Khi cơ thể NCT đã lão hóa sẽ
dần phát sinh ra nhiều bệnh mãn tính và họ dễ mắc nhiều bệnh cùng lúc: như
huyết áp cao, đáo tháo đường, thấp khớp… càng mắc phải nhiều bệnh thì càng phải
uống nhiều thuốc. Có nhiều NCT mỗi ngày phải uống hàng chục loại thuốc khác
nhau.
Ở NCT, nhiều cơ quan trong cơ
thể với chức năng hoạt động đã suy yếu nhưng lại mắc phải một bệnh hay nhiều
bệnh mãn tính, thường hay dễ quên đôi khi bị sa sút trí tuệ, nên khó tuân thủ
đầy đủ chế độ điều trị…
Việc sử dụng thuốc cho NCT
cần chú ý những vấn đề sau:
Khi thuốc vào trong cơ thể
NCT, quá trình hấp thu, phân bố, chuyển hóa, đào thải của thuốc đã thay đổi nhiều
so với bình thường. Do hệ thống tiêu hóa, hệ tuần hoàn, đặc biệt chức năng của gan
và thận, tất cả đều đã suy yếu nên các quá trình trên chậm lại, khiến cho nồng
độ thuốc gây hại tích tụ trong cơ thể. Trong quá trình điều trị bệnh cho NCT,
thường nên khởi đầu bằng liều thấp và chỉ tăng liều dần khi cần đáp ứng yêu cầu
điều trị.
Người cao tuổi không nên dùng
quá nhiều loại thuốc cùng lúc
Việc sử dụng nhiều loại thuốc
ở NCT khiến nguy cơ tương tác giữa các loại thuốc là rất cao. Sự tương tác của các
loại thuốc sẽ làm thay đổi tác dụng của thuốc. Số lượng thuốc dùng tốt nhất cho
mỗi lần uống là từ 3 - 4 viên.
Với NCT những phản ứng có
hại, những phản ứng không mong muốn thường có nguy cơ cao xảy ra. Một số nhóm
thuốc sau đây do có nhiều tác dụng phụ nên cần lưu ý khi sử dụng cho NCT:
- Nhóm thuốc kháng viêm
Nonsteroid (NSAID) như Ibupropen, Naproxen, Ketopropen… khi dùng một thời gian
dài sẽ gây xuất huyết tiêu hóa và tăng nguy cơ bệnh thận. Những NCT đang mắc
bệnh cao huyết áp, u tiền liệt tuyến, bệnh tuyến giáp, tim mạch… cần thận trọng
khi sử dụng nhóm thuốc này vì có thể làm tình trạng bệnh nặng thêm.
- Nhóm thuốc co mạch trị
nghẹt mũi (Decongestan) như: Phenylephrin, Pseudoephedrin… thường gây chóng mặt,
căng thẳng, ảnh hưởng giấc ngủ.
Cần thận trọng với người cao
huyết áp, đái tháo đường, bệnh về tiền liệt tuyến, tuyến giáp, tim mạch…
- Nhóm thuốc kháng Histamin
H1 (thế hệ cũ) như clorpheniramin, dexclorpheniramin… thường gây ra buồn ngủ và
mắt mờ nên làm tăng nguy cơ té ngã ở NCT. Nhóm thuốc này cũng gây ra tác dụng
phụ là khô miệng và nguy cơ bí tiểu…
Việc sử dụng thuốc ở NCT sao
cho an toàn, hiệu quả, hợp lý là vấn đề cần được đặt ra. Sau đây là một số
phương pháp giúp giảm thiểu những tác hại khi sử dụng thuốc cho người cao tuổi:
- Nên sử dụng thuốc ở dạng phóng
thích chậm thường với liều dùng 1viên/ngày giúp giảm số lượng viên thuốc uống
trong ngày. Dạng thuốc này thường gặp ở thuốc trị cao huyết áp, tim mạch… với
nồng độ thuốc được phân bố trong ngày.
Dạng thuốc hỗn hợp có thành phần
phối hợp nhiều hoạt chất với nhau, cũng rất thích hợp khi sử dụng cho NCT vì
giảm số lượng viên uống, như sự kết hợp giữa Paracetamol và Ibupropen trong
cùng một viên thuốc.
- Sử dụng thuốc có ghi ngày
và thời gian dùng thuốc ở sau vỉ thuốc, giúp dễ theo dõi việc uống thuốc.
- Phân liều thuốc sẵn rồi
đựng trong hộp thuốc có ngăn phân biệt để uống thuốc theo thời gian trong ngày.
-Với NCT kém minh mẫn hoặc bị
bệnh sa sút trí tuệ, Alzheimer, việc uống thuốc cần có sự giúp đỡ, giám sát của
người thân trong gia đình.
DS. MAI XUÂN DŨNG