Sự thật tóc bạc ở người trẻ tuổi có phải là biểu hiện của máu xấu hay các bệnh nghiêm trọng? Buổi trò chuyện với BS Trần Thế Viện, Bộ môn Da liễu, ĐH Y Dược TP. Hồ Chí Minh sẽ cho chúng ta những thông tin hữu ích về hiện tượng này. Bác sĩ cho biết:
Mỗi sợi tóc mọc ra từ một nang tóc có chứa các tế bào sắc tố (melanin) tạo ra lớp bọc ngoài của tóc nên làm cho tóc có màu. Khi nang tóc ngưng hay giảm sản xuất melanin thì tạo ra những sợi tóc bạc.
Thường thì từ tuổi 45-50 trở lên, số lượng sắc tố mới giảm đi nhưng ở một số người trẻ tuổi, do yếu tố di truyền hay bệnh lý mà nang tóc không tạo ra melanin như bình thường, làm tóc bạc rất nhanh.
Dân gian hay nói những người bị tóc bạc sớm là do “máu xấu”. Xin bác sĩ giải thích thêm về hiện tượng “máu xấu” này?
- “Máu xấu” là từ dân gian muốn nói đến các bệnh về máu bao gồm thiếu máu và rối loạn tuần hoàn máu nói chung. Thực ra chỉ có bệnh thiếu máu ác tính mới làm tóc bạc sớm.
Bệnh thiếu máu ác tính là sự thiếu hụt dinh dưỡng gây nên bởi tình trạng cơ thể thiếu khả năng hấp thụ vitamin B12 – loại vitamin cần thiết trong việc giúp cơ thể sản xuất ra hồng cầu. Từ đó làm giảm quá trình tiết sắc tố tạo màu cho tóc, dẫn đến hiện tượng tóc bạc sớm.
Bạc tóc khi chưa già do rất nhiều nguyên nhân chứ không chỉ riêng bệnh thiếu máu ác tính, trong đó có lối sống, các bệnh lý và quan trọng nhất là yếu tố di truyền. Nếu cha mẹ, ông bà bị bạc tóc sớm thì chúng ta cũng có nguy cơ cao bị tóc hoa râm khi chưa đến tuổi trung niên, thậm chí có người bị bạc tóc ở tuổi học sinh, sinh viên.
Vậy còn yếu tố stress, muộn phiền có ảnh hưởng đến bạc tóc hay không, như câu “Nghĩ mọc râu, sầu bạc tóc” đã có trong dân gian từ lâu?
- Hiện tượng đầu bạc trắng sau một đêm do trải qua một sự khủng hoảng về tình cảm, tâm lý là đề tài được khai thác trong văn học từ xưa đến nay. Chẳng hạn như nhân vật Lý Mạc Sầu (Thần Điêu Hiệp Lữ của Kim Dung), đau khổ vì tình mà thành cô gái tóc bạc chỉ sau một đêm. Hay Ngũ Tử Tư (Sử ký Tư Mã Thiên), bị vua Sở truy đuổi, chỉ một đêm mất ngủ mà mái tóc bạc phơ, nhờ đó mà ông đã trốn thoát khỏi sự truy đuổi của quân Sở.
Giới y học cũng quan tâm đến hiện tượng này và có những nghiên cứu chứng minh rằng yếu tố tâm lý – thần kinh cũng ảnh hưởng đến hiện tượng bạc tóc, nhưng tác dụng trong thời gian dài chứ không thể bạc tóc chỉ trong một đêm. Những người hay lo lắng, stress thường xuyên, bi quan, chán nản và hay bị mất ngủ thì tóc bạc rất nhanh.
Vì sao những người bị ốm nặng, mới qua phẫu thuật thường có cảm giác tóc bạc trắng chỉ sau một đêm ngủ dậy?
- Thông thường, lớp tóc bên trong bạc nhiều và sớm hơn, trong khi lớp tóc bên ngoài vẫn còn đen. Khi tóc rụng nhiều trong một thời gian ngắn do căng thẳng, ốm nặng, sau khi phẫu thuật… lớp tóc đen bên ngoài rụng đi nhiều làm lộ lớp tóc bạc ở bên trong, khiến cho ta có cảm giác như là tóc bạc đi chỉ sau một đêm.
Bác sĩ có nói rằng lối sống cũng ảnh hưởng đến hiện tượng bạc tóc sớm, xin giải thích rõ hơn?
Thói quen ăn uống kém dinh dưỡng hằng ngày là nguyên nhân gây bạc tóc trước tuổi. Người bị suy dinh dưỡng nặng, thiếu đạm và vitamin B12 (có trong thịt, trứng, sữa) cũng được chứng minh là gây bạc tóc.
