Theo dinh dưỡng học cổ truyền, mùa hè thuộc hành hỏa, tiết trời nóng bức, hỏa dễ làm hao thương dương khí. Vả lại, quá trình chuyển hóa thay cũ đổi mới trong nhân thể diễn ra rất mạnh mẽ, cơ thể mất nhiều tân dịch do bài tiết mồ hôi, bởi vậy đặc điểm nổi bật của mùa hè là “hao khí thương tân”. Vậy nên, trong ẩm thực, cần phải chú ý chọn dùng các loại thực phẩm có công dụng thanh nhiệt giải thử, ích khí dưỡng âm, sinh tân chỉ khát. Sau đây là một số dược thiện bạn nên chọn để dùng trong mùa hè:
 |
|
Dưa chuột. |
Dược thiện có tính mát
Đậu xanh: Vị ngọt, tính mát, có công năng thanh nhiệt giải độc, tiêu thử trừ phiền, là một trong những loại thực phẩm tuyệt vời cho mùa hè. Sách Bàn thảo quảng ngôn đã viết: “Lục đậu thanh thử nhiệt, tĩnh phiền nhiệt, nhuận táo nhiệt, giải độc nhiệt”. Về mùa hè, dân gian thường dùng đậu xanh dưới dạng nấu cháo, nấu chè hoặc làm giá đỗ xanh ăn rất mát và bổ.
Bí đao: Vị ngọt, tính mát, có công dụng thanh nhiệt tiêu thử, sinh tân chỉ khát, là một loại quả làm rau và làm đồ giải khát rất được ưa chuộng trong mùa hè. Dân gian thường dùng bí đao để nấu các món canh thanh nhiệt giải nhiệt hoặc rửa sạch rồi ép lấy nước uống. Thậm chí, vỏ bí đao cũng có tác dụng giải nhiệt, nhiều phương thuốc dân gian đã dùng vỏ bí đao cùng với vỏ dưa hấu sắc lấy nước uống thay trà.
Dưa chuột: Vị ngọt, tính mát, có công dụng thanh nhiệt giải thử, sinh tân chỉ khát, lợi tiểu tiện, là một trong những loại quả được dùng rất phổ biến ở nhiều nơi trong mùa hè dưới dạng ăn sống, làm nộm, chế thành dưa góp hoặc dưa muối cả quả (loại dưa chuột bao tử). Thậm chí, dưa chuột có thể xào với một số loại thịt thành những món ăn khá hấp dẫn.
Củ đậu: Vị ngọt, tính mát, có công dụng thanh thử giải nhiệt, sinh tân chỉ khát, giải rượu rất tốt. Người ta thường dùng củ đậu để ăn sống, làm nộm, nấu canh, xào với thịt hoặc rửa sạch rồi ép lấy nước uống giải khát.
Rau dền: Vị ngọt, tính mát, có công dụng thanh nhiệt giải thử, bổ khí trừ phiền, minh mục hoạt thai, lợi đại tiểu tràng. Đây là một loại rau không những có khả năng thanh nhiệt giải thử rất tốt mà trong thành phần còn chứa rất nhiều Fe, Ca, sinh tố C và đặc biệt là lysine rất cần cho quá trình sinh trưởng phát dục của thanh thiếu niên.
Dược thiện có tính bình
 |
|
Quả dứa. |
Nho: Vị ngọt chua, tính bình, có công dụng bổ khí huyết, sinh tân dịch, kiện tỳ khai vị, cường tráng gân cốt, là một trong những loại quả chứa rất nhiều nước, có khả năng thanh nhiệt, trừ phiền, giải khát trong mùa hè rất tốt.
Chanh: Vị chua, tính bình, có công dụng sinh tân chỉ khát, trừ thử an thai, khai vị tiêu thực, là loại quả dùng rất tốt trong mùa hè cho những người hay bị rối loạn tiêu hóa, chán ăn mệt mỏi, họng khô miệng khát, dễ bị nôn nấc, phụ nữ có thai hoặc thai động không yên. Dân gian thường dùng dưới dạng ăn sống, pha với đường làm nước giải khát, ngâm với muối để ngậm hoặc làm gia vị trong bữa ăn.
Dứa: Vị ngọt chua, tính bình, có công dụng thanh thử giải khát, tiêu thực chỉ tả, rất thích hợp trong mùa hè cho những người bị viêm thận, tăng huyết áp, viêm phế quản, hay bị rối loạn tiêu hóa và các chứng bệnh viêm nhiệt khác.
Bạch biển đậu: Vị ngọt, tính bình, có công dụng thanh thử hóa thấp, kiện tỳ ích khí, là loại thực phẩm đặc biệt tốt cho những tháng cuối mùa hè và đầu mùa thu. Nhà bác học Lý Thời Trân cho rằng biển đậu có thể “chỉ tiết tả, thanh thử, noãn tỳ vị, trừ thấp nhiệt, chỉ tiêu khát” (cầm tiêu chảy, thanh thử nhiệt, làm ấm tỳ vị, trừ thấp nhiệt và làm hết chứng tiêu khát).
Bầu: Vị ngọt, tính bình, có công dụng thanh nhiệt, lợi niệu, trừ thử, giải khát, là thực phẩm rất thích hợp cho mùa hè. Sách Bản thảo cương mục thập di cho rằng bầu có khả năng “chỉ khát sinh tân, trừ thử kiện tỳ, lợi đại tiểu tràng”. Canh bầu nấu với tôm là một món ăn rất dân dã nhưng lại có công dụng giải nhiệt và bồi bổ rất tốt. (còn nữa)
Theo Suckhoedoisong