Nhìn lại gần đây, bên cạnh một số căn bệnh lạ như trên khiến người dân lo lắng, thì một loạt phát ngôn, hành động lạ của lãnh đạo nhiều bộ ngành khiến đông đảo dư luận quan tâm, tán thưởng. Sau việc Bộ Tài chính đòi các doanh nghiệp đầu mối phải nói “thật” về lỗ lãi xăng dầu, các ông bầu đòi phải nói “sạch” với bóng đá, thì mới đây ngành y tế vận động nói “không” với phong bì, ngành giao thông yêu cầu cán bộ viên chức của mình phải nói “có” với xe buýt…
Những phát ngôn, hành động được coi là lạ ấy, lại để chữa trị những căn bệnh chẳng hề lạ chút nào. Thậm chí đã thâm căn cố đế trong nếp nghĩ, việc làm của đông đảo xã hội. Đó là nạn kẹt xe ùn tắc, phóng nhanh vượt ẩu gây tai nạn giao thông, nạn nhờ vả chạy chọt, nạn dạy thêm, học nhồi, bằng giả, nạn lỗ giả lãi thật bóp cổ khách hàng, tiến độ cù cưa trong các dự án đầu tư của nhà nước …
Rất hoan nghênh ngành y tế đã mạnh mẽ đưa ra phác đồ điều trị mang hình gạch chéo (X) với bệnh phong bì trong bệnh viện. Chỉ có điều, nói không với phong bì, nhưng y bác sĩ, nhân viên y tế khi có chuyện cậy nhờ các cửa khác như xin học cho con, làm giấy tờ nhà đất, hộ khẩu, thuế má …, liệu họ có phải xùy phong bì ra mới mong nhanh được việc?
Hơn nữa, một toa thuốc thường không chỉ có một loại thuốc, mà có thuốc phụ trợ, và cả thuốc bổ. Để làm sao vẫn giữ được y đức, lại vừa đảm bảo được thu nhập, đời sống cho đại đa số người ngành y trong bối cảnh hiện nay. Cũng như khó yêu cầu giáo viên nói không với dạy thêm, trong khi chưa có phương cách gì kèm theo giúp họ cải thiện đời sống.
Rất nhiều lệnh “nói không với A, B … Y, Z” được hùng hồn đưa ra từ nhiều năm nay, nhưng hiệu quả hầu như không thấy.
Hạn chế phương tiện giao thông cá nhân ở những thành phố lớn, người ngành giao thông đồng loạt lên xe buýt để làm gương là cần thiết. Giảm tải giáo dục, hạn chế dạy thêm, từ chối phong bì, nghiêm túc với bằng cấp, tuyển dụng … là cần thiết.
Mỗi ngành tự thân quyết liệt cải tổ lại bộ máy, cung cách quản lý, điều hành của ngành mình. Nhưng thành công lại phụ thuộc vào sự đổi mới tổng thể của bộ máy cơ chế xã hội, sự đồng bộ, gắn kết và trong sạch từ trên xuống dưới.
Bởi vậy, không chỉ đưa ra những toa thuốc lạ - quyết liệt là xong. Cái chính là phải có các biện pháp mang tính tổng thể hài hòa, hợp lý, có lộ trình cụ thể, và phải kiên trì thực hiện đến cùng. Có như vậy mới hy vọng cơ thể xã hội đã quá nhờn thuốc này không bị nhờn thuốc thêm lần nữa.