Những ai tạo ra sự khác biệt?

Vinh quang của Mourinho với Inter gợi lại một câu hỏi cũ: các HLV quan trọng đến thế nào đối với thành công của các đội bóng? Trong trường hợp của Mourinho, câu trả lời đơn giản: “rất”. Các HLV tạo ra sự khác biệt, mặc dù sự khác biệt họ tạo ra phụ thuộc vào tiêu chuẩn của đội bóng. Sau 45 năm, một đội tiềm lực như Inter mới giành được chức vô địch Champions League vậy thì Mourinho chính là người tạo ra khác biệt.

Các đội dự World Cup đều cố gắng có một HLV tạo ra sự khác biệt như thế. Anh coi Capello như Mourinho của họ, Ý gọi lại Lippi, Thụy Sỹ có Hitzfeld, TBN có Del Bosque. Các HLV này đều giành các danh hiệu lớn nhất ở tầm CLB. Parreira (Nam Phi), Lippi đã giành chức vô địch World Cup, Rehhagel đã có chức vô địch Euro với Hy Lạp. Tất nhiên, yêu cầu về tạo ra “sự khác biệt” cho mỗi HLV khác nhau. Người Thụy Sỹ không yêu cầu Hitzfeld đưa đội tuyển đến chức vô địch tại kỳ World Cup này, ông sẽ được coi là rất thành công và tạo được “sự khác biệt” nếu đưa Thụy Sỹ đến vòng tứ kết.

Càng đến gần World Cup, các đội càng cố gắng muốn có một HLV có lý lịch tốt, như Bờ Biển Ngà mới thuê Eriksson được 2 tháng, Nigeria chọn cựu HLV tuyển Thụy Điển Lagerback, Cameroon có HLV từng vô địch Pháp Le Guen. Ngược lại, Nhật Bản đang khá bồn chồn với HLV nội địa Okada từng thất bại nặng nề tại World Cup 1998...

Mọi đội bóng, kể cả ứng viên vô địch hay kẻ chầu rìa, đều có cả nước đứng sau lưng họ, đòi hỏi họ phải chơi tốt. Đây không phải sức ép của giới truyền thông, mà là “sức ép quốc gia”.

HLV danh tiếng Houllier từng nói 5 phút sau mỗi trận đấu, khi đứng trước các máy quay là 5 phút quan trọng nhất trong tuần của ông bởi các cầu thủ, nhân viên, CĐV đang nhìn xem người dẫn dắt họ có biểu hiện tiêu cực hay tích cực. Wenger nói hình ảnh của đội bóng nằm trên khuôn mặt của HLV quả là rất đúng. Sự tự tin trên mặt Mourinho mang lại sự tự tin cho các đội bóng của ông ta, sự cứng rắn trên mặt Capello mang lại sự yên tâm cho mọi người Anh.

Chiến thuật trong bóng đá không khó như nghiên cứu chế tạo đầu đạn hạt nhân. HLV chỉ cần làm những việc rất nhỏ như đưa một tiền vệ lùi xuống 10 bước so với thường lệ để đóng lại các khoảng trống giữa sân. Hai câu hỏi lớn nhất với họ khi huấn luyện chỉ là: “Chúng ta sẽ làm gì khi có bóng?” và “Chúng ta sẽ làm gì khi không có bóng?”. Còn trong trận đấu, họ phải trả lời: Làm thế nào để kiểm soát thế trận tốt hơn? Làm thế nào để ngăn chặn đối thủ? Tạo ra sự khác biệt nào để có bàn thắng?   

Nghe đơn giản vậy thôi nhưng thực ra lại rất phức tạp, vì khi anh đi tìm những câu trả lời đó thì đối thủ của anh cũng đang tìm những câu trả lời cho câu hỏi tương tự. Bóng đá giờ phát triển rất nhanh, chiến thuật ngày càng được sử dụng tinh vi, các HLV phải liên tục điều chỉnh chiến thuật, bởi vậy sự linh động và nhanh nhạy trong suy nghĩ của các HLV rất quan trọng.

Còn việc quản lý nơi hậu trường đội bóng nữa chứ. Mới đây, HLV Del Bosque cấm các cầu thủ TBN sử dụng Twitter và các mạng xã hội trong thời gian diễn ra World Cup không phải là điều gì quá lạ. Một cầu thủ chỉ để hở một thông tin nhỏ về riêng cá nhân mình cũng sẽ đẻ ra cả một núi suy luận ở bên ngoài: anh này tâm lý đang bất ổn, anh kia bực vì mất vị trí chính thức, ý đồ của HLV sẽ là thế này...

HLV luôn phải dò tìm những vết nứt trong đại bản doanh của mình, xem có kẻ dị giáo nào trong đội bóng không, xem có kẻ nào nói quá nhiều, phàn nàn và gây ảnh hưởng tiêu cực lên người khác quá nhiều không để xử lý một cách nhanh chóng. Mấy chục con người ở chung với nhau mấy chục ngày, bạn không thể nói rằng không có vết nứt nào hết. Càng hạn chế các nguy cơ dẫn đến rạn nứt đến đâu càng tốt, vì thế dễ hiểu là nhiều đội bóng cấm vợ, bạn gái, những người đại diện cầu thủ lảng vảng gần nơi đóng trại của đội.

Kinh nghiệm đóng vai trò rất lớn trong các việc kể trên. Capello, Hitzfel, Lippi, Del Bosque... có đầy mình kinh nghiệm. Dẫn dắt Brazil là công việc huấn luyện đầu tiên của Dunga nhưng ông đã làm việc này 4 năm liên tiếp, đã giành cúp Copa America, Confed Cup nên có thể nói Dunga có kinh nghiệm. Maradona là người mới toanh song với tư cách là một cầu thủ huyền thoại, ông có thể nhìn thấy những thứ mà người khác không nhìn ra. Ít nhất thì sự xuất hiện của Maradona đã thu hút sự chú ý của giới truyền thông và giúp cho các cầu thủ của ông giảm bớt sức ép, một chiêu thức Mourinho đã thành công.

Đinh hiệp