Mặc dù là một thành phần tương đối đơn giản chỉ bao gồm một vài bộ phận, máy phát điện lại đóng vai trò quan trọng trong bất kì hoạt động nào của xe. Về cơ bản, máy phát điện biến cơ năng của các trục khuỷu quay thành điện năng thông qua cảm ứng từ. Các dây trong máy phát cắt qua một từ trường và điều này tạo nên dòng điện. Dòng điện này được sử dụng để cung cấp năng lượng cho các phụ tùng của xe, từ đèn pha đến trục nâng điện-thủy lực. Máy phát cũng giữ cho pin được sạc đầy đủ, cung cấp năng lượng cần thiết để khởi động.
Bởi máy phát điện kết nối với nhiều hệ thống khác, bất kỳ vấn đề cơ khí nào cũng có thể ảnh hưởng tới chức năng cũng như đến việc chuẩn đoán hư hỏng của xe. Dưới đây là năm dấu hiệu giúp cho việc chuẩn đoán hư hỏng liên quan tới máy phát điện trở nên dễ dàng hơn.
Đèn cảnh báo bật sáng Trong cụm công cụ của hầu hết các xe được sản xuất trong vòng một thập kỷ nay, đèn cảnh báo được dành riêng để báo hiệu vấn đề liên quan tới máy phát điện. Đa số đèn đều có hình dáng giống pin xe với kí hiệu là “ALT” hoặc “GEN”, tương ứng với chữ viết tắt của alternator hoặc generator. Nhiều người theo bản năng nghĩ đến vấn đề về pin khi nhìn thấy đèn này sáng nhưng đó không thực sự là lí do chính.
Đèn được liên kết với hệ thống máy tính trong xe để theo dõi điện áp đầu ra của máy phát. Nếu điện áp đầu ra thấp hoặc cao hơn một giới hạn định trước, đèn cảnh báo trên bảng điều khiển sẽ sáng lên.Trong gian đoạn đầu của những vấn đề với máy phát, ánh sáng sẽ nhấp nháy trong vài giây rồi tắt.
Đa phần điện áp đầu ra của máy phát đều dao động trong khoảng 13 đến 14,5 volt. Khi nhu cầu năng lượng tăng lên để bật đèn pha, cần gạt nước, radio, làm nóng ghế ngồi,… máy phát cần hoạt động mạnh hơn để duy trì điện áp cần thiết. Nếu máy phát không làm việc đúng tiềm năng hoặc không đáp ứng đủ nhu cầu, điện áp sẽ cao hoặc thấp hơn mức đã thiết lập và khiến đèn cảnh báo bật sáng.
Đèn cảnh báo trên bảng điều khiển BMW
Trong nhiều trường hợp, đèn cảnh báo cũng sáng lên khi phụ tùng xe được kích hoạt.Ví dụ, bạn đang lái xe ban đêm, đèn pha và tất cả mọi thứ đều hoạt động tốt. Sau đó trời bắt đầu mưa. Khi bạn kích hoạt cần gạt nước và đèn cảnh báo bật sáng. Ngắt cần gạt và đèn cũng tắt theo.
Đèn pha mờ đi Người điều khiển có thể nhận ra những triệu chứng bất thường khác nhau khi máy phát điện không đáp ứng đủ nhu cầu điện năng của xe. Ví dụ như đèn pha mờ đi hoặc đột nhiên sáng rực lên hoặc công tơ mét đột ngột ngừng không lí do, các phụ tùng khác như ghế nóng hoặc cửa sổ điện hoạt động chậm chạp hơn.
Kinh nghiệm chính xác của người lái thường dựa trên một số yếu tố. Đầu tiên là khả năng sản xuất điện của máy phát và máy đang ở chu kì nào trong vòng đời tuổi thọ. Thứ hai là chiếc xe được lập trình ra sao. Trong nhiều xe mới, nhà sản xuất có một danh sách ưu tiên lập trình sẵn về mức độ điện năng trong trường hợp phát sinh vấn đề với máy phát. Điều này thường được xem xét trên khía cạnh an toàn.
