Mùa hè đã đến cũng là thời điểm nhu cầu vui chơi giải trí, đặc biệt hoạt động bơi lội của trẻ em tăng cao. Tuy nhiên cùng với nhu cầu trên là những mối nguy hiểm đe dọa rình rập sức khỏe và tính mạng trẻ nhỏ khi mà việc phổ biến, giáo dục kỹ năng bơi lội an toàn cho trẻ em Việt Nam vẫn rất hạn chế.
Hiểm họa luôn rình rập
So với các nước phát triển, tỷ lệ chết đuối nước ở trẻ em Việt Nam cao gấp 10 lần.Trên 50% các trường hợp chết đuối xảy ra ngoài trời khi trẻ tắm sông, hồ và tắm biển. Hơn nữa, tỷ lệ tai nạn chết đuối nước ở trẻ em Việt Nam rất cao, chiếm 22,6% (trong đó, trẻ dưới 15 tuổi là 70%), chỉ đứng sau tỷ lệ tử vong do tai nạn giao thông là 26,7%.
Tai nạn đuối nước đang gia tăng nhất là vào mùa hè và mùa mưa lũ đang thực sự là một vấn đề gây nhiều bức xúc trong cộng đồng, ảnh hưởng đến tâm lý của mỗi người dân và nghiêm trọng hơn là đến sự sống còn và phát triển của trẻ em. Theo kết quả điều tra của Tổ chức Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc tại Việt Nam (UNICEF) cho thấy, trung bình mỗi năm, ở Việt Nam có khoảng trên 7.000 trẻ em bị chết đuối nước. Gần như ngày nào trên trên báo chí cũng có những thông tin về tai nạn đuối nước của trẻ em. Đặc biệt là trong những tháng nghỉ hè và những dịp nghỉ lễ, tỷ lệ chết đuối nước càng tăng cao.
Thống kê của cơ quan chức năng trong nước cũng báo động khi trung bình mỗi ngày, toàn quốc có không dưới 10 trẻ em bị “hà bá” lấy mạng. Còn theo tìm hiểu của chúng tôi, từ đầu năm 2014 đến nay, trên địa bàn các tỉnh, thành trong cả nước đã xảy ra hàng chục vụ chết đuối nước mà nạn nhân phần lớn là các cháu học sinh. Điển hình, như vụ sáng 31-3, trên sông Hậu, đoạn phường Cái Khế, quận Ninh Kiều, TP Cần Thơ xảy ra vụ tai nạn đuối nước làm em N.H.N (học sinh lớp 7, trường THCS Đoàn Thị Điểm) tử vong và em T.K.L (lớp 6 cùng trường) phải cấp cứu trong tình trạng nguy kịch. Còn trước đó vào chiều 30-3, trong lúc đi chăn trâu, em L.H.T (14 tuổi, ở xã Thượng Lộc) và em T.T.H (học lớp 4, trường Tiểu học Thượng Lộc) đã xuống hồ bắt ốc, nhưng không may bị đuối nước. Mới đây vào chiều 1-5, tranh thủ ngày nghỉ lễ, bốn gia đình thân quen đã tổ chức đi chơi tại khu vực hồ trên đồi Tà Pạ (xã Núi Tô, huyện Tri Tôn, tỉnh An Giang). Tại đây, tám trẻ nhỏ các gia đình trên đã rủ nhau xuống hồ tắm và đã có hai em là T.H.D (12 tuổi) và T.L.H.M (13 tuổi), cùng ngụ xã Cần Đăng, huyện Châu Thành đã bị chết đuối do chuột rút.
Người lớn chủ quan- trẻ nhỏ mất mạng
Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tai nạn đuối nước ở trẻ em, nhưng phần lớn chủ yếu vẫn là do sự lơ là, chủ quan của các bậc phụ huynh, chưa giám sát chặt chẽ con trẻ hoặc thiếu người trông coi, chăm sóc, để trẻ tự do đi lại. Bên cạnh đó, với điều kiện tự nhiên nhiều sông, suối, ao, hồ, hệ thống kênh rạch chằng chịt, là môi trường không an toàn cho trẻ nhỏ. Ngay cả những dụng cụ chứa nước trong gia đình như lu, vại, bể chứa nước… không có nắp đậy cũng là nguyên nhân gây nguy hiểm cho trẻ nhỏ. Chỉ một vài giây lơi lỏng của người lớn là trẻ em có thể rơi xuống ao, hồ, sông, suối, giếng nước… có thể bị ngạt và chết đuối chỉ sau 2 phút rơi xuống nước. Đây cũng chính là mối hiểm họa tiềm tàng gây tai nạn đuối nước ở trẻ em.
Cũng theo điều tra của UNICEF, ở khu vực đồng bằng sông Cửu Long - nơi có hệ thống kênh rạch chằng chịt, hầu hết trẻ tử vong do đuối nước đều dưới 5 tuổi và thường do bị ngã xuống nước từ trên nhà, trên thuyền hoặc cầu tàu. Còn tại các tỉnh miền Trung và Tây Nguyên, hầu hết trẻ bị đuối nước trên 6 tuổi khi đang chơi gần hoặc trong hồ hay suối sâu, hay khi đi chăn trâu bò. Ở các tỉnh, thành khu vực đồng bằng Bắc Bộ, đuối nước trẻ em ở độ tuổi khác nhau xảy ra quanh năm. Nguyên nhân là do khu vực này thuộc vùng trũng, ao đầm, sông ngòi liền sát với khu dân cư, nhà nào cũng có ao liền với sân và vườn. Phần lớn đầm nước, hồ ao không có rào chắn, trẻ nhỏ thường hiếu động, tò mò, thích nghịch nước, người lớn bất cẩn không giám sát chặt chẽ dẫn đến tai nạn đáng tiếc cho trẻ nhỏ. Không chỉ có vậy, còn rất nhiều vụ chết đuối ở trẻ nhỏ xảy ra ở những khu vực công trường thi công cầu, đường do sự bất cẩn của người lớn.
