Mới đây dư luận ồn ào chia sẻ những quảng cáo về máy lọc nướcớc thần kỳ giúp làm giảm mỡ máu. Tìm hiểu trên mạng Internet còn có vô vàn quảng cáo về máy lọc ra nước có hoạt tính chống oxy hóa, giúp ngăn ngừa bệnh ung thư. Vậy thực hư câu chuyện thế nào?
Quá trình chuyển hóa của cơ thể luôn sinh ra các axít. Một số người cho rằng việc bổ sung các chất kiềm cho cơ thể sẽ giúp trung hòa bớt môi trường axít, giúp cơ thể khỏe mạnh hơn. Một trong những cách bổ sung chất kiềm đó là uống nước được kiềm hóa. Và từ đó nhiều công ty sản xuất ra các loại máy lọc nước có lõi lọc giúp kiềm hóa nước.
Mới năm 2001, tạp chí Y học dự phòng Thượng Hải (Trung Quốc) có đăng một công trình nghiên cứu cho thấy việc uống nước kiềm hóa liên tục trong 3-6 tháng giúp giảm cholesterol và đường huyết ở bệnh nhân bị tiểu đường. Tuy nhiên nhiều nhà khoa học đã chỉ ra rằng kết quả này chưa đáng tin cậy. Nghiên cứu này cũng không chỉ ra rằng ngoài tác dụng giúp giảm cholesterol máu thì nước uống kiềm hóa có gây tác hại khác gì về sức khỏe hay không. Cũng tương tự vậy, một nghiên cứu mới đây ở Việt Nam tiến hành ở chỉ 20 bệnh nhân cho thấy việc uống nước lọc kiềm hóa của một hãng máy lọc nước giúp giảm cholesterol chỉ rất ít. Đối với các nhà khoa học, một kết quả nghiên cứu như vậy chưa đủ để khuyến cáo cộng đồng. Vậy nhưng công ty sản xuất loại máy lọc nước này vẫn sử dụng những kết quả này để tạo ra cơn bão quảng bá truyền thông rộng khắp.
Cũng tương tự vậy về các quảng cáo về hoạt tính chống oxy hóa và ngăn ngừa ung thư của nước lọc qua một vài loại máy lọc. Trong bài báo “Antioxidants: Beyond the Hype” đăng tại một tạp chí về dinh dưỡng của trường Đại học Haward (Mỹ) đã tổng kết qua hàng trăm nghiên cứu cho thấy rằng không phải chất chống oxy hóa nào cũng có giá trị cải thiện sức khỏe và ngăn ngừa ung thư, thậm chí có những chất còn làm tăng tỷ lệ tử vong của nhiều loại bệnh. Và cũng chưa có nghiên cứu nào khẳng định được nước lọc tăng hoạt tính chống oxy hóa giúp ngăn ngừa hay điều trị bệnh ung thư. Chính vì thế trang tư vấn sức khỏe nổi tiếng Liverstrong đã phải đưa tít nghi vấn: “Dùng nước kiềm hóa có giúp thêm khỏe mạnh hay chỉ là trò chơi khăm”.
Quảng cáo máy lọc nước kangaroo trên đường Trường Chinh. Ảnh Kinh doanh&Pháp luật.
Bình thường, các tế bào của cơ thể con người cần hoạt động trong một môi trường có độ pH ổn định. Máu người có độ pH khoảng 7,4. Quá trình chuyển hóa của cơ thể sinh ra các axít và các axít này có thể làm pH của môi trường hạ thấp xuống. Tuy nhiên, cơ thể đã có những cơ chế để tự đảm bảo ổn định môi trường trong các cơ quan của mình. Các axít được sinh ra trong quá trình chuyển hóa luôn luôn được đào thải qua các con đường khác nhau: Axít carbonic tự phân hủy thành khí carbonic thải qua đường hô hấp. Các axít cố định khác như axít phosphoric, sulfuric, cetonic, lactic sẽ bị thải qua đường nước tiểu. Đây là quá trình sinh lý bình thường của cơ thể, và mọi sự tác động can thiệp nào vào quá trình này đều trái lẽ tự nhiên. Ví dụ trong dạ dày cần phải có môi trường axít với độ pH là 1,5-3,5 mới đảm bảo được việc tiêu hóa thức ăn. Nếu uống nước kiềm hóa có thể gây rối loạn môi trường a xít trong dạ dày có thể gây ảnh hưởng đến chức năng tiêu hóa.
Trong tự nhiên, có khá nhiều nguồn nước khoáng có độ kiềm cao. Các nguồn nước chảy qua núi đá khoáng sẽ được pha thêm khoáng chất có tính kiềm hóa như canxi, silic, kali, magiê, và bicarbonate. Việc dùng nước khoáng có độ kiềm cao có thể giúp chữa một số bệnh bị nhiễm a xít mạn tính như bệnh goute, nhưng có thể làm nặng thêm nhiều bệnh khác như sỏi thận chẳng hạn.
Trả lời phỏng vấn về tác dụng của nước lọc kiềm hóa, Beth Czerwony, một chuyên gia dinh dưỡng của Trung tâm Y tế Cleverland (Mỹ) cho biết: “Hiện vẫn chưa có nghiên cứu thực nghiệm cho thấy rằng nước kiềm hóa có lợi cho sức khỏe” và bà cũng khẳng định “Cơ thể chúng ta là những cỗ máy tuyệt vời. Nếu có một sự mất cân bằng, chúng sẽ có cách tự điều chỉnh nó”.
Như vậy, việc uống nước lọc kiềm hóa không phải là biện pháp thần diệu cho sức khỏe của tất cả mọi người. Nó có thể tốt với một số người bị bệnh này nhưng lại có thể gây hại cho những người mắc bệnh khác. Chúng ta không nên chỉ nghe theo những lời quảng cáo thổi phồng của nhiều nhà sản xuất. Việc chỉ định dùng nước lọc kiềm hóa hay không phải do những chuyên gia về dinh dưỡng chỉ định hay theo hướng dẫn hỗ trợ điều trị của thầy thuốc thì mới phát huy được hiệu quả và xứng đáng với số tiền bỏ ra mua máy.
BS. Nguyễn Trung Cấp
BV Bệnh Nhiệt đới Trung ương