Cuối năm 1997, chỉ trong một ngày Bệnh viện (BV) Nhân dân Gia Định đã tiếp nhận 2 nạn nhân bị
vết thương tim. Nạn nhân đầu tiên là một thanh niên còn trẻ sinh năm 1971. Sau một chầu nhậu tới bến, các chiến hữu trong bàn tiệc bắt đầu tranh luận, cãi vã lẫn nhau và trong một phút nóng nảy, lưỡi dao Thái Lan dùng để gọt trái cây đã nằm gọn vào ngực trái của nạn nhân. May mà ở gần BV, nạn nhân được chuyển vào phòng cấp cứu và sau 10 ngày điều trị đã ra viện an toàn.
Nạn nhân thứ hai là một cô gái trẻ 19 tuổi, sinh viên năm thứ hai một trường đại học. Buổi chiều khi đi học về, ngang qua xóm nhỏ, một đám cãi nhau đang đến hồi gay cấn, nóng lòng vì tình hàng xóm láng giềng, cô đã vào can và hậu quả là lưỡi dao oan nghiệt đã đâm vào phần tim phải dài gần 1 cm. Với sự tích cực của hàng xóm và các bác sĩ, cô gái đã được cứu sống.
Đây chỉ là 2 trường hợp điển hình trong hàng trăm trường hợp vết thương tim mà BV Nhân dân Gia Định đã tiếp nhận và điều trị trong gần 20 năm qua. Trong khi nghiên cứu về bệnh lý này, chúng tôi nhận thấy vết thương tim cực kỳ nguy hiểm, vì các tổn thương dù ở màng ngoài tim, cơ tim hoặc xuyên thẳng vào buồng tim... đều có thể gây
tử vong cho nạn nhân.
Dao Thái Lan chiếm 2/3 số vụ
Trước đây ở Việt Nam các vết thương tim chủ yếu do hỏa khí, bom đạn, có nhiều tổn thương phối hợp và công tác xử trí do thiếu thốn các phương tiện nên thường chậm trễ và tỉ lệ tử vong rất cao.
Sau năm 1975, tỉ lệ vết thương tim đến cấp cứu tại BV rất hiếm, năm 1987 chỉ có một trường hợp duy nhất. Tuy nhiên cho đến nay, vì nhiều yếu tố, vết thương tim ngày một gia tăng, theo một nghiên cứu của PTS - BS Trần Công Khanh, nguyên Phó Khoa Phẫu thuật Tim mạch và Lồng ngực BV Chợ Rẫy, từ 1987-1997 đã có 100 trường hợp vết thương tim được cứu sống. Trong số này có đến 2/3 do dao Thái Lan gây ra. Thường các vết thương do dao Thái Lan rất nguy hiểm, dao rất sắc và mỏng, có thể đi ngang qua khe liên sườn vào thẳng trong tim hoặc các mạch máu lớn và gây tử vong trong thời gian rất ngắn.
Vì sao vết thương tim dễ tử vong?
Có 3 nguyên nhân. Đầu tiên là do phản xạ, khi một vật lạ gây tổn thương cho cơ tim, đầu tiên nó có thể gây ngưng tim đột ngột và một vài
bệnh nhân khác chết do tổn thương dây thần kinh dẫn truyền trong tim. Những trường hợp này bệnh nhân thường chết ngay tức khắc tại nơi xảy ra tai nạn hoặc trên đường chở tới BV. Thứ hai, do mất máu cấp tính, xảy ra khi vết thương tim lớn hơn 2,5 cm, lượng máu mất đi nhanh và nhiều, bệnh nhân nhợt nhạt, lả đi, mạch rất nhanh và nhỏ, huyết áp thấp. Có trường hợp bệnh nhân đến BV trong tình trạng chết lâm sàng: không mạch, không huyết áp, thở ngáp, đồng tử dãn. Thứ ba, do chèn ép tim cấp. Khi bị thương, máu từ buồng tim chảy vào khoang màng ngoài tim nhưng không thoát đi đâu được, số lượng máu tràn vào khoang màng ngoài tim ngày càng tăng khiến áp lực trong khoang cũng gia tăng gây chèn ép tim cấp, đến một lúc nào đó tim có thể ngưng đập.
Để đề phòng vết thương tim, theo chúng tôi có nhiều giải pháp. Tuy nhiên, quan trọng hơn vẫn là việc giáo dục đạo đức, chỉ nên giải quyết mọi chuyện bằng nói chuyện, đàm phán, chứ không bằng vũ lực. Ngăn cấm việc lưu hành những loại phim ảnh hoặc trò chơi mang tính bạo lực, đặc biệt trên những phương tiện thông tin đại chúng.
PGS-TS Nguyễn Hoài Nam