Ước tính, đến năm 2025, có khoảng 45-59% dân số thành thị mắc bệnh. Chúng ta cần làm gì để phòng chống hen?
Hen là gì?
Hen phế quản là một rối loạn viêm mãn tính của phế quản. Dạng viêm này bắt nguồn từ vai trò của nhiều loại tế bào, phổ biến là các dưỡng bào, đại thực bào, bạch cầu đa nhân ái toan, bạch cầu đa nhân trung tính, tế bào lym-phô T và các tế bào biểu mô. Ở những người mẫn cảm, tình trạng viêm này gây ra những đợt ho, khò khè, nặng ngực và khó thở tái diễn nhiều lần nhất là vào nửa đêm hoặc sáng sớm. Tần suất của các cơn hen có liên quan đến sự tắc nghẽn của phế quản với nhiều loại kích ứng nhưng có thể thay đổi hồi phục được một cách tự nhiên hoặc dưới tác dụng của việc điều trị.
Bệnh hen xảy ra do khói thải từ nhiên liệu xăng dầu hay nguồn ô nhiễm môi trường độc hại khác. Hiện có một số ý kiến cho rằng hen do yếu tố di truyền và sự phát triển của hệ miễn dịch trong những năm đầu đời của con người. Một số yếu tố kích phát như: mạt bụi, phấn hoa, các dị nguyên từ chó và mèo, khói thuốc lá, ô nhiễm không khí, tình trạng gắng sức, trạng thái tâm lý cảm xúc mạnh, chất kích ứng hóa học. Mỗi người bị hen khác nhau, sẽ có những đáp ứng khác nhau với những yếu tố kích phát và nếu nhận diện được những yếu tố này sẽ giúp bệnh nhân hen tránh được những cơn hen.
Khoanh vùng điều trị
Mục tiêu của việc điều trị hen phải đạt và duy trì được sự kiểm soát hen. Muốn đạt mục tiêu này, người bệnh cần có kiến thức đầy đủ về phương tiện điều trị, biện pháp can thiệp cũng như cách phòng tránh những yếu tố kích phát làm cho hen trở nên nặng hơn.
Bác sĩ Trương Văn Vĩnh (CK II, BV Phạm Ngọc Thạch) chia sẻ, để việc điều trị bệnh đạt hiệu quả, bệnh nhân nên chú ý những vấn đề sau:
- Vùng an toàn: các dấu hiệu báo không ho, không khó thở, không khò khè, không bị giới hạn hoạt động. Chỉ số khí thở ra trên máy đạt trên 80%. Tình trạng này ta chỉ cần sử dụng thuốc theo toa của bác sĩ.
- Vùng báo động: tình trạng trên tăng dần và xuất hiện thêm thức giấc về đêm, giới hạn hoạt động ít, chỉ số khí thở ra trên máy trên 60-80%. Lúc này bệnh nhân nên dùng thuốc dạng xịt cắt cơn nhanh sau đó đến bác sĩ điều trị sau khi theo dõi tiếp 60 phút.
- Vùng nguy hiểm: các dấu hiệu chỉ báo ho, khó thở, khò khè trầm trọng. Lúc này thuốc xịt cắt cơn gần như không có tác dụng, không thể hoạt động. Khi có những dấu hiệu ở vùng nguy hiểm bệnh nhân xịt thuốc xịt cắt cơn nhanh và nhanh chóng đến bác sĩ điều trị.
Phát hiện và phòng tránh các yếu tố nguy cơ
Phòng tránh các yếu tố kích phát là một chiến lược quan trọng cho việc cải thiện mức kiểm soát. Tuy nhiên trạng thái môi trường như khói thuốc lá, hóa chất, ô nhiễm trong và ngoài nhà… làm cho bệnh hen xấu hơn.
Mạt bụi nhà: thường là phần chính của bụi nhà. Chúng được tìm thấy ở nệm, chăn, thảm, đồ chơi mềm, thú nhồi bông. Do vậy chúng ta nên giặt khăn trải giường và chăn, màn cửa thường xuyên, hạn chế sử dụng các vật dụng bọc vải tránh mạt bụi bám vào.
Dị nguyên thú vật từ các thú có lông: không nuôi thú vật trong nhà hay ít nhất không cho chúng vào phòng ngủ.
Khói thuốc lá: trên 4.000 hóa chất độc hại từ khói thuốc làm tăng nguy cơ nhạy cảm với dị nguyên và làm tăng độ nặng của các triệu chứng ở người đã bị hen phế quản rất cao.
Chất bài tiết của gián: chúng xuất hiện ở nhà bếp, kẹt tủ… mùi rất khó chịu. Bệnh nhân có thể xuất hiện cơn hen khi ngửi mùi này. Nên dọn vệ sinh sạch toàn diện và thường xuyên.
Mốc, các bào tử nấm và phấn hoa: là những hạt nhỏ xuất phát từ các cây, hoa, thường gây ra triệu chứng hen. Nên đóng cửa sổ, cửa ra vào khi lượng phấn hoa ở mức cao nhất.
Khói lò đốt bằng gỗ và các chất ô nhiễm không khí khác trong nhà: sản xuất ra các hạt gây kích thích. Hạn chế nguyên nhân này bằng việc làm ống thông khói cho tất cả khói từ các bếp lò, lò sưởi bay ra ngoài, và giữ phòng được thông gió tốt.
Cảm lạnh hay nhiễm siêu vi đường hô hấp: có thể gây khởi phát cơn hen, đặc biệt ở trẻ em. Nên chích ngừa cúm mỗi năm cho bệnh nhân ngay khi có triệu chứng của cảm lạnh. Cần điều trị ngay với thuốc cắt cơn tác dụng ngắn dạng hít, cho uống Corticoid tăng liều hoặc dạng hít.
Hoạt động thể lực: là một yếu tố gây khởi phát ở hầu hết các bệnh nhân hen. Điều trị trước bằng thuốc tác dụng ngắn hay tác dụng dài dạng hít trước khi gắng sức là cách dự phòng hữu hiệu nhất. Việc huấn luyện và giữ ấm đầy đủ cũng làm giảm triệu chứng. Không giống như các yếu tố kích phát khác, hoạt động thể lực nên thực hiện phù hợp với mức độ sức khỏe cho phép của bệnh nhân.
Theo PhuNuOnline