Dù ở bất cứ nơi đâu trên thế giới, đã là người Việt Nam thì cơm luôn là thực phẩm hiện hữu trong bữa ăn hằng ngày của mỗi gia đình. Phở, bún hay các món ăn Tây không thể thay thế được cơm. Cơm vừa là ẩm thực truyền thống, đặc trưng cho nền văn minh lúa nước vừa là vị thuốc quý, khi kết hợp với một số vị thuốc khác có thể trị được nhiều thứ bệnh.
Theo Đông y, cơm gạo tẻ vị ngọt, tính bình, có tác dụng bổ khí, mạnh gân cốt, kiện tỳ vị, bổ huyết, dùng để chữa các bệnh đường tiêu hóa (nôn mửa, tiêu chảy, tiêu ra máu), bệnh cơ xương khớp (đau lưng, mỏi gối), lao lực, suy nhược. Đông y có rất nhiều bài thuốc từ cơm như sau:
Cơm chè xanh: Đun sôi một nắm chè xanh, bỏ nước đầu, thêm nước vào đun sôi lần nữa, rồi dùng nước đó thổi cơm. Loại cơm này kết hợp được cả tác dụng của gạo và chè xanh, có thể phòng bệnh tim mạch, ung thư, đường ruột, chống ôxy hóa, giảm béo, làm đẹp da.
Cơm nướng cháy: Cơm tẻ một nắm nướng cháy gần hết, thêm 1 chén nước, sắc cho trẻ uống để chữa chứng thở khò khè.
Cơm bắp cải: Xào chín hành tây rồi cho bắp cải thái nhỏ vào xào tái, thêm gia vị, tất cả cho vào khi cạn cơm. Loại cơm này có tác dụng hoạt tràng, thông tiện, phòng chữa viêm loét, ung thư đường ruột.
Cơm hành tây: Nấu nước sôi cho gạo, hành tây, gia vị vào nấu cơm. Cơm hành tây có tác dụng hạ huyết áp, hạ đường trong máu, chống bệnh đường ruột, giúp tiêu hóa tốt.
Cơm hẹ: Cơm tẻ một nắm đem rang khô, hẹ 20 lá, gừng 5 lát, cát căn 10g, sắc với 2 bát nước lấy 1 bát. Chữa tiêu chảy, mất nước, nóng sốt.
Cơm nghệ của người Mường: Dùng nước ép nghệ lượng vừa phải nhào với gạo, cho vào ống nứa hoặc tre non, đốt cháy vỏ. Có tác dụng phòng chữa bệnh gan mật.
Cơm gà nhồi bách hợp: Gà mái tơ làm sạch rồi nhồi gạo, bách hợp tươi, gia vị (gừng, hành) vào bụng, khâu kín lại, luộc hoặc chưng cách thủy cho chín. Có tác dụng ích khí, chữa các bệnh về hô hấp, hồi phục sức khỏe cho phụ nữ sau sinh, người mới ốm dậy.
Cơm hến: Gạo rang qua trong niêu đất, đổ nước hến đang sôi vào để nấu cơm. Khi cơm cạn thêm dầu, mè đen rang, rau răm thái chỉ, hành tỏi phi. Cơm nấu phải khô mới đạt tiêu chuẩn. Có tác dụng bổ thận, tráng dương, sinh tinh, mạnh gân, xương.
Cơm sữa bò (hoặc trâu, dê): Nấu cạn cơm rồi cho sữa vào đánh đều, om chín. Có tác dụng bổ dưỡng, chữa suy nhược, táo bón, bệnh đường hô hấp.
Cơm muối: Gạo còn nguyên vỏ cám nấu bằng niêu đất, cơm chín nhưng hạt gạo không nứt, không khô, ăn với muối cùng các gia vị, ruốc, sườn... Có tác dụng tả hỏa, nhuận táo, tiêu viêm, tiêu chảy, chuột rút, mỏi mệt do viêm nhiệt, ra mồ hôi.
Ngoài ra, Đông y cũng dùng cơm như một vị thuốc dùng ngoài hiệu nghiệm để trị các bệnh ngoài da:
Chữa lở loét, chảy nước vàng, có mủ: Cơm nguội 100g phơi sương 1 đêm; lá vông nem tươi non 100g giã nhuyễn, 2 thứ đắp lên chỗ lở đã được rửa sạch.
Chữa nhọt lở trên đầu: Cơm nguội 4 phần, vôi tôi 1 phần, giã nhuyễn, đắp vào chỗ lở sau khi đã rửa sạch.
Chữa bỏng: Cơm khô rời hạt rang lên rồi tán mịn, hòa với nước cơm xoa lên chỗ bỏng, hễ khô lại xoa. Khi da bị bỏng lột ra, lấy bột cơm khô tán nhỏ rắc lên.
Chữa nhọt đầu đanh ở trẻ em: Đầu trẻ bị nhọt bằng hạt đậu, chân nhọt đỏ tía làm trẻ đau nhức, quấy khóc, bỏ chơi, bỏ ăn. Nấu cơm bằng gạo không vo. Chờ cơm sôi, khi bọt nước dâng lên nắp nồi thì lấy bọt đó bôi lên chỗ có nhọt.
Theo Suckhoedoisong