Melamine trong sữa: Cách làm giàu bất chính

Các công ty Trung Quốc đã sử dụng melamine pha trong sữa 15 năm qua. Chưa thể hiểu hết mức độ độc hại của melamine vì thiếu dữ liệu lâm sàng

15.5958
Thật ra, nói “nhiễm” không đúng; phải nói là pha chế giả (adulterate) melamine thì chính xác hơn, bởi vì có bằng chứng cho thấy các nhà sản xuất sữa Trung Quốc cố ý sử dụng hóa chất này từ nhiều năm qua. Thật vậy, thông tin về việc các nhà sản xuất sữa ở Trung Quốc pha chế melamine đã được báo chí nêu ra từ 15 năm qua, nhưng chỉ đến tháng 9-2007, khi một số thực phẩm cho chó, mèo nhập cảng từ Trung Quốc bị phát hiện có chứa chất melamine thì vấn đề mới được chú ý. Và, cao điểm là tháng qua, khi các giới chức Trung Quốc phát hiện tác hại của pha chế giả tạo này đến trẻ em thì melamine trở thành vấn đề thời sự. Tính đến nay, có ít nhất 54.000 trẻ em ở Trung Quốc mắc bệnh vì uống sữa chứa melamine và trong số này có 4 em đã tử vong. Trước tác hại đến con người như thế, cả thế giới đều quan tâm, nếu không muốn nói là phẫn nộ với một số người vì lợi nhuận mà quên đi đạo lý và trách nhiệm xã hội. Melamine là gì? Melamine là một chất hữu cơ, màu trắng pha lê, khó hòa tan trong nước. Tên khoa học của melamine là 1, 3, 5-triazine-2, 4, 6-triamine, với cấu trúc hóa học gồm 3 phân tử carbone, 6 phân tử hydrogen và 6 phân tử nitrogen. Trọng lượng phân tử của melamine chỉ 126; trong đó, 66% là nitrogen. Vì giàu nitrogen nên melamine được sử dụng làm chất dập lửa. Melamine thường kết hợp với chất formaldehyde để sử dụng trong quy trình sản xuất nhựa, chất keo, giấy, vải và một số sản phẩm phục vụ cho việc tẩy rửa. Vào thập niên 1950 và 1960, melamine từng được sử dụng như là phân bón vì nó chứa lượng protein khá cao, nhưng khi đưa vào ứng dụng thì thất bại. Melamine tự nó không được xem là một độc chất. Axít cyanide mới là một độc chất. Nhưng khi kết hợp với axít cyanuric thì nó mới trở thành độc hại. Khi melamine kết hợp với cyanamide sẽ cho ra melamine cyanurate (còn có tên khoa học là tripolycyanamide) và đây chính là hợp chất tìm thấy từ sữa sản xuất ở Trung Quốc. Trong bài này, khi đề cập đến melamine, tôi muốn nói đến melamine cyanurate. Chưa ai biết mức độ độc hại của melamine ở con người ra sao, vì thiếu dữ liệu lâm sàng. Tuy nhiên, nghiên cứu trên chuột, thỏ và chó cho thấy mức độ độc hại của melamine tương đối thấp. Thí nghiệm trên chuột cho thấy khi cho uống melamine với liều lượng 3.161 mg/kg thì 50% chuột chết. Khi chuột được cho ăn thức ăn chứa 1.200 mg/kg/ngày suốt 1 năm liền, các nhà nghiên cứu ghi nhận sạn trong nước tiểu và một số triệu chứng như biếng ăn và sụt cân. Nghiên cứu trên 75 con cá hồi và cá basa, 4 con heo và 1 con mèo cho thấy chỉ khi nào dùng melamine và axít cyanuric thì mới gây sạn thận. Một nghiên cứu khác trên 38 con mèo bị tình cờ cho ăn thức ăn chứa melamine và axít cyanuric cũng thấy sạn thận. Đâu là độ melamine an toàn? Không có dữ liệu cụ thể ở con người để trả lời câu hỏi này. Tuy nhiên, theo thông tin từ Trung Quốc thì sữa của Công ty Sanlu sản xuất hàm chứa melamine đến 2.565 mg/kg và phần lớn các em bé bị sạn thận là do uống sữa này. Vì thế, có thể xem > 2.565 mg/kg là ngưỡng độc hại. Theo Cục Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) thì liều lượng an toàn của melamine cho người lớn là 0,63 mg/kg/ngày và cho trẻ em là 0,32 mg/kg/ngày. Chú ý “kg” là trọng lượng cơ thể. Nếu lượng melamine trong sữa là 10 mg/kg (hay 10 ppm), một em bé phải uống trên 0,30 kg sữa thì có thể vượt ngưỡng an toàn cho phép. Lường gạt có khoa học Hiện nay, phương pháp phổ biến nhất để xác định lượng protein trong thực phẩm là phương pháp Kjeldahl và Dumas. Cả hai phương pháp này đều dựa vào các giả định rằng: (a) carbohydrate và mỡ không hàm chứa nitrogen; (b) hầu hết nitrogen trong thực phẩm hiện diện dưới dạng axít animo trong protein; và (c) tính trung bình, lượng nitrogen trong protein khoảng 16%. Dựa vào các giả định này, phương pháp Kjeldahl và Dumas đo lượng nitrogen trong thực phẩm và nhân lượng nitrogen này với một hệ số 1/0,16 để cho ra hàm lượng protein. Bởi vì 66% melamine là nitrogen và nắm được giả định của phương pháp đo lường như tôi vừa mô tả, nên giới sản xuất sữa cố tình pha chế melamine vào sữa và khi được kiểm nghiệm bằng hai phương pháp Kjeldahl và Dumas thì hàm lượng protein trong sữa gia tăng. Lượng protein tăng cũng có nghĩa là giá sữa tăng theo. Một cách lường gạt có khoa học. Một cách làm giàu bất chính!

Thật ra, melamine không chỉ phát hiện trong sữa, mà còn thấy trong kem, sữa chua, kẹo, bánh biscuit, v.v... Đương nhiên, theo nguyên tắc phòng ngừa, bất cứ thực phẩm nào cũng không nên hàm chứa melamine. Do đó, việc kiểm tra và kiểm nghiệm các sản phẩm lưu hành trong thị trường nước ta không chỉ tập trung vào sữa mà còn xem xét đến các thực phẩm vừa kể.

0--1

Liên hệ xóa tin: [email protected]