Cháu 16 tuổi, thời gian gần đây xuất hiện rất nhiều mụn trứng cá trên mặt. Cháu đã đi khám và uống kháng sinh tetracyclin trong vòng 7 ngày nhưng bệnh vẫn không đỡ nhiều nên bác sĩ đã thay bằng doxyciclin trong vòng 7 ngày nữa. Cháu xin hỏi có sự khác biệt giữa hai thuốc này không?
Ngọc Hà (Bắc Ninh)
Các tetracyclin tự nhiên được phân lập từ các loài streptomyces và đều có cấu trúc cơ bản là vòng octahydronaphtaxen. Thuốc hấp thu tốt qua đường tiêu hóa, tuy nhiên thức ăn làm giảm hấp thu thuốc tới 50%. Các thức uống hoặc các thuốc có chứa các ion canxi, Mg, nhôm làm giảm hấp thu thuốc. Thuốc phân bố nhanh vào các mô và dịch cơ thể (trừ dịch não tuỷ) qua được nhau thai và sữa mẹ với nồng độ cao. Đặc biệt thuốc gắn mạnh vào xương, răng. Thuốc chuyển hoá ở gan và thải chủ yếu qua phân, một phần thải qua nước tiểu.
Tetracyclin nguyên là kháng sinh có phổ tác dụng rất rộng, tác dụng lên nhiều vi khuẩn gram âm và dương, cả ưa khí và kị khí, xoắn khuẩn và vi khuẩn nội bào clamydia, rickettsia, mycoplasma. Hiện nay, thuốc chủ yếu được dùng trong các trường hợp sau: bệnh do vi khuẩn nội bào, bệnh dịch tả, dịch hạch, đau mắt và trứng cá. Ngoài ra, tetracyclin còn được phối hợp với các kháng sinh khác để điều trị loét dạ dày - tá tràng, các bệnh do sinh vật đơn bào, ký sinh trùng sốt rét và các vi khuẩn kháng thuốc khác.
Tác dụng không mong muốn thường gặp nhất là rối loạn tiêu hoá, bội nhiễm nấm ở miệng, thực quản và nấm candida âm đạo; Làm xương, răng ở trẻ em kém phát triển và biến màu (kể cả khi người mang thai và thời kỳ cho con bú dùng thuốc cũng ảnh hưởng đến xương và răng của trẻ sau này). Các tác dụng không mong muốn khác là mày đay, ban đỏ, thiếu máu, giảm tiểu cầu, giảm bạch cầu trung tính, giảm chức năng gan thận, tăng áp lực nội sọ... Vì vậy thuốc không được dùng cho trẻ em dưới 9 tuổi; người mang thai (đặc biệt 3 tháng cuối của thai kỳ), thời kỳ cho con bú; người mẫn cảm với thuốc.
Doxycyclin: Hấp thu tốt qua đường tiêu hoá, sinh khả dụng trên 90%, vì vậy ít gây rối loạn tiêu hoá hơn tetracyclin. Sự hấp thu của thuốc ít bị ảnh hưởng bởi thức ăn. Thuốc dùng được cả qua đường tiêm tĩnh mạch. Thải trừ chủ yếu qua mật nên có thể dùng được cho người bị suy thận, thời gian bán thải kéo dài, nên chỉ cần dùng ngày một lần.
Tương tự tetracyclin, doxycyclin đặc biệt hay dùng để điều trị bệnh trứng cá. So với tetracyclin thì doxycyclin ít độc, ít tác dụng không mong muốn hơn, thuốc ít gắn vào xương, răng nhưng vẫn không dùng cho trẻ em dưới 9 tuổi, người mang thai và thời kỳ cho con bú.
BS. Vân Anh