Người nghiện thuốc lá cũng khiến tóc bạc sớm gấp bốn lần người không hút. Có lẽ do chất nicotine trong thuốc lá gây co mạch máu nang lông làm hạn chế cung cấp máu và oxy đến nang lông, nang tóc. Từ đó làm giảm tiết melanin ở nang tóc.
Ngoài ra, một số bệnh lý về nội tiết (như: suy tuyến giáp, tuyến yên), bệnh về da liễu (như: bạch biến, bạch tạng), hội chứng Werner (còn gọi là lão hóa sớm) gây bạc tóc sớm kèm theo các bệnh như xơ cứng bì, thể trạng suy yếu, đục thủy tinh thể mắt, tiểu đường, loãng xương…
Tóc bạc sớm thường gây cảm giác thiếu tự tin ở người trẻ tuổi. Hiện nay chúng ta có cách nào để điều trị triệt để không, thưa bác sĩ?
- Các phương pháp điều trị mới chỉ dừng ở nghiên cứu. Mới đây trên tạp chí FASEB (Mỹ), các nhà khoa học phát hiện ra rằng khi cơ thể già đi hoặc chịu căng thẳng với cường độ quá cao, có một số chất được nang lông sản sinh gia tăng và tăng dấu hiệu lão hóa.
Nghiên cứu từ phát hiện này có thể dẫn đến việc sản xuất các loại dược mỹ phẩm cho tóc, dành riêng cho những người muốn ngăn chặn quá trình lão hóa từ bên trong. Hy vọng các hiện tượng này sẽ được nghiên cứu kỹ hơn để điều chế ra thuốc chống bạc tóc trong tương lai.
Trước đó, các nhà khoa học Pháp điều trị bệnh nhân bệnh bạch cầu với một loại thuốc ung thư mới ghi nhận một tác dụng phụ bất ngờ: hóa trị liệu làm bệnh nhân bị rụng tóc bạc, nhưng tóc mọc trở lại thì có màu đen.
Hiện tượng này làm chúng ta nghĩ tới khả năng các tế bào sắc tố có thể được kích thích để tạo ra nhiều sắc tố hơn.
Cho đến thời điểm này thì những ai bạc tóc muốn tóc đen trở lại chỉ có cách nhuộm tóc mà thôi. Tuy nhiên, khi nhuộm tóc cần thận trọng vì có thể xảy ra một số tai biến do thuốc nhuộm như viêm da tiếp xúc, tóc bị tổn thương và bị rụng.
Ngoài ra, người ta nghiên cứu thấy rằng nhuộm tóc mỗi tháng sẽ làm tăng nguy cơ ung thư bàng quang lên gấp hai lần. Một số thuốc nhuộm tóc cũng làm tăng nguy cơ ung thư máu. Do đó, chúng ta chỉ nên nhuộm tóc những khi nào thật cần thiết, tránh dùng những thuốc có màu quá đậm và gội đầu thật kỹ để thuốc không sót lại trên da đầu.
Những phương pháp theo dân gian như sử dụng thuốc chiết xuất từ hà thủ ô, dầu dừa liệu có mang lại hiệu quả đáng kể?
- Một số phương pháp theo y học cổ truyền: hà thủ ô, đậu đen, bôi dầu dừa… cũng cho một số kết quả nhưng phải kiên trì.
Cách dễ dàng hơn là ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, bổ sung vi lượng, sinh tố nhóm B, dành thời gian nghỉ ngơi hợp lý, ngủ đủ giấc, đặc biệt tránh xa stress sẽ giúp duy trì màu đen cho tóc.
Tránh căng thẳng, làm việc quá sức, giải tỏa stress bằng những thú vui lành mạnh như nghe nhạc, chơi môn thể thao mình yêu thích, hoặc sinh hoạt với những nhóm bạn có chung niềm đam mê, tập thể dục đều đặn mỗi ngày… là những biện pháp ai cũng có thể áp dụng.
Lưu ý là chúng ta không nên nhổ tóc bạc vì có thể làm hỏng các nang tóc, các dây thần kinh nối tới các nang tóc và làm mái tóc mỏng đi.
Tôi thấy nhiều người hay lo lắng hoặc khó chịu thái quá về hiện tượng tóc bạc sớm. Chúng ta nên nghĩ một cách lạc quan rằng chuyện già hay trẻ thường được quyết định bằng những gì nằm bên dưới mái tóc.
Chúng ta không nhất thiết phải nhuộm đen vì có rất nhiều kiểu tóc phù hợp cho tóc bạc. Thực tế “tóc muối tiêu” hay “muối nhiều hơn tiêu” cũng có nét đẹp riêng của nó. Tôi còn cho rằng tóc hoa râm là một dấu hiệu đáng tự hào của sự chững chạc, từng trải mà nhiều người muốn có.
Cảm ơn bác sĩ về những thông tin trên.