Hạch bạch huyết là một bộ phận của hệ thống bạch huyết, nó bao gồm các mạch bạch huyết và các hạch có chức năng tham gia vào quá trình tuần hoàn dịch bạch huyết và miễn dịch chống lại các tế bào ung thư, vi khuẩn , vi rút… Một số nhóm hạch bạch huyết được tìm thấy ở cổ, nách, ngực, bụng, và bẹn.
Các tế bào ung thư có thể xuất hiện trong các hạch lính gác trước khi lây lan đến các hạch bạch huyết khác.
Một số trường hợp có thể có nhiều hơn một hạch lính gác tức các tế bào ung thư lan đến đồng thời nhiều hạch cùng một lúc.
Sinh thiết hạch lính gác (Sentinel lymph nod byopsy- SLNB) là kỹ thuật để lấy ra được hạch lính gác làm xét nghiệm gải phẫu bệnh, xem có sự hiện diện của tế bào ung thư trong hạch đó hay không. Hay nói cách khác hạch đó là dương tính (hay âm tính) với tế bào ung thư.
Sinh thiết hạch lính gác được dựa trên lập luận rằng các tế bào ung thư lây lan (hay di căn) một cách có trật tự từ khối u nguyên phát đến các hạch lính gác sau đó mới lan đến các hạch bạch huyết khác gần đó.
Nếu kết quả sinh thiết hạch lính gác âm tính thì điều đó có nghĩa rằng ung thư chưa di căn sang các hạch bạch huyết. ngược lại nếu kết quả dương tính tức có sự hiên diện của các tế bào ung thư trong hạch lính gác điều đó đồng nghĩa rằng bệnh ung thư có thể có mặt trong các hạch bạch huyết khác.
Điều này giúp các bác sỹ xác định được giai đoạn bệnh ung thư và có kế hoạch điều trị thích hợp.
Phương pháp tiến hành sinh thiết hạch lính gác
Để xác định được các hạch lính gác, phẫu thuậtt viên tiêm một chất phóng xạ cạnh vị trí khối u nguyên phát.
Các thuốc này sẽ hấp thu theo đường bạch huyết và tập trung tại hạch lính gác, giúp phẫu thuật viên có thể nhận biết được bằng cách sử dụng máy quét để tìm các hạch lính gác có chứa chất phóng xạ(trong trường hợp sử dụng chất phóng xạ), hoặc dùng trực quan để quan sát tìm hạch lính gác trong quá trình phẫu tích (hạch lính gác là hạch bắt màu thuốc nhuộm có màu xanh).
Sau khi xác định được hạch các phẫu thuật viên sẽ tiên hách bóc hạch để làm giải phẫu bệnh.
Quá trính này thường được tiến hành trong quá trình phẫu thuật cắt bỏ khối u nguyên phát, nếu hạch dương tính các phẫu thuật viên sẽ tiến hành nạo vét hạch rộng để loại bỏ hết những hạch mà khả năng ung thư di căn tới. Còn nếu hạch âm tính thì không cần phải nạo vét hạch.
Hiệu quả của phương pháp sinh thiết hạch lính gác
Sinh thiết hạch lính gác nhằm sác định chính xác tình trạng di căn hạch vùng, để từ đó các phẫu thuật viên có thái độ điều trị phù hợp và có hiệu quả.
Nếu hạch lính gác dương tính thì trong phẫu thuậu phải tiến hành nạo vét hạch triệt để nhằm loại bỏ các hạch di căn ung thư, nhằm hạn chế tối đa việc bỏ sót hạch di căn trong phẫu thuật cũng như giảm tỷ lệ tái phát sau phẫu thuật.
Còn nếu sinh thiết hạch lính gác âm tính thì trong quá trình phẫu thuật phẫu thuật viên chỉ cần nạo vét những nhóm hạch có khả năng cao bị di căn (hạch nhóm I.II..), hoặc thậm chí không cần nạo vét hạch.
Nhờ đó mà giảm được số hạch bạch huyết nạo vét ra, giảm được những tai biến và biến chứng do nạo vét hạch gây ra như: phù bạch huyết (lymphedema), rối loạn thần kinh cảm giác vận động, nhiễm trùng…. và nâng cao chất lượng sống cho người bệnh.
