Theo Báo điện tử Nông nghiệp Việt Nam, gừng gió còn gọi là riềng gió; ngải xanh; mai gan (theo đồng bào dân tộc miền núi); ngải mặt trời, riềng dại, gừng dại, gừng giềng; phong khương, khinh keng (Tày); khuhet phtu, brateal, vong atic (Campuchia); ginembrefou (Pháp).
Tên khoa học Zingber zerumbe (L) sm, họ gừng (Zingiberaceae). Là loại cây mọc hoang ở khắp nơi trong rừng, nơi đất ẩm ướt, mát ở bìa rừng hay dọc theo ven suối nơi đất núi rậm rạp.
Cây gừng gió cao khoảng từ 1 – 1,3m, thân rễ dạng củ phân nhiều nhánh. Khi còn non củ màu vàng, thơm, càng già củ càng to, chắc; trong ruột có màu vàng, thơm ngọt dễ chịu. Lá mọc xếp lớp, không cuống, thuôn dài, đầu nhọn, mặt trên lá màu xanh lục, mặt dưới hơi nhạt, bẹ nhẵn, trừ phía trên có lông… Hoa ra vào tháng 5 – 6, cụm hoa dài từ 30 – 60cm, phủ đầy vảy, mép có mang lông, hoa hình trứng mọc thẳng từ thân rễ thường có màu lục, khi già màu hồng đỏ, đài và tràng màu trắng, cánh môi màu vàng nhạt. Quả nang hình bầu dục, hạt màu đen có áo hạt mềm màu trắng.
Người ta đã phân tích thành phần của gừng gió thấy chứa nhiều tinh dầu, dầu béo và nhựa. Trong tinh dầu có 13% các monoterpen và nhiều sesquiterpen, trong đó humulen chiếm 27%, monocyclic, sesquiterpen seton, zerumbom chiếm 37,5%. Chất Zerambom là thành phần chính của tinh dầu gừng gió có khả năng ức chế sự phát triển của Micrococus Pyogenes Vas, Aureus và Mycobacterium, Tusberculosis.
Đông y cho rằng gừng gió có vị đắng, cay, tính ấm, với công năng tán phong hàn, giảm đau, trị ứ huyết, nên trị được chứng trúng gió, chóng mặt, nôn nao, ngất xỉu, đặc biệt có khả năng tẩy độc, bồi dưỡng sau sinh, kích thích tiêu hóa, ăn ngon, ngủ tốt, khiến da dẻ trở nên hồng hào…
Ngoài ra củ gừng gió có tác dụng điều trị xơ gan cổ trướng đơn thuần nghĩa là chứng xơ gan cổ trướng ấy không do viêm gan siêu B, C hay ung thư. Tuy nhiên còn phụ thuộc vào từng cơ địa khác nhau, có người thích ứng, người không. Do đó khi sử dụng trị liệu cần thận trọng và phải xét nghiệm xem và siêu âm xem có phải là viêm gan siêu B hay C hoặc ung thư để tránh tình trạng sử dụng không hợp lý.
Các bài thuốc trị bệnh từ gừng gió
Báo Sức khỏe và Đời sống cho hay, một số bài thuốc sử dụng gừng gió:
- Trị chứng cảm lạnh do mưa: Lá gừng gió tươi 50g, lá khuynh diệp 50g, vỏ quýt phơi khô 10g, sắc trong 1.000ml nước. Sau khi sôi 10 phút, xông đổ mồ hôi, lấy xác chà xát khắp ngực và lưng, sau đó lau khô, đắp chăn ấm. Nghỉ dưỡng 20 phút.
- Phụ nữ bị rong kinh bất thường sau sinh: Củ gừng 10g, lá khoai mỡ 5g, hoa khoai mỡ 10g, sắc 3 bát nước còn nửa bát. Uống 2 lần/ngày, liên tục 3 ngày.
- Phụ nữ sau sinh ăn không ngon miệng: Ngọn bí đỏ 50g, cà chua chín (bỏ hột) 50g, củ gừng gió 5g, thịt cá hồng (bỏ xương) 50g, 1/3 thìa bột nêm, 1/4 muỗng đường cát. Tất cả nấu với 500ml nước còn 300ml, chia làm 2 phần ăn trưa và chiều. Cách ngày ăn 1 lần.
