Một bé gái 4 tuổi sau khi ăn kem chứa nhiều sữa đã lên cơn hen khó thở dữ dội phải vào cấp cứu trong bệnh viện.
Sau đó một tháng, sau khi uống sữa em bé đó lại lên cơn hen nặng kèm nổi mề đay khắp người và cũng phải nhập viện điều trị hơn một tuần mới hết. Rất nhiều người, kể cả bố mẹ cháu bé, không biết nguyên nhân tại sao, ngay cả một số nhân viên y tế cũng không hình dung hết tác hại của tình trạng dị ứng thực phẩm.
Nhiều hơn người lớn
Đã có nhiều công trình nghiên cứu y học trên thế giới cho thấy tình trạng dị ứng với thức ăn ở trẻ em chiếm một tỉ lệ khá cao 6-8% số trẻ từ 2-10 tuổi. Trong khi đó số người lớn bị dị ứng với thức ăn chỉ chiếm chưa đến 3%. Hơn thế, các biểu hiện về dị ứng ở trẻ em thường trầm trọng và rầm rộ hơn người lớn.
Các loại thức ăn khác nhau thường gây ra tình trạng dị ứng cho từng lứa tuổi khác nhau.
Phần lớn trường hợp dị ứng với thức ăn đều xảy ra trong lần ăn đầu tiên. Điều này gây nhiều khó khăn cho việc phòng ngừa và điều trị dị ứng với thực phẩm.
Các biểu hiện thường gặp nhất của dị ứng với thực phẩm là tình trạng tổn thương ở da như: nổi mề đay hoặc đỏ bừng mặt, phù mạch và tình trạng trở nặng của bệnh chàm. Một số trường hợp gây ra các triệu chứng tiêu hóa như nôn ói, đau quặn bụng và tiêu chảy dễ nhầm với tình trạng rối loạn tiêu hóa hay nhiễm độc thức ăn.
Các biểu hiện về hô hấp thường nặng hơn như viêm mũi dị ứng, viêm phế quản dạng hen và phù nề thanh quản gây khó thở nhiều khi rất dữ dội. Trong một số ít trường hợp dị ứng thực phẩm có thể gây sốc phản vệ và gây chết người, nhất là ở những trẻ em dưới 2 tuổi.
Dị ứng thực phẩm đôi khi có biểu hiện rất mơ hồ và nhẹ nhàng như thái độ chán ghét thức ăn, thay đổi khí sắc sau khi ăn... Tình trạng này cũng hay xảy ra ở trẻ em khiến nhiều bậc cha mẹ thấy con mình không muốn ăn mà không thể tìm ra nguyên nhân, càng ép ăn trẻ càng chán ăn một hay vài loại thực phẩm nào đó. Hiện tượng trên kéo dài lâu ngày có thể đưa đến tình trạng suy dinh dưỡng
Khó nhận diện
Với những biểu hiện của bệnh đã nói ở trên, việc đầu tiên phụ huynh phải nghĩ đến là tình trạng dị ứng thực phẩm. Tuy nhiên chuyện nhận diện không phải đơn giản vì biểu hiện của dị ứng thực phẩm rất đa dạng. Hiện nay còn có nhiều người, kể cả thầy thuốc, vẫn chưa nắm vững hết các tình trạng dị ứng thực phẩm.
Kế đến là tránh dùng loại thực phẩm thường gây dị ứng. Có những trường hợp xác định khá dễ dàng như dị ứng cá ngừ. Nhưng đôi khi không thể xác định được loại thực phẩm gây dị ứng vì bệnh nhân ăn nhiều loại thức ăn và cũng có lúc không bị dị ứng. Những trường hợp này phải được xác định bằng test tiêm dưới da khá phức tạp mà hiện nay không phải là phòng khám hay bệnh viện nào cũng có.
Việc giải dị ứng bằng văcxin chủng ngừa đã được nhiều nước tiên tiến trên thế giới áp dụng và cũng có hiệu quả. Để đề phòng những trường hợp nặng có thể gây tử vong, khi thấy bệnh nhân có các biểu hiện đặc biệt như khó thở dữ dội, trụy tim mạch... cần phải đưa bệnh nhân đến ngay các cơ sở y tế có phương tiện cấp cứu sốc phản vệ để được cấp cứu kịp thời.
PGS.TS NGUYỄN HOÀI NAM (Bệnh viện ĐHYD TP.HCM)
Nấu chín vẫn gây dị ứng
Các chất gây dị ứng chính có trong thức ăn thường là protein có nguồn gốc từ động vật và thực vật. Các protein này thường bền vững với nhiệt độ. Do đó mặc dù đã được nấu chín ở nhiệt độ cao, chúng vẫn giữ nguyên cấu trúc và hoạt tính gây dị ứng cho con người. Ngoài ra, các protein này không bị phân hủy bởi men tiêu hóa và chất acid của dịch dạ dày.
Người ta thấy rằng sữa, trứng gà và đậu phộng thường gây dị ứng cho trẻ em. Còn nghêu sò, cá biển, đậu phộng... hay gây dị ứng cho người lớn.