Những nhược điểm và tác dụng phụ của phương pháp
Các tác dụng phụ
- Đau hay bầm tím da tại vị trí sinh thiết.
- Dị ứng với thuốc nhuộm.
- Biến đổi màu sắc da tại vị trí sinh thiết do da bị nhuộm màu thuốc nhuộm.
Tuy nhiên các tác dụng phụ này là nhẹ và hồi phục nhanh không để lại di chứng.
Ở một số trung tâm ung thư trên thế giới, sinh thiết hạch lính gác là một lựa chọn chuẩn trong chuẩn đoán giai đoạn bệnh (trước phẫu thuật) và điều trị đối với một số bệnh ung thư.̣
Lợi ích của sinh thiết hạch lính gác trong việc giảm được tác dụng phụ do nạo vét hạch gây nên và nâng cao chất lượng sống cho bệnh nhân ung thư là rất rõ, tuy vậy các nghiên cứu hiện nay về sinh thiết hạch lính gác trong điều trị một số bệnh ung thư đang nhằm tập trung vào trả lời các câu hỏi về lợi ích của sinh thiết hạch lính gác trong cải thiện thời gian sống nguy cơ tái phát của bệnh.
Các nghiên cứu hiện nay đang tiến hành nhằm so sánh giữa nhóm sinh thiết hạch lính gác và nhóm nạo hạch tiếu chuẩn hay còn gọi là nạo vét hạch tiệt căn trong một số bệnh ung thư.
Lịch sử của phương pháp sinh thiết hạch lính gác và những áp dụng tại Việt Nam
Khái niệm về lập bản đồ của SLNB lần đầu tiên được báo cáo vào năm 1977 bởi một nhà nghiên cứu của bệnh ung thư dương vật.
Trong những năm 1980, các nhà nghiên cứu tại Đại học California, Los Angeles (UCLA) đã phát triển kỹ thuật lập bản đồ bạch huyết để xác định SLNB ở bệnh nhân u ác tính. Lập bản đồ hạch lính gác cho bệnh ung thư vú lần đầu tiên được báo cáo năm 1994.
Kể từ đó, nhà nghiên cứu đã cải tiến phương pháp tìm kiếm các SLNB. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng khi các Hạch lính gác âm tính với tế bào ung thư, thì các hạch còn lại không có di căn ung thư.
Tuy nhiên, các nghiên cứu này được thực hiện trong một số ít các trung tâm và thời gian sông thêm chưa được đánh giá.
Nghiên cứu khác đã tập trung vào việc xác định hạch lính gác ở bệnh nhân ung thư âm đạo, cổ tử cung, tuyến tiền liệt, bàng quang, tuyến giáp, đầu và cổ, đại trực tràng, dạ dày, cũng như ung thư phổi không phải tế bào nhỏ và ung thư Merkel.
Lâm sàng tiếp tục nghiên cứu để kiểm tra tính chính xác của sinh thiết SLNB và hiệu quả của nó trên sự sống còn của những người bị bệnh ung thư khác nhau.
Tại Việt Nam, sinh thiết hạch lính gác đã được bắt đầu áp dụng trên bệnh nhân ung thư vú từ tháng 4 năm 2009 ở BV Ung Bướu TPHCM , và hiện nay đang được triển khai áp dụng tại Bệnh Viện K Hà Nội.
Bước đầu cho thấy đây là một kỹ thuật mới có hiệu quả cao không những làm giảm tai biến và biến chứng sau phẫu thuật, nâng cao chất lượng sống cho bệnh nhân mà cò giảm được thời gian phẫu thuật, giảm thời gian nằm viện sau phẫu thuật.
Khoa Ung Bướu Bệnh Viện 198 đang tiến hành triển khai kỹ thuật sinh thiết hạch lính gác trong điều trị phẫu thuật bệnh ung thư vú . Đây là một hướng mới sẽ mang lại hiệu quả cao và lợi ích cho người bệnh.
AloBacsi.vn
Theo Bệnh viện 198