Phòng chống bệnh tả bằng chanh

Năm 1885, nhà sinh vật học người Đức tên Robert Koch khám phá vi khuẩn Vibrio Cholerae (viết tắt là V. Cholerae) chính là thủ phạm gây bệnh tả. Cơ chế gây bệnh của vi khuẩn tương đối phức tạp, nhưng có thể mô tả ngắn gọn như sau: Vi khuẩn V. Cholerae tương tác với các protein sản sinh ra một độc tố có tên là cholera trong đường ruột để “mở cửa” các kênh ion và từ đó gây ra tình trạng mất nước trong cơ thể. Hệ quả là bệnh nhân bị tiêu chảy và ói mửa. Một cá nhân phải tiếp thụ 2 triệu vi khuẩn V. Cholerae mới mắc bệnh tả. Bệnh tả: Chủ yếu từ nguồn nước Nhưng vi khuẩn V. Cholerae có thể sống trên mặt nước và trong nước giếng trong một thời gian dài, từ đó làm ô nhiễm nguồn nước ở quy mô lớn. Hầu hết các trận dịch tả trên thế giới đều bắt nguồn và lan truyền qua nước. Bão lụt cũng là một phương tiện lan truyền vi khuẩn đến các vùng xa hơn. Vi khuẩn còn tồn tại trong các loại thực phẩm như cua, ghẹ, sò, trái cây, rau cải, và gạo. Nạn dịch tả xảy ra ở Mỹ vào thập niên 1970 bắt đầu từ sò và cua bị nhiễm vi khuẩn ở vịnh Mexico. Tuy nhiên, vi khuẩn V. Cholerae khó sống trong môi trường axít hay nhiệt độ cao. Vi khuẩn không tồn tại trong điều kiện pH < 2,4.="" chính="" vì="" thế="" mà="" không="" phải="" ai="" nhiễm="" vi="" khuẩn="" đều="" mắc="" bệnh,="" bởi="" vì="" khi="" vi="" khuẩn="" xâm="" nhập="" vào="" bao="" tử,="" chúng="" sẽ="" bị="" axít="" của="" bao="" tử="" tiêu="" diệt.="" nhưng="" nếu="" một="" cá="" nhân="" tiếp="" thụ="" nhiều="" vi="" khuẩn="" (trên="" 2="" triệu),="" một="" số="" sẽ="" sống="" sót,="" xâm="" nhập="" vào="" ruột="" non,="" và="" có="" khả="" năng="" gây="" bệnh.="" phần="" lớn="" trường="" hợp="" bệnh="" tả="" tương="" đối="" nhẹ,="" chỉ="" có="" khoảng="" 5%="" là="" nặng.="" ngày="" nay="" với="" y="" khoa="" hiện="" đại,="" bệnh="" tả="" có="" thể="" điều="" trị="" khỏi="" tương="" đối="" nhanh="" và="" không="" còn="" là="" một="" mối="" đe="" dọa="" nguy="" hiểm="" cho="" con="" người.="" nhưng="" nếu="" không="" điều="" trị="" thì="" bệnh="" có="" thể="" gây="" ra="" tử="" vong="" cho="" một="" số="" trường="" hợp.=""> Chỉ cần 1-2 trái chanh Phòng bệnh hơn chữa bệnh. Lợi dụng “điểm yếu” của vi khuẩn V. Cholerae (khó sống trong môi trường axít), các nhà nghiên cứu thí nghiệm sử dụng chanh để tiêu diệt vi khuẩn, và kết quả rất khả quan. Một loạt nghiên cứu thí nghiệm cho thấy chỉ cần một hay hai trái chanh có thể dễ dàng tiêu diệt vi khuẩn trong vòng vài phút. Trong một thí nghiệm được tiến hành ở Nam Mỹ, nơi mà người dân hay ăn gạo với xốt (sauce) đậu phộng, các nhà nghiên cứu cho gạo bị nhiễm vi khuẩn và theo dõi sự tăng trưởng số vi khuẩn trong một thời gian từ 30 phút đến 24 giờ. Sau đó họ khử trùng bằng 1, 2 và 5 trái chanh, và xem xét bao nhiêu vi khuẩn tồn tại. Kết quả (Xem bảng 1). Chỉ cần sử dụng 1 trái chanh sau 3 giờ (180 phút) không còn vi khuẩn nào tồn tại. Một thí nghiệm khác trên cá (bị làm cho nhiễm vi khuẩn V. Cholerae) cho thấy chỉ cần khử trùng bằng một trái chanh, trong vòng 5 phút, 99,9% số vi khuẩn bị tiêu diệt. Sau 2 giờ khử trùng, không còn một vi khuẩn nào tồn tại [2]. Tương tự, khi bắp cải và rau xà lách được khử (pha trộn) bằng chanh, trong vòng 5 phút, không còn vi khuẩn tồn tại [3]. Ngoài ra, chanh còn có hiệu quả diệt các vi khuẩn gây tiêu chảy như V. Vulnificus, V. Mimicus, V. Anguillarum và V. Parahemolyticus. Một thí nghiệm từ Nhật cho thấy khi các vi khuẩn trên cho “tiếp xúc” với chanh (nồng độ pH = 2,1 đến 2,2), sau 40 phút không một vi khuẩn nào tồn tại [4]. Nghiên cứu lâm sàng về hiệu quả của chanh ở người cũng cho thấy chanh có hiệu quả giảm nguy cơ mắc bệnh tả đến 70%-80%. Ngay cả cà chua cũng có thể giảm nguy cơ mắc bệnh đến 57% [1]. Các bằng chứng khoa học trên đây cho thấy một cách nhất quán rằng chanh diệt vi khuẩn V. Cholerae rất hữu hiệu. Thế nhưng, ngạc nhiên thay, trong các văn bản chỉ dẫn phòng chống bệnh tả mà Bộ Y tế công bố không đề cập đến chanh! Chanh là một loại trái cây rất phổ biến và thông dụng ở nước ta. Do đó, các nghiên cứu vừa trình bày cũng có nghĩa là phương tiện phòng chống bệnh tả nằm trong tay chúng ta. Cố nhiên, phòng chống bệnh tả không chỉ tập trung vào một yếu tố nguy cơ hay chỉ dựa vào một biện pháp. Các biện pháp khác như nấu chín thức ăn, uống nước đun sôi, làm sạch nguồn nước bằng Cholorine, rửa tay trước bữa ăn hay sau khi đi tiểu/tiêu, tránh ăn rau cải sống v.v... cũng là những biện pháp thực tế mà mỗi gia đình đều có thể thực hiện được. Nhưng cũng phải thú nhận một thực tế là rất ít người có thể suốt ngày này sang tháng nọ ăn rau luộc chín. Trong trường hợp (hay đối với những người vẫn còn) “mặn mà” với rau sống (và mắm tôm) thì trái chanh có thể là một liệu pháp an toàn để phòng chống vi khuẩn mà bảo đảm một bữa ăn thú vị.