Tôi có hai cháu, cháu gái học lớp 3, cháu trai học lớp 1. Tôi nhận
thấy hai cháu đã bắt đầu có những biểu hiện không vâng lời bố mẹ. Tôi muốn nghiêm khắc hơn với các con,
xin các chuyên gia tư vấn cho tôi một vài hình phạt hợp lý dành cho trẻ.
Xin chân thành cảm ơn!
Phạt không đúng cách sẽ ảnh hưởng đến tâm lý của trẻ (Ảnh minh họa)
Chào bạn,
Trong quá trình chăm sóc và nuôi dạy con cái, nhiều khi cha mẹ phải dùng đến hình phạt để đưa con vào
khuôn phép.
Tuy nhiên, nhiều bậc cha mẹ thường áp dụng các biện pháp trừng phạt trẻ vì những quan
niệm sai lầm như cho rằng người lớn luôn đúng, trẻ phải luôn biết tuân theo mệnh lệnh, phạt con
càng sớm càng tốt để trẻ biết vâng lời, ngoan ngoãn, phải nghiêm khắc thì mới được trẻ tôn trọng,
trẻ dễ hư nếu không bị đánh, thử cách khác không được và chỉ phạt bằng roi thì hiệu quả mới
nhanh…
Thế nên khi trẻ mắc lỗi, không ít cha mẹ đã áp dụng biện pháp trừng phạt thân thể và trừng phạt
tinh thần. Những hình thức trừng phạt này thường gây ra những hậu quả xấu về mặt tâm lý như trẻ
không hiểu tại sao cha mẹ nói yêu quý nhưng lại đánh mắng mình, lo lắng, sợ hãi, mất tự tin, lừa
dối…
Vì vậy, để có thể áp dụng các hình phạt có hiệu quả với trẻ, bạn cần tìm hiểu nguyên nhân hành
vi sai phạm của con cái. Bạn cần phải bình tĩnh, biết lắng nghe, tìm hiểu rõ vì sao con mình hành động như
vậy.
Những hành vi tiêu cực của trẻ có thể do mục đích khác nhau như để thu hút sự chú ý của người
khác, thể hiện quyền lực, trả đũa… Thái độ mềm mỏng, kiên trì, biết tự kiềm chế cảm xúc của bạn khi
dạy con bao giờ cũng có hiệu quả tích cực và lâu dài hơn việc trừng phạt trẻ.
Để việc dạy trẻ có hiệu quả và trẻ có thể sửa chữa được lỗi lầm, bạn nên áp dụng phương pháp kỉ
luật tích cực. Đó là những biện pháp không dùng vũ lực, không đánh mắng mà vẫn có hiệu quả. Bạn có
thể sử dụng hệ quả tự nhiên và hệ quả logic.
Hệ quả tự nhiên là những gì xảy ra tự nhiên, không có sự can thiệp của người lớn. Hệ quả logic
đòi hỏi có sự can thiệp của người lớn. Hai hệ quả này phải có liên quan với nhau, tôn trọng trẻ và
hợp lý.
Khi con bạn có hành vi sai lầm, bạn nên:
- Phản đối nhẹ nhàng, nêu hình thức phạt nếu trẻ không thực hiện. Nếu trẻ không thực
hiện thì bạn nên nói tiếp hình phạt tiếp theo với con và gia hạn thời gian cho con. Nếu như trẻ
nghe lời, bạn hãy thể hiện sự hài lòng cho trẻ biết.
- Dập tắt hoặc lờ đi: Nếu hành vi của trẻ sai ở mức độ nhẹ mà không gây hậu quả nghiêm
trọng, bạn nên áp dụng. Bạn có thể lờ lỗi sai đó đi hoặc dập tắt ngay lập tức để con không còn hành
vi đó nữa.
- Tạm lánh hoặc cách ly tạm thời: Cho trẻ ngồi vào một nơi không có thứ gì vui thích
trong thời gian ngắn (số phút bằng số tuổi của trẻ, tối đa không quá 15 phút). Trước khi phạt, bạn
cần nói rõ lý do cho trẻ biết.
- Tước bỏ quyền lợi: Không cho đồ vật hoặc hoạt động mà trẻ thích nếu không thực hiện
yêu cầu.
- Tạo cho con có cơ hội sửa chữa: Bạn cần giải thích hậu quả gây ra từ những hành vi
sai trái để trẻ biết cách khắc phục. Sau đó, không khen ngợi vì nếu khen trẻ sẽ nhận được nhiều chú
ý và có thể tái phạm lại khuyết điểm.
Việc giáo dục con là cả một quá trình, bạn mong muốn con trở thành con ngoan, trò giỏi đòi hỏi
bạn phải có kỹ năng và sự thống nhất cách dạy dựa trên cơ sở của tình yêu thương và phối hợp với
giáo dục ở nhà trường. Bố mẹ là tấm gương sáng cho con học tập và noi theo. Bạn nên nhớ xin lỗi con nếu
trách mắng sai chúng. Nếu không, con sẽ không phục những lời dạy dỗ sau này của bạn.
Dạy một đứa trẻ biết vâng lời không phải dễ nhưng cũng không quá khó, quan trọng là bạn cần biết
áp dụng đúng hình thức giáo dục. Hãy giúp con trưởng thành một cách khỏe mạnh nhất, trong tình yêu
và cả sự nghiêm khắc của bố mẹ.
Chúc bạn thành công!
Theo ThS Tạ Thị Thu Huế - Gia đình Việt Nam