Rất nhiều trường hợp bệnh mà siêu âm là lựa chọn đầu tiên và hữu ích, giúp các chuyên gia y tế tầm soát và chẩn bệnh chính xác hơn.
Ảnh minh họa
Chị Hoàng Mai, 28 tuổi (Q. Bình Thạnh, TPHCM) cho biết mình đang mang thai 8 tuần, đã đi siêu âm một lần. Do có con lần đầu, chị rất muốn đi siêu âm định kỳ hàng tháng để theo dõi sức khỏe của
thai nhi.
Tuy nhiên, chị phân vân không biết có nên hay không vì “đọc báo thấy một số bác sĩ nói siêu âm không có hại cho thai nhi, người khác lại nói siêu âm có hại, ảnh hưởng đến não của cháu bé”.
Theo BS Hà Tố Nguyên- Trưởng khoa Siêu âm chẩn đoán hình ảnh, BV Từ Dũ TPHCM, siêu âm ra đời là một cuộc cách mạng trong y học. Ngày nay, siêu âm không thể thiếu trong mọi lĩnh vực y khoa.
Từ khi đưa vào áp dụng đến nay, siêu âm được xem là một phương pháp vô hại, hiện không có bệnh lý nào chống chỉ địnhnh siêu âm. Tuy nhiên, dù siêu âm là một phương tiện cận lâm sàng quan trọng để giúp chẩn đoán các bệnh lý nhưng chúng ta không nên lạm dụng phương pháp này.
Chỉ nên siêu âm khi cần thiết để tránh tốn kém tiền bạc và thời gian. Hơn thế nữa, cũng có thể phòng ngừa những tác dụng phụ có thể xảy ra vì nhiều yếu tố khác kết hợp với nhau.
Siêu âm có mặt ở hầu hết các khoa chẩn đoán
Tùy theo bệnh lý, bác sĩ sẽ chỉ định siêu âm trắng đen hoặc siêu âm màu. Bên cạnh đó, kết quả siêu âm có chính xác hay không, ngoài yếu tố máy móc còn tùy thuộc rất lớn vào trình độ và kinh nghiệm của bác sĩ siêu âm.
Nói chung, dù độ phân giải hình ảnh của máy siêu âm trắng đen không tốt bằng máy siêu âm màu, nhưng nếu bác sĩ siêu âm được đào tạo bài bản, siêu âm trắng đen vẫn có giá trị chẩn đoán cao.
Riêng siêu âm Doppler cần có chỉ định của bác sĩ lâm sàng hoặc được sự tư vấn của bác sĩ chuyên khoa về siêu âm. Bên cạnh đó, người thực hiện phải là bác sĩ siêu âm đã được đào tạo chính quy vì nếu chỉ được tập huấn thông thường thì kết quả có thể không chính xác.
Siêu âm trong sản phụ khoa
Trong phụ khoa, siêu âm có thể là siêu âm màu hoặc trắng đen. Đây là một phương tiện cận lâm sàng, dùng để tầm soát và chẩn đoán bệnh cho nữ giới.
- Tầm soát: để kiểm tra sức khỏe định kỳ dù không có biểu hiện bất thường, chẳng hạn như kiểm tra sức khỏe định kì từ 6 tháng -1 năm/lần
- Chẩn đoán: khi có triệu chứng bất thường ví dụ rong kinh, rong huyết, đau bụng... kết quả siêu âm sẽ giúp bác sĩ chẩn đoán bệnh một cách chính xác hơn.
Siêu âm trong sản khoa: tất cả các thai phụ đều phải khám thai và siêu âm tối thiểu tại 3 thời điểm:
- Thai 12 tuần: đo độ mờ da gáy tầm soát các bất thường di truyền và một số dị tật nặng xuất hiện ở quí 1 của thai kỳ như vô sọ, nang bạch huyết vùng cổ...
- Thai 22 tuần: siêu âm được chỉ định nhằm khảo sát hình thái học thai nhi để phát hiện các dị tật thai.
- Thai 32 tuần: dựa vào kết quả siêu âm sẽ giúp bác sĩ đánh giá được sự tăng trưởng của thai và phát hiện một số dị tật xuất hiện muộn ở quí 3 như đầu nhỏ, tắc ruột...
Những dạng siêu âm trong phụ khoa
- Siêu âm bụng: dành cho người độc thân hoặc siêu âm tổng quát cả gan, mật, thận...
- Siêu âm đường âm đạo: dành cho người đã có gia đình hoặc đã quan hệ tình dục. Phương pháp này rất tốt để khảo sát tử cung và hai buồng trứng.
Về mặt phụ khoa, siêu âm đường âm đạo được đánh giá tốt hơn, quan sát rõ nội mạc tử cung cũng như đánh giá tính chất của khối u buồng trứng.
Siêu âm bụng trong trường hợp bệnh nhân độc thân có khối u quá to, siêu âm đường âm đạo không thể đánh giá hết.
Tuy nhiên, tùy theo trường hợp bệnh lý, bác sĩ sẽ đưa ra lời khuyên cho bệnh nhân có nên phối hợp cả hai để có sự chẩn đoán chính xác hay không.
Trong trường hợp bệnh nhân sợ siêu âm kiểu này thì có thể chuyển sang siêu âm kiểu khác. Ví dụ như siêu âm đường âm đạo không gây khó chịu hay đau cho bệnh nhân. Tuy nhiên, nếu bệnh nhân không thích siêu âm đường âm đạo thì phải uống nước nhịn tiểu để tiến hành siêu âm bụng.
Siêu âm bụng hay âm đạo cơ bản đều giúp chẩn đoán bệnh như nhau. Không có chuyện do cơ địa hoặc bị bệnh lý nào đó không thể siêu âm ngã âm đạo mà phải siêu âm bụng và ngược lại.
Chỉ trừ khi bệnh nhân độc thân thì không siêu âm ngã âm đạo hoặc máy siêu âm nơi bệnh nhân tiến hành không có đầu dò âm đạo.
Siêu âm thai 3 tháng đầu có thể siêu âm ngã âm đạo hoặc siêu âm bụng. Siêu âm 3 tháng giữa và cuối thai kỳ là chỉ định siêu âm bụng.
Theo Nguyên Hạnh - Phụ nữ TPHCM