Nguyên nhân và triệu chứng của sốt xuất huyết

Bệnh sốt xuất huyết Dengue được lây truyền qua muỗi Aedes, bệnh có thể gây tử vong cao vì biến chứng xuất huyết, đặc biệt là xuất huyết tiêu hóa, trụy mạch.

0

Bệnh nhân sốt xuất huyết tại Hà Nội đang điều trị tại Bệnh viện Nhiệt đới Trung ương.

Bệnh do muỗi truyền

Sốt xuất huyết là bệnh do vi rút Dengue gây ra. Đây là 1 bệnh truyền nhiễm cấp tính và lây lan chủ yếu do loại muỗi vằn hút máu từ người mắc bệnh truyền sang người lành. Vi rút này có 4 chủng huyết thanh khác nhau là DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4. Bệnh nhân nhiễm với chủng virus nào thì chỉ có khả năng tạo nên miễn dịch suốt đời với chủng virus đó, nhưng có thể mắc lại các chủng khác. Nhiều người sống trong vùng lưu hành dịch dengue có thể mắc bệnh sốt xuất huyết nhiều hơn một lần trong đời. 

Vi rút lây truyền do muỗi Aedes hay còn gọi là muỗi “nhà vua” hoặc muỗi vằn bởi khả năng sinh sản cao và có tập tính đẻ ở nơi nước trong. Loại muỗi “siêu đẻ” này trung bình một vòng đời sống được 1- 2 tháng và cứ sau mỗi lần hút máu no khoảng 3 ngày chúng lại đẻ trứng một lần. Như vậy trung bình một muỗi cái có thể đẻ trứng khoảng từ 8 - 10 lần trong vòng đời của chúng. Tuy nhiên trong điều kiện nhiệt độ và độ ẩm thích hợp như vào mùa nóng ẩm, muỗi cái có thể sống kéo dài tới 3 tháng.

Trứng muỗi còn có đặc điểm bám vào thành chum vại và có thể tồn tại đến 6 tháng để khô, chỉ cần khi có nước thì lập tức trứng đó phát triển thành bọ gậy (loăng quăng) rồi hình thành muỗi. Vì thế, muỗi thường sống trong nhà và xung quanh hộ gia đình. 

Ngoài ra, muỗi vằn hoàn toàn có thể xuất hiện ở trên các nhà cao tầng trong thành phố, nơi mà có các dụng cụ chứa nước mà muỗi có khả năng sinh sản và phát triển. Chính vì tập tính đẻ trứng như vậy nên muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết có khả năng sinh sản mạnh và phát triển vào mùa mưa và hàng năm cứ mùa mưa đến thì dịch bệnh lại có chiều hướng gia tăng, dịch thường phát triển mạnh từ tháng 4 đến 10 và đỉnh dịch từ tháng 8 - 10. Đây là thời điểm lý tưởng cho muỗi truyền sốt xuất huyết sinh sôi, gây bệnh.

Do không hiểu hết về những đặc tính trên của muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết Dengue, nhiều hộ gia đình chủ quan, không dọn dẹp, vệ sinh thường xuyên mọi vật dụng có thể chứa trứng muỗi, bọ gậy (loăng quăng), bao gồm cả dụng cụ chứa nước trong như lọ hoa chứa nước lâu ngày trên. Việc phun hóa chất diệt muỗi cũng chưa bao phủ được mọi hộ gia đình, tất cả các tầng, phòng trong nhà, nhất là các phòng ở trên tầng cao, gây ra nguy cơ mắc sốt xuất huyết dengue và lây bệnh trong cộng đồng trong thời gian qua. 

Chính vì thế, muỗi này thường sống ở thành thị nhiều hơn nông thôn nhất là các khu công nghiệp, khu đô thị mới. Ở Việt Nam trong những năm gần đây bệnh đã trở thành mối quan ngại lớn đối với sức khỏe người dân.

Triệu chứng điển hình

Theo PGS TS Nguyễn Văn Kính – Giám đốc Bệnh viện Nhiệt đới Trung ương, triệu chứng của bệnh sốt xuất huyết khác các bệnh khác. Bệnh sốt xuất huyết có những triệu chứng đặc thù của nó như sốt cao liên tục trong vòng từ 2 đến 7 ngày, nhức đầu, đau mỏi toàn thân.

Từ ngày thứ ba có thể xuất hiện các biểu hiện xuất huyết như chảy máu cam, chảy máu chân răng, chảy máu củng mạc mắt, xuất huyết trên da, xuất huyết tại chỗ tiêm truyền, nặng hơn có thể xuất huyết trong nội tạng, xuất hiện tình trạng sốc, xét nghiệm máu thấy tiểu cầu hạ. Bệnh thường khó phân biệt trong ba ngày đầu với sốt do các căn nguyên khác, nên cần phải căn cứ thêm vào yếu tố dịch tễ học, hoặc xét nghiệm NS 1 dương tính. 

Ở trẻ em, đau họng và đau bụng thường là những triệu chứng nổi trội. Hạ sốt xuất hiện vào ngày thứ 3 đến ngày thứ 8 thường kèm biểu hiện xuất huyết nhẹ (chấm xuất huyết dưới da, nốt xuất huyết và chảy máu mũi). Sau khi hạ sốt thường xuất hiện ban dạng dát sẩn đa hình thái, đôi khi gây ngứa, đầu tiên ở thân mình và lan rộng theo hướng ly tâm đến các chi, mặt, lòng bàn tay và lòng bàn chân. Một số trường hợp có thể bệnh có thể tiến triển đến xuất huyết tiêu hóa và sốc. Như vậy biểu hiện xuất huyết không chỉ sốt xuất huyết dengue mới có.

Biểu hiện của sốt xuất huyết không sốc: Sự giãn mạch nhẹ, huyết tương thoát ra ngoài thành mạch ít. Trong sốt xuất huyết có sốc có 3 biểu hiện: Giãn mạch mạnh, làm cho huyết tương thoát ra ngoài thành mạch nhiều, dẫn đến máu bị cô đặc, lượng máu lưu thông giảm, gây tụt huyết áp, tim nhanh rồi trụy tim mạch. Rối loạn đông máu thể hiện ở chỗ biến đổi thành mạch, hạ tiểu cầu, rối loạn đông máu làm xuất huyết ở chân răng, đặc biệt là xuất huyết tiêu hóa gây nguy hiểm tới tính mạng của người bệnh.

Phúc Mai

0--1

Liên hệ xóa tin: [email protected]