Từ đầu năm 2013 đến nay, hạt Chia (còn gọi là hạt Salba) được nhiều công ty phân phối quảng cáo mạnh ở Việt Nam. Nhiều bản tin rao vặt trên web cũng nói về hạt Chia. Chúng được ca ngợi bằng các cụm từ như siêu thực phẩm, thức ăn quý giá trong tương lai, hạt dinh dưỡng, thuốc trị tiểu đường, tim mạch, xương khớp… Cũng theo giới thiệu của những người bán hàng, hạt Chia là một loại thảo mộc đã được người Aztec, Maya thuần hóa từ 3.500 năm trước Công nguyên và được trồng làm thực phẩm dành riêng cho các chiến sĩ ra trận hoặc phải đi công tác ở miền xa xôi… Chính vì thế hạt Chia đang được rất nhiều người tin tưởng. Chúng tràn ngập thị trường giống như câu chuyện về hạt Methi (cỏ cà ri) vài năm trước.
Không chỉ được quảng cáo có công dụng phòng tránh bệnh, hạt chia còn nhắm tới các đối tượng phụ nữ mong muốn giảm cân. Nhiều bản tin rao bán hạt Chia giảm béo khẳng định rằng: Liệu trình 3 tháng, giảm 8kg. Hạt Salba dễ dùng, chỉ cần hòa vào nước hoặc rắc chúng lên bánh mỳ, nêm vào cháo giống như một loại gia vị.
Hạt Chia đổ bộ vào Việt Nam sau khi đã “tấn công” thị trường Mỹ, Úc. Nếu bạn gõ dòng chữ “benefit of Salba seeds” trên thanh công cụ tìm kiếm của Internet sẽ thấy vô số bài giới thiệu tương tự từ các trang web của Mỹ, Úc... Hầu hết các bài viết ca ngợi hạt Chia có công dụng tốt với người tim mạch, tiểu đường, huyết áp.
Đừng quá kỳ vọng
Hiện nay mỗi nhà phân phối hạt chia lại đưa ra một số liệu khác nhau về hàm lượng dinh dưỡng của hạt Chia. Nhưng họ đều có chung một quan điểm là hạt chia giàu omega-3 (giàu hơn cả cá hồi), calci, protein (hơn bột mì, gạo, yến mạch), chất xơ và vi khoáng.Nhưng theo Ths.BS Đặng Thái Hưng, Trung tâm Nghiên cứu Y dược Trung ương thì hạt Chia không phải giống Việt Nam nên đến nay chưa có kiểm chứng nào về nguồn gốc và dinh dưỡng của chúng. Giả sử như những con số mà những người bán hàng đưa ra là đúng thì hạt chia quả là có công dụng hỗ trợ sức khỏe vì có nhiều omega và chất xơ. Nhưng bác sỹ Hưng cho rằng những giới thiệu hạt chia là siêu thực phẩm là thổi phồng nói quá. Còn khi xem hạt chia có công dụng trị bệnh thì người tiêu dùng lại phải rất chú ý dùng đúng liều. Với những người cần dinh dưỡng thì chỉ ăn hạt chia sẽ không thể bù đắp dinh dưỡng như nhiều người bán quảng cáo.
Nói về công dụng giảm béo của hạt Chia, bác sỹ Hưng đưa ý kiến: “Hiện, chưa có nhiều bằng chứng chứng minh hạt Chia có thể giúp giảm cân hiệu quả. Chẳng hay hạt Chia có tác dụng giảm cân là vì khi thêm hạt Chia vào thức ăn, thức ăn nở ra khiến cho chúng ta cảm thấy no lâu, cơn đói sẽ mất đi. Người sử dụng nếu chỉ dùng hạt Chia không thôi, mà không không kết hợp với các phương pháp khác một cách hợp lý thì đạt hiệu quả thấp, có thể còn gây suy nhược cơ thể vì thiếu chất.
Hạt chia được xem là một sản phẩm chức năng nên bác sỹ Hưng khuyên người tiêu dùng chỉ xem chúng có công dụng hỗ trợ chứ không có tác dụng điều trị. Và khi dùng thực phẩm chức năng thì theo bác sỹ Hưng là phải tham khảo ý kiến bác sỹ điều trị bởi nếu không chúng sẽ tương tác với thuốc đang dùng gây ra tác dụng không mong muốn.
Đừng quên tác dụng phụ
Nếu theo các quảng cáo hiện nay thì hạt Chia không hề có tác dụng phụ, người dùng có thể xem chúng như thực phẩm thông thường, ăn bao nhiêu tốt bấy nhiêu. Nhưng Trung tâm Nghiên cứu Ung thư Memorial Sloan-Kettering. Mỹ đã đưa ra cảnh báo về 6 tác dụng phụ có thể gây ra bởi hạt Chia:
Dị ứng: Protein trong hạt chia có thể gây ra dị ứng, nhất là với những người từng dị ứng với hạt cải và vừng. Bởi thế trước khi sử dụng bạn chỉ nên ăn ít một để thăm dò.
Hạ huyết áp: Với những người huyết áp thấp thì nên thận trọng với liều lượng hạt chia. Những người đang uống thuốc hạ huyết áp cũng cần tư vấn bác sỹ để hạt chia không cộng hưởng làm giảm huyết áp quá đà. Những người đang dùng các thuốc trị bệnh tim và các thực phẩm hạ huyết áp khác thì cần chú ý khi kết hợp.
Tăng chảy máu: Những người đang uống thuốc chống đông máu cần lưu ý bởi hạt Chia có thể làm tăng nguy cơ chảy máu.
Tiêu chảy: Do có nhiều chất xơ nên hạt Salba sẽ gây tiêu chảy nếu bạn tiêu thụ quá nhiều. Người lớn chỉ nên dùng khoảng 10g/ngày và dùng liên tiếp trong khoảng 4 tuần rồi nghỉ, sau đó dùng tiếp. Trẻ em dùng không quá 4g/ngày.
Kích thích dạ dày: Khi ăn hạt chia có thể làm đầy nhanh dạ dày. Bạn có thể nôn hoặc đau dạ dày.
Phụ nữ mang thai và cho con bú: Đến nay khoa học chưa có nghiên cứu an toàn về việc phụ nữ mang thai hoặc cho con bú dùng hạt chia. Bởi thế những đối tượng này nên thận trọng.
Đoàn Hà