Hằng năm mỗi dịp nghỉ hè cũng là thời điểm học sinh có nhiều thời gian phụ giúp gia đình, nhất là ở các vùng nông thôn, trẻ em thường ra đồng, sông, suối mò cua, bắt ốc, chăn trâu, bò… nên cũng rất dễ có nguy cơ bị đuối nước. Mặt khác, nhiều gia đình còn thiếu sự quản lý, để con em tự ý đi chơi ra các ao, hồ, sông, suối tắm mà không có người lớn đi cùng, nhiều vùng ao, hồ, sông, suối nguy hiểm chưa có rào chắn, biển cấm… Những nơi như vậy thường xa khu dân cư, ít người qua lại, khi các em gặp nguy hiểm thì không có sự trợ giúp của người lớn kịp thời. Bên cạnh đó, bước vào mùa nắng nóng cũng là thời điểm lý tưởng để mọi người tìm đến với sự mát mẻ của sông, suối, biển, hồ và đây cũng là thời gian xảy ra nhiều vụ tai nạn chết đuối.
Dạy bơi cho trẻ vẫn tự phát
Theo các khảo sát tỷ lệ trẻ em đuối nước trên địa bàn cho thấy có 84% trẻ bị đuối nước do không biết bơi lại thường chơi đùa gần khu vực ao, hồ, sông... thiếu rào chắn an toàn, 41,9% trẻ tử vong do không được trang bị áo phao và thiết bị cứu hộ khi đi trên các phương tiện đường thủy. Vì vậy, để phòng đuối nước cho trẻ, việc đầu tiên và quan trọng nhất là dạy trẻ biết bơi. Tuy nhiên, hiện nay việc dạy bơi ở trẻ chỉ mới dừng lại ở mức độ tự phát, trẻ học bơi từ cha mẹ, anh chị em hoặc bạn bè khi xuống sông, ao tắm. Bên cạnh đó tình trạng thiếu bể bơi, thiếu những kỹ thuật bơi căn bản nên khi gặp những trường hợp bất ngờ, nguy hiểm trẻ thường lúng túng, không biết xử lý dẫn đến tình trạng tử vong. Hiện nay, chương trình trong nhà trường chưa triển khai rộng môn dạy bơi cho trẻ nhỏ trên nhiều địa phương, nhất là lứa tuổi tiểu học có tỷ lệ đuối nước rất cao. Vì vậy, trang bị cơ sở vật chất phục vụ bơi lội để đưa môn thể thao này vào chương trình học kỹ năng căn bản cho trẻ ở các trường là việc rất cần thiết. Việc làm này không những rèn luyện cho trẻ khả năng nhận biết nguy hiểm và ứng phó nguy cơ đuối nước mà còn tạo sân chơi lành mạnh, bổ ích cho trẻ nhỏ.
Để tránh những tai nạn đáng tiếc có thể xảy ra và hạn chế tử vong do đuối nước đến mức thấp nhất, cần có sự phối hợp chặt chẽ hơn nữa giữa các ngành chức năng, các tổ chức xã hội, đoàn thể, gia đình và nhà trường xây dựng một môi trường an toàn cho trẻ; tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức cho mọi người trong cộng đồng. Đặc biệt, đối với các bậc phụ huynh, phải hết sức nâng cao ý thức quản lý, không để các em tự do tắm sông, biển mà không có người lớn đi cùng trông nom. Mỗi gia đình cần phối hợp với nhà trường để quản lý chặt chẽ con em mình, tuyệt đối không để xảy ra tình trạng học sinh trốn học hoặc lợi dụng giờ nghỉ, ngày nghỉ để đi tắm sông, biển hay tìm đến những địa điểm vui chơi không an toàn. Ngoài ra, trong nhà trường cũng cần dạy kỹ năng bơi cho trẻ như một chương trình bắt buộc trong môn học thể dục.Bên cạnh đó, mọi người trong cộng đồng cần tìm hiểu kiến thức, kỹ thuật sơ cứu đuối nước để khi xảy ra trường hợp đuối nước áp dụng kịp thời. Đồng thời, các bậc cha mẹ phải cộng tác chặt chẽ với các cấp chính quyền, Đoàn Thanh niên phường, xã để giúp các em có một mùa hè vui vẻ và an toàn.
Mùa hè đang đến, để hạn chế đến mức thấp nhất những trường hợp trẻ em bị đuối nước, các bậc phụ huynh cần phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng bảo vệ con em.Bên cạnh đó, địa phương cần đẩy mạnh hoạt động truyền thông giáo dục nâng cao kiến thức, nhận thức, trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân về phòng, chống đuối nước trẻ em. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát các quy định về an toàn phòng, chống đuối nước tại cộng đồng, đầu tư ngân sách địa phương và kế hoạch xây dựng các bể bơi, hồ bơi cho trẻ để hạn chế tình trạng đuối nước xuống mức thấp nhất.
Nguyễn Kim Thanh