Quan sát, nghe tiếng động và nhận biết mùi
Những triệu chứng này được xếp cùng một nhóm các tín hiệu cảnh báo nhận ra bằng giác quan.
Quan sát: Những vấn đề cổ điển với máy phát điện có thể được phát hiện bằng cách mở mui xe để tìm dây đai truyền động bị mất, chỉnh lại khối xi lanh hoặc kiểm tra toàn bộ khoang động cơ. Quan sát nhanh dây đai bị vỡ nứt quá mức và theo dõi vấn đề liên quan tới tuổi thọ sẽ tạo nên dấu hiệu hỏng hóc trong tương lai. Ngoài ra dây đai truyền động cần có độ căng thích hợp để chạy máy phát điện một cách chính xác. Kiểm tra nhanh lực căng đai truyền để xác định vấn đề tồn tại.
Nghe tiếng động: Người lái đôi khi sẽ nghe thấy tiếng động lạ dưới mui xe trước khi phát hiện hỏng máy phát điện. Máy phát được điều khiển bởi dây đai xoắn kết hợp puli trục khuỷu (ròng rọc truyền động). Puli máy phát thường quay nhanh hơn hai đến ba lần puli trục khuỷu để sản xuất năng lượng cần thiết tại tốc độ động cơ thấp hơn, ví dụ như lúc xe đứng yên. Puli máy phát thường quay trên một trục lần lượt được hỗ trợ bởi bạc lót ổ trục. Nếu ròng rọc không liên kết trực tiếp với dây đai hoặc nghiêng trên trục, nếu bạc lót bị mòn, tiếng ồn sẽ cho bạn biết có vấn đề.
Puli máy phát dưới mui xe Mazda RX-7
Nhận biết mùi: Mùi cao su bị đốt cháy hoặc dây dẫn nóng lên thường đi kèm với hỏng hóc máy phát điện. Ròng rọc truyền động không liên kết hoặc không quay tự do sẽ tạo ra lực ma sát lớn hơn trên dây đai, làm nóng và sau đó là mùi cao su cháy. Dây dẫn nóng lên thường được gây ra bởi máy phát điện quá nóng, truyền quá nhiều năng lượng qua rô-to và sta-to.
Hỏng pin
Khi máy phát điện hỏng, pin xe bắt đầu uể oải chứ không hoạt động như một tụ điện cho hệ thống bằng cách nhận điện năng liên tục từ máy phát. Pin không được thiết kế để sử dụng năng lượng dài hạn. Pin xe chỉ được tạo ra để cung cấp cho xe năng lượng đủ để khởi động động cơ và các bộ phận khác.
Chuẩn đoán pin hỏng dễ dàng hơn phát hiện hỏng máy phát điện. Đơn giản chỉ cần khởi động xe, tháo bỏ các dây cáp càng nhanh càng tốt và chờ đợi. Nếu máy phát không sạc cho hệ thống, chiếc xe sẽ sớm chết máy và. Nếu xe tiếp tục chạy, vấn đề thuộc về pin xe. Kiểm tra pin có thể thực hiện với vôn kế.
Mất kết nối
Điện năng của máy phát được truyền đi thông qua các dây cáp lớn và các dây dẫn nhỏ. Bất kì vấn đề nào với dây dẫn, cáp hoặc kết nối có thể làm giảm hoặc ngừng nguồn điện. Thỉnh thoảng sẽ xuất hiện một triệu chứng của vấn đề này như đèn sáng hơn bởi máy phát sản xuất nhiều năng lượng hơn để vượt qua điện trở của một dây dẫn hỏng hoặc mất kết nối. Triệu chứng này thường kèm theo mùi dây nóng. Điện trở cao hơn trong một dây dẫn tạo nên nhiệt.
Một vấn đề khác có thể là bộ chỉnh lưu đi-ốt của mát phát. Máy phát sản xuất dòng điện xoay chiều (AC) ba pha nhưng phụ tùng xe lại đòi hỏi dòng điện một chiều (DC) để hoạt động. Bộ chỉnh lưu thay đổi dòng điện từ AC sang DC. Nếu hỏng hóc thành phần chuyển đổi quan trọng này, điện năng máy phát sản xuất ra không sử dụng được.
(Tổng hợp)