Huyết trắng hay khí hư không phải là một bệnh mà là triệu chứng của viêm âm hộ âm đạo (VAHAĐ) do vi trùng, ký sinh trùng hoặc vi nấm. Khi nghi ngờ mình bị VAHAĐ, các chị em không nên tự chữa trị mà cần đi khám chuyên khoa để có chẩn đoán chính xác và biện pháp điều trị hiệu quả.
Do đâu bị mắc bệnh?
VAHAĐ thường là những từ dùng để mô tả tình trạng viêm các bộ phận sinh dục ngoài của phụ nữ. Có 3 týp VAHAĐ thường gặp nhất, đó là: VAHAĐ do vi trùng, thường gặp trong thời kỳ sinh sản của phụ nữ và gặp cao nhất ở phụ nữ có nhiều bạn tình và tỷ lệ thấp nhất ở phụ nữ chưa có quan hệ tình dục. Viêm âm đạo vi trùng không do một loại vi trùng đặc biệt nào gây ra mà là hậu quả của sự mất cân bằng trong quần thể vi khuẩn bình thường của âm đạo; VAHAĐ do vi nấm. Khoảng 75% phụ nữ bị nhiễm nấm âm đạo ít nhất một lần. Thường VAHAĐ do sự phát triển quá mức của nấm Candida. Việc dùng kháng sinh bừa bãi cũng gây diệt các vi khuẩn cộng sinh có ích trong âm đạo và gây ra sự bùng phát của vi nấm Candida. Bệnh hiếm khi gặp ở bé gái trước tuổi dậy thì và phụ nữ độc thân. VAHAĐ do vi nấm thường gặp ở phụ nữ có thai, bệnh nhân đái tháo đường không kiểm soát, dùng thuốc tránh thai hoặc dùng nhiều kháng sinh; VAHAĐ do Trichomonas, nguyên nhân là do nhiễm ký sinh trùng đơn bào Trichomonas vaginalis và thường kết hợp với những bệnh lây truyền qua đường tình dục khác bao gồm cả HIV gây bệnh AIDS.
Biểu hiện ra sao?
Thông thường, VAHAĐ gây tiết dịch âm đạo (huyết trắng), kích ứng và ngứa. Triệu chứng có thể nặng hoặc nhẹ tuỳ theo từng người.
- Triệu chứng chính của VAHAĐ do vi trùng là dịch tiết âm đạo có mùi tanh cá, loãng, trắng đục hoặc xám, kèm theo ngứa và cảm giác nóng rát. Sau giao hợp, mùi tanh cá sẽ nặng hơn.
- Các triệu chứng của VAHAĐ do Candida bao gồm ngứa, rát, giao hợp đau, và dịch tiết âm đạo đặc, đóng cục, màu trắng.
- Triệu chứng của VAHAĐ do Trichomonas là: tiểu buốt, giao hợp đau, dịch tiết âm đạo màu vàng xanh hoặc xám, hôi thối, đôi lúc có bọt.
Chữa bệnh thế nào?
Điều trị VAHAĐ do bất kỳ nguyên nhân nào cũng cần phải có bác sĩ chuyên khoa quyết định. Không nên dùng các thuốc bán không cần toa vì dễ gây kháng thuốc và làm cho chẩn đoán gặp nhiều khó khăn về sau.
VAHAĐ do vi trùng cần được điều trị mỗi ngày bằng metronidazole (flagyl, protostat) hoặc clindamycin (cleocin) liên tục một tuần (thuốc uống hoặc kem bơm vào âm đạo).
VAHAĐ do Trichomonas được điều trị bằng metronidazole liều cao uống một lần duy nhất hoặc liều trung bình uống ngày 2 lần liên tục một tuần. Bạn tình nam của bệnh nhân cũng cần được điều trị cùng lúc để tránh lây lan trở lại.
- VAHAĐ do Candida thường được điều trị bằng các loại thuốc dưới dạng gel, kem, hoặc thuốc đạn đặt thẳng vào âm đạo. Các thuốc kháng nấm thường dùng để trị VAHAĐ do Candida bao gồm fluconazole đường uống (diflucan), butoconazole (femstat), clotrimazole (gyne-lotrimin, mycelex), miconazole (monistat), và ticonazole (vagistat). Thuốc sẽ có hiệu quả sau vài ngày. Phụ nữ nhiễm Candida đã tái phát nhiều lần cần được điều trị trong nhiều tuần, kết hợp với điều trị phòng ngừa dài hạn.
Điều trị hỗ trợ
Ngoài việc dùng thuốc điều trị, cần tập trung vào việc tái tạo lại môi trường cân bằng về vi khuẩn bình thường của âm đạo. Lactobacillus acidophilus và L. bifidus được khuyên dùng. Có thể dùng đường uống hoặc bơm trực tiếp vào âm đạo. Bơm thụt rửa âm đạo bằng acid boric có thể giúp acid hoá pH âm đạo để ngăn chặn sự phát triển của những vi khuẩn gây bệnh. Đối với trường hợp viêm teo niêm mạc âm đạo, đặc biệt ở phụ nữ mãn kinh, dùng kem có chứa progesterone thoa tại chỗ có thể giảm bớt các triệu chứng do niêm mạc âm đạo mỏng đi gây nên.
Thay đổi chế độ ăn và bổ sung thêm chất dinh dưỡng cũng có thể giúp ích cho việc điều trị VAHAĐ. Các vitamin chống ôxy hóa, bao gồm A, C, E, và các vitamin nhóm B, vitamin D được khuyên dùng. Các thực phẩm tránh dùng bao gồm phô mai, rượu, chocolat, nước tương, đường, dấm, thực phẩm lên men. Nên mặc quần lót rộng rãi, bằng vải coton cho vùng kín được khô ráo sạch sẽ, giúp phòng tránh một số thể VAHAĐ.
Làm gì để phòng tránh?
Nhiễm trùng âm hộ - âm đạo có thể được phòng tránh bằng những biện pháp sau:
- Không được sử dụng những thuốc điều trị vi nấm bán không cần toa nếu chưa được chẩn đoán chính xác nhiễm nấm Candida âm đạo.
- Tránh thụt rửa âm đạo nhiều vì sẽ gây rối loạn cân bằng vi sinh vật và tạo điều kiện cho chúng xâm nhập lên tử cung và phần phụ.
- Lau khô người và tránh mặc quần áo ướt sau khi tắm.
- Tránh trang phục quá chật. Nên dùng quần lót bằng vải coton.
- Rửa sạch màng ngăn âm đạo, nắp chụp cổ tử cung, các dụng cụ dùng để bơm thuốc diệt tinh trùng sau khi sử dụng. Nên dùng bao cao su để phòng tránh những bệnh lây truyền qua đường tình dục.
- Sau khi đi tiêu nên lau chùi từ phía trước ra sau để tránh đem vi trùng từ phân vào âm đạo.
VAHAĐ là một bệnh có triệu chứng nhẹ. Đa số phụ nữ đáp ứng tốt với điều trị. Những viêm nhiễm ở âm đạo, nếu không được điều trị đúng mức sẽ dẫn đến những biến chứng như viêm phần phụ (pelvic inflammatory disease), viêm nội mạc tử cung, nhiễm trùng sau phẫu thuật.
BS. Đồng Ngọc Khanh