Theo Báo điện tử Kiến thức, tam thất rừng, tam thất núi, tam thất trồng với quy trình sạch... được quảng cáo là vị thuốc “thần dược” chữa được nhiều loại bệnh, bồi bổ sức khoẻ được bày bán nhan nhản ở các đền, chùa... nơi mà khách thập phương đi lễ lúc nào cũng đông nghịt. Theo các nhà khoa học, tam thất rất dễ làm giả, thậm chí người ta có thể cho chì vào mà bằng mắt thường không phát hiện được.
Lương y Lường Đức Phú, Hội Đông y Lạng Sơn cho biết, thực tế, những loại củ hao hao tam thất được đào về từ rừng có nhiều tên gọi mạo danh tam thất như thổ tam thất hay tam thất gừng... nhưng không có tác dụng chữa bệnh như tam thất thật. Tam thất quý nhất là tam thất bắc, loại này bây giờ khá hiếm trong tự nhiên.
Người mua bột tam thất dễ bị lừa hơn so với mua củ. Tuy nhiên với loại củ đã được sao khô, tẩm ướp cẩn thận, người bán hàng cũng có những “chiêu” lừa người tiêu dùng hoặc pha trộn lẫn lộn tam thất để bán với giá cao.
Theo Lương y Lường Đức Phú, dựa vào tâm lý người mua thích và tin tưởng đồ của người dân tộc miền núi bán thì hẳn phải là đồ lấy từ rừng, nhiều người lợi dụng điều này để trục lợi. Để làm cho tam thất giả giống như thật, người ta có rất nhiều cách. Cách phổ biến và dễ làm nhất hiện nay là người ta dùng bột chì rắc vào những củ này khiến chúng có màu đen bóng như tam thất thật.
Bột chì này khi đi vào cơ thể sẽ tàn phá các cơ quan nội tạng, thúc đẩy các tế bào lạ phát triển dẫn đến ung thư hay những bệnh nghiêm trọng khác. Kinh nghiệm chọn tam thất là khi sờ tay vào củ thấy có chất bóng, mịn màu đen dính vào tay thì tuyệt đối không mua. Không nên mua các gói bột tam thất đã xay sẵn mà không chắc chắn nguồn gốc.
Củ tam thất
Cách phân biệt để tránh mua phải tam thất "đểu"
Lương y Lường Đức Phú cho biết, để chọn tam thất thật, có thể dễ dàng nhận biết bằng mắt thường. Củ tam thất thật đa số hình thoi hoặc hình con quay, dài 2 - 4cm, đường kính 1 - 2cm. Đầu củ sần sùi do những vết tích của thân cây rụng hằng năm tạo thành. Mặt ngoài màu nâu xám hoặc xám vàng, có nhiều nếp nhăn dọc theo thân củ. Thịt củ màu xám xanh, khi dùng dao cắt ngang sẽ thấy thớ củ rất mịn.
Tam thất thật có vị ngọt đắng, mùi thơm nhẹ. Theo các chuyên gia, nếu không may mua phải tam thất rắc bột chì, không nên tiếc tiền mà giữ lại dùng, sẽ vô cùng nguy hại. Kể cả khi rửa sạch lớp bột chì bên ngoài, vẫn không có gì chắc chắn tam thất đó không bị nhiễm độc. Với tam thất bị trộn lẫn nhiều loại khác nhau, có thể đem đến các hàng thuốc Đông y nhờ phân loại để dùng.
Theo lương y Lường Đức Phú, phân biệt các loại tam thất dựa vào đặc điểm chung của từng loại. Tam thất gừng có hình tròn thuôn một đầu hoặc hình trứng, vỏ nhẵn. Mặt ngoài màu trắng vàng, có nhiều vòng song song ngang củ. Thịt màu trắng ngà. Vị cay, nóng, mùi thơm như gừng. Còn thổ tam thất còn gọi là bạch truật nam sần sùi không đều. Mặt ngoài màu nâu vàng. Thịt màu vàng ngà, vị nhạt, chát, hơi ngứa, không mùi.
Công dụng của tam thất
Báo Sức khỏe và Đời sống cho hay, tam thất có hai tác dụng chính là cầm máu và bổ dưỡng do chứa saponin triterpen là ginsenozid, một hoạt chất quý của nhân sâm. Gần đây, tam thất còn được dùng trong một số trường hợp ung thư (phổi, tuyến tiền liệt, vòm họng, vú) với kết quả tốt.
Dùng sống dưới dạng bột hoặc mài với nước uống hoặc dạng lát cắt thì ngậm nhai rồi nuốt để chữa thổ huyết, băng huyết, rong kinh, chảy máu cam, máu hôi sau khi đẻ, kiết lỵ ra máu, khối u (ung thư). Bột tam thất rắc ngoài làm cầm máu nhanh các vết thương.
Dùng chín trong những trường hợp thiếu máu, suy nhược, phụ nữ sau khi đẻ, người mới ốm dậy. Củ tam thất hấp cho mềm, thái mỏng hoặc sao khô, tán bột rồi hầm với thịt gà, thịt chim, ăn hằng ngày trong vài tuần. Có thể ngâm rượu uống. Đơn giản thì hãm tam thất với nước sôi như pha trà, uống làm nhiều lần vừa dễ làm, tiện lợi, vừa giữ được hương vị, hoạt chất. Nước hãm tam thất pha với sữa dùng cho trẻ em rất tốt.
Có thể phối hợp với nhân sâm trong trường hợp uống riêng tam thất thấy có cảm giác "nóng", nhất là đối với những người mà khí, huyết đều suy kiệt. Tuy nhiên, nên uống hỗn hợp sâm - tam thất vào ban ngày và uống riêng tam thất vào buổi tối vì nhân sâm sẽ làm cho tỉnh táo, khó ngủ.
Tam thất còn phối hợp với kỷ tử, cúc hoa chữa các chứng bệnh về mắt; với hoa hòe hoặc rutin trong những trường hợp chảy máu; với linh chi lại tăng cường miễn dịch, chống stress, cải thiện trí nhớ.
Chú ý: Phụ nữ có thai không được dùng tam thất.
| Thuốc tham khảo: Phòng và điều trị :
- Đau thắt ngực, đau nhói vùng tim do huyết ứ.
- Thiểu năng mạch vành, cảm giác ngột ngạt trong ngực. |
Thùy Linh
Theo GĐVN