mọi nhà đầu tư đơn lẻ với một chiến lược đầu tư đúng đắn hoàn toàn có cơ hội để đánh bại thị trường, thậm chí còn giỏi hơn những người được gọi là “bậc thầy”.
Đừng bao giờ đánh giá thấp khả năng hay tiềm năng của riêng bạn. Có nghĩa là, đừng cho rằng bạn không thể thành công trên thị trường tài chính, đơn giản chỉ vì đó không phải nghề chính của bạn.
Khi mua một cổ phiếu, bỏ qua bức tranh tổng thể
Đối với một nhà đầu tư dài hạn, một trong những thứ quan trọng nhất, nhưng thường bị bỏ qua, là phân tích định tính, hay nói cách khác là "bức tranh tổng thể". Nhà quản lý quỹ, tác giả Peter Lynch đã có lần nói rằng ông đã tìm thấy các khoản đầu tư tốt nhất bằng cách nhìn vào đồ chơi của con mình và xu hướng tương lai của những món đồ chơi này. Tên thương hiệu cũng rất có giá trị. Hãy nghĩ xem làm thế nào mà gần như tất cả mọi người trên thế giới đều biết tới Coke, do đó giá trị tài chính của riêng tên thương hiệu thôi cũng lên tới hàng tỷ đô la rồi. Cho dù là về iPod hoặc Big Macs, không ai có thể phủ nhận sự phổ biến của những thương hiệu này trong đời sống.
Vì vậy, nghiên cứu các báo cáo tài chính hoặc cố gắng xác định cơ hội mua bán bằng phân tích kỹ thuật phức tạp có thể hiệu quả trong nhiều trường hợp nhưng nếu thế giới đang vận động ngược với công ty bạn đầu tư thì sớm hay muộn bạn sẽ thất bại. Xét cho cùng, một công ty máy đánh chữ cuối những năm 80 có thể vượt trội so với bất kỳ công ty nào cùng ngành, nhưng một khi máy tính cá nhân bắt đầu trở nên phổ biến, những ai đầu tư vào công ty máy đánh chữ cần có cái nhìn tổng thể để biết mình nên đầu tư vào đâu.
Đánh giá một công ty từ góc nhìn định tính thực sự quan trọng như việc nhìn vào doanh số bán hàng và lợi nhuận. Phân tích định tính là một trong những chiến lược đơn giản và hiệu quả nhất để đánh giá một khoản đầu tư tiềm năng.
Hạ thấp giá trung bình (averaging down) làm lỗ càng thêm lỗ
Thông thường, các nhà đầu tư không chấp nhận thực tế đơn giản rằng họ là con người và dễ mắc sai lầm như các nhà đầu tư giỏi nhất. Cho dù bạn đã mua lúc bốc đồng hay một trong những cổ phiếu mang lại lợi nhuận dài hạn cho bạn bất ngờ diễn biến xấu đi thì tốt nhất là bạn nên chấp nhận nó. Đừng đặt niềm kiêu hãnh cao hơn túi tiền của mình để rồi giữ khư khư những khoản đầu tư đang trên đà thua lỗ, hoặc tệ hơn, mua thêm cổ phiếu chỉ vì nó đã rớt giá nhiều.
Hãy nhớ rằng, hiệu quả hoạt động trong tương lai của một công ty không ảnh hưởng đến việc bạn mua cổ phiếu công ty đó ở mức giá nào. Bất cứ lúc nào giá cổ phiếu của bạn giảm mạnh, hãy cố gắng xác định lý do biến động giá và đánh giá xem liệu công ty phát hành có phải là sự đầu tư tốt cho tương lai hay không. Nếu không, hãy nghe theo túi tiền của bạn và đầu tư tiền vào một công ty có triển vọng tốt hơn.
Để niềm kiêu hãnh cản trở quyết định đầu tư thật sự là ngu ngốc và có thể giảm giá trị danh mục đầu tư của bạn trong một khoảng thời gian ngắn. Hãy lý trí và hành động khôn ngoan vì bạn không tránh khỏi việc phải đối mặt với thua lỗ với những khoản đầu tư tưởng như “ngon ăn”.
Lời kết
Với những khoản lợi nhuận (và thua lỗ) lớn hấp dẫn mà thị trường cổ phiếu mang lợi, có không ít những tư vấn sai lầm và quyết định phi lý. Là một nhà đầu tư cá nhân, để bảo vệ danh mục đầu tư của mình trong dài hạn, bạn nên thực hiện một chiến lược đầu tư hợp lý mà bạn thấy thoải mái và sẵn sàng gắn bó với nó. Nếu muốn làm nên chiến thắng vang dội bằng cách cá cược tiền của mình theo cảm tính, thì bạn nên đến các sòng casino thì hơn. Hãy tự hào về quyết định đầu tư của mình và trong dài hạn, danh mục đầu tư của bạn sẽ tăng trưởng, minh chứng tốt nhất cho tính đúng đắn của những quyết định mà bạn đưa ra.