- Nam giới trung niên bị mỡ trong máu: 20g củ gừng gió, xắt sợi, 10g lá gừng gió xắt nhuyễn, táo tàu khô 10 quả, 30g mộc nhĩ đen, 30g nấm bào ngư, nấu tất cả trong 1 lít nước còn 500ml. Chia làm 5 phần, ăn trong ngày. Cách 3 ngày ăn 1 lần, liên tục 10 lần.
- Trị đau nhức khớp chậu: 50g củ gừng gió, 20g lá ngải cứu, cả hai xắt nhuyễn thành sợi, 50g gạo lứt rang vừa vàng sẫm, 2 củ hành 20g, 15g hành lá xắt nhỏ, 200 - 350g lươn (bỏ vào dấm cho tiết nhớt, mổ bỏ ruột, chỉ máu, không bỏ đuôi) nêm gia vị, nấu trong 800ml nước còn 300ml. Chia làm 2 phần (ăn trưa, chiều), cách 2 ngày/lần, liên tục 15 lần. Có thể dùng cho phụ nữ tiền mãn kinh hay bị đau bụng, nhức mỏi tứ chi và nửa đầu.
- Trị chứng ăn khó tiêu: 30 - 50g gừng gió giã nhuyễn, 30g bầu non và 1 quả chanh muối, cho vào 200ml nước, đun sôi 15 phút, vớt bỏ bã, uống nước cách nhau 5 phút sẽ tiêu hóa tốt, ợ, trung tiện, thông tiểu tốt. Nằm nghỉ 10 phút.
- Chữa trúng gió bị ngất: Lấy thân củ gừng gió 20 – 30g, rửa sạch, giã nhỏ, thêm ít rượu chắt lấy nước uống.
- Chữa chứng tê chân lạnh: Dùng gừng gió giã nhỏ cho chút rượu rồi chưng nóng lấy bã xoa xát khắp người.
- Trị chứng suy dinh dưỡng: Lấy thân rễ gừng gió xắt mỏng với lượng từ 40 – 50g tươi hay đã sấy khô cho vào 650ml rượu cao độ (40 – 45 độ), ngâm trong 15 – 20 ngày là dùng được. Gạn lấy nước rượu uống mỗi ngày 3 ly nhỏ (chừng 15 – 20ml) khai vị vào trước bữa ăn. Không sử dụng cho người bị xơ gan cổ trướng.
- Làm cầm máu vết thương: Lấy thân rễ gừng gió giã nát cùng lá chàm mèo (Strobilanthes flaccidifolius Nee, thuộc họ ô rô – Acanthaceae. Khi lá được chế biến khô gọi là Thanh đại) rồi đắp vào vết thương băng giữ.
- Chữa xơ gan cổ trướng: Thân rễ gừng gió 100g tươi, để nguyên vỏ rửa sạch, thái mỏng không sao vàng, cho vào ấm đất, đổ 4 bát ăn cơm nước, sắc nhỏ lửa còn 1 bát gạn lấy nước uống vào lúc 10 giờ. Nước hai cũng đổ 4 bát nước, sắc nhỏ lửa còn lại 1 bát uống vào lúc 16 giờ.
Sau khi uống thuốc gừng gió chừng 1 đến 2 tiếng sẽ thấy bụng sôi nhẹ và muốn đại tiện. Khi đại tiện thấy phân loãng, hôi, màu nhạt nâu như bã cà phê thế là có tác dụng.
Tuy nhiên trong suốt thời gian sử dụng thuốc cần phải ăn nhạt, hạn chế ăn các loại hoa quả chín giàu kali vì sẽ gây đầy bụng, kiêng rượu, bia, không ăn mỡ động vật, ăn ít dầu thực vật và không ăn các chất tanh.
| Thuốc tham khảo: Vitamin E 400mg - Phòng ngừa và điều trị thiếu vitamin E
- Các rối loạn bệnh lý về da làm giảm tiến trình lão hóa ở da, giúp ngăn ngừa xuất hiện nếp nhăn ở da
- Điều trị hỗ trợ chứng gan nhiễm mỡ, chứng tăng cholesterol máu. |
Thùy Linh
Theo GĐVN