Trăm năm làng bánh tráng

Thủ phủ BTPQ nằm ở ấp Dương Tơ, xã Dương Tơ. Theo lời bà Võ Thị Gái, năm nay đã 64 tuổi, nghề này được bà ngoại truyền lại. Như vậy chí ít làng nghề tròm trèm 100 tuổi. Thoạt đầu, BTPQ được phụ nữ đảo Ngọc sáng tạo với mục đích chế biến ra món ngon bồi dưỡng cho chồng, con sau chuyến đi biển vất vả. Rồi tiếng lành đồn xa, dần dà hình thành làng nghề mà tên tuổi gắn liền với văn hóa ẩm thực đặc trưng Phú Quốc: Gỏi cá trích.

Khi được nhúng qua nước cốt dừa theo cách ăn gỏi truyền thống trên đảo Ngọc, chiếc bánh tráng mỏng manh này lại biến tấu khôn lường. Cũng làm từ bột gạo, nhưng bánh ở đây dai, đảm bảo cho người thưởng thức thả tay cuộn những rau rừng, phi lê cá trích... vào trong.

Thế nhưng nó trở nên mềm mại quyến rũ ngay khi được đưa vào miệng. Theo bà Gái, bí mật nằm trong khâu ngâm gạo và phơi bánh. “Cụ thể là xác định gạo cũ hay mới, khô hay nhão để quyết định thời gian ngâm gạo sớm hay trễ trước khi xay để làm ra chiếc bánh ngon. Sau đó phải phơi vừa nắng, vì nếu quá nắng, bánh sẽ giòn và ngược lại” - bà Gái “bật mí”. 

Sẽ mất hơn cả một làng nghề

Sau thế kỷ tồn tại, giờ đây BTPQ đang bơ vơ ngay trên sân nhà. Làng nghề sầm uất với hàng chục lò ngày nào giờ chỉ còn vỏn vẹn 2 lò. Gọi lò là do thói quen của người dân nơi đây, chứ thực tế đó chỉ là mái lá che tạm nằm giữa mù mịt bụi từ các công trình xây dựng. Bà Đỗ Thị Ánh Tuyết, Bí thư chi bộ ấp Dương Tơ cho biết: Chuyện bắt đầu từ năm 2008, khi tiến hành xây dựng, sân bay mới Phú Quốc trùm lên phần lớn khu vực làng nghề. Do thiếu mặt bằng tại nơi tái định cư, nhiều hộ buộc lòng từ giã nghề gia truyền.

Không còn sản xuất nhiều, lại thiếu cải tiến về kích cỡ mỗi bánh vừa một lần gói như một số bánh tráng khác nên mấy năm gần đây BTPQ thua trắng tay trên sân nhà. Trong khi đó, các loại bánh tráng “ngoại lai” lại không thể hòa nhịp văn hóa ẩm thực trong thưởng thức gỏi cá trích đã khiến việc thưởng thức đặc sản Phú Quốc lệch xa với văn hóa truyền thống. 

“Nếu không có giải pháp cải thiện kịp thời, Phú Quốc không chỉ đánh mất làng nghề trăm tuổi mà còn đánh mất cả bản sắc văn hóa ẩm thực độc đáo đảo Ngọc” - một vị lãnh đạo Phú Quốc âu lo.