Cẩm nang phòng trị ung thư: Loài người nặng gánh ung thư

Gánh nặng ung thư toàn cầu

Cơ quan Quốc tế nghiên cứu ung thư (IARC) công bố gánh nặng ung thư trên toàn cầu của năm 2008 (GLOBOCAN 2008). Ung thư là sát thủ mạnh tay nhất so với các bệnh khác. Toàn hành tinh có 12,7 triệu người mới mắc và 7,8 triệu người chết. Ung thư thường gặp ở phổi, vú, ruột già. Ung thư gây chết nhiều nhất là ung thu phổi, dạ dày và gan. Năm 2030 sẽ có xấp xỉ 21,4 triệu ca mới và 13,2 triệu ca chết hằng năm. Có sự khác biệt lớn các loại ung thư từ vùng này sang vùng khác. 

Ung thư phổi là loại thường gặp nhất, chiếm 12,7% tổng số ca ung thư mới trên toàn cầu. Tử suất cũng chiếm vị trí đầu (18,2% tổng số). Tác hại của khói thuốc lá thật rõ, chủ yếu của đàn ông. Phụ nữ hút ít hơn nhưng hít ké nên nguy cơ vẫn đáng lo.

Ung thư vú phụ nữ đứng hàng thứ hai (10,9% các loại ung thư). Tỉ lệ cao ở các nước giàu, thấp ở các nước nghèo. Rõ là có mối liên hệ ung thư vú và nếp sống phương Tây.

Ung thư ruột già (đại - trực tràng) là loại thường gặp thứ ba. Có đến 60% xuất hiện ở các nước giàu, nguy cơ ở Úc và Tây Âu cao gấp 10 lần ở châu Phi (trừ Nam Phi). Chế độ ẩm thực khác nhau giải thích sự chênh lệch về nguy cơ.

Ung thư dạ dày (bao tử) đứng hàng thứ tư. Dịch nhiễm vi khuẩn H.Pylori, khói thuốc lá và chế độ dinh dưỡng thiếu rau trái, thức ăn mặn là các yếu tố nguy cơ.

Ung thư gan, rất ác, gây tử vong hàng thứ ba toàn cầu. Nguy cơ thật cao ở Trung Quốc, Đông Nam Á, Trung và Tây Phi, gắn chặt với nguy cơ đại dịch viêm gan B và C, nghiện rượu nặng và nhiễm độc tố aflatoxin.

Không phải kêu trời

Ở Ấn Độ, ung thư hốc miệng (môi, lưỡi, viêm mạc má...) chiếm 30% ung thư đều cả đàn ông lẫn đàn bà. Cầm lá trầu têm vôi gói một miếng cau, một cục thuốc lá, bỏ vào miệng nhai, thỉnh thoảng ngậm một bên khóe miệng. Ung thư hốc miệng cũng hoành hành ở Pakistan, Bangladesh, tới xa tận vùng đảo Fiji và Papua New Guinea, nơi tục ăn trầu thịnh hành.

Ở nước Úc, ung thư da cao nhất thế giới. Màu da sáng của người Úc (hậu duệ của người da trắng từ châu Âu) không chịu nổi nắng cháy vùng gần xích đạo. Ít nhất hai trong ba người bị ung thư da vào khoảng tuổi 70. Tia cực tím của nắng nhiệt đới gây tổn hại phân tử DNA, làm đột biến gen của tế bào da dẫn đến ung thư.

Ở Singapore, ung thư ruột già cao vọt từ 30 năm qua. Người Hoa ở đây có nguy cơ cao hơn người Hoa ở Hong Kong, Thượng Hải, xấp xỉ ở phương Tây (Anh, Úc và Mỹ). Đây là thí dụ về sự gia tăng ung thư ruột ở các nước công nghiệp do nếp sống phương Tây: chế độ ăn nhiều chất béo, hút thuốc, ngồi một chỗ, ít vận động và béo phì do fast food (thức ăn nhanh).

Theo GS.TS Nguyễn Chấn Hùng