Triển lãm nghệ thuật Gốm và Người nằm trong khuôn khổ Chuỗi Hoạt Động Nghệ Thuật Davines 2014 đã chính thức khai mạc tại TTTM Tràng Tiền và sẽ kéo dài đến hết ngày 20/4/2014.
Triển lãm trưng bày các tác phẩm của 4 hoạ sỹ và 2 nghệ nhân gốm được tuyển chọn kỹ lưỡng bởi Giám tuyển - Họa sỹ Lê Thiết Cương. Một lần nữa, công chúng thủ đô lại được chiêm ngưỡng các tác phẩm nghệ thuật trong một không gian mở, nơi không còn ranh giới giữa tác phẩm và cuộc sống đời thường.
Quang cảnh triển lãm
Có thể nói lịch sử mỹ thuật của người Việt là lịch sử của gốm. Suốt từ Đông Sơn đến Lý, Trần, Lê, Mạc, Nguyễn, gốm và người Việt gắn bó với nhau. Gốm là một chất liệu quen thuộc, thân thuộc của người Việt. Trên mảnh đất này từ Bắc vào Nam có không biết bao nhiều làng gốm.
Phần lớn những tác phẩm mỹ thuật đẹp nhất của người Việt đều bằng gốm, những bát hoa sen, ấm trà họa tiết cúc dây đời Lý, những thạp hoa nâu đời Trần, những bát chân cao, lọ vẽ chim phượng, chum vẽ rồng, những cặp chân đèn thờ đời Lê, Mạc, những lọ, lư hương đắp nổi, men rạn thời Nguyễn… đều là hiện vật tiêu biểu của những dòng gốm, phong cách gốm, phong cách nghệ thuật điển hình của từng thời kỳ.
Khách tham quan
Bảo tàng Anh (British Museum) ở London sở hữu một lư hương bằng gốm của Việt Nam, được làm từ đầu thế kỷ 17. Không chỉ Bảo tàng Anh, Bảo tàng Guimet ở Paris (Pháp), Bảo tàng Metropolitan ở New York (Mỹ), Bảo tàng Idemitsu ở Tokyo (Nhật)… cũng có nhiều đồ gốm cổ của Việt Nam.
Ông John Stevenson - giám tuyển của Bảo tàng Nghệ thuật Seatle (Mỹ) và ông John Guy - giám tuyển của Bảo tàng Victoria và Albert (Anh) đã nhận định trong cuốn “Gốm Việt Nam” được xuất bản năm 1997 bởi NXB Art Media Resources rằng: “Sự phát triển của đồ gốm Việt Nam liên quan mật thiết đến lịch sử thăng trầm của dân tộc”.
Đọc sách này, độc giả sẽ thấy đồ gốm Việt Nam có một truyền thống riêng biệt, một quá khứ huy hoàng, là một niềm hãnh diện cho người Việt Nam.
Nghệ thuật gốm của người Việt chính là chân dung tính cách của dân tộc Việt. Tinh thần gốm Việt là tinh thần người Việt. Đó là tinh thần phóng khoáng, mạnh mẽ, cởi mở, mộc mạc, giản dị, tự nhiên, không cầu kỳ, tinh xảo, chải chuốt như gốm của nhiều dân tộc khác.
Nghệ nhân trực tiếp trình diễn quy trình nặn gốm tại triển lãm.
Giám tuyển Lê Thiết Cương chia sẻ: “Nghệ thuật gốm Việt đẹp ở chỗ thật thà, đôn hậu không quá gò vào niêm luật, khuôn mẫu. Kỹ lưỡng quá, chính xác quá, phẳng nhẵn nuột nà gọn ghẽ quá thì không phải là bản tính của người Việt, không phải là nghệ thuật Việt. Từ cách tạo dáng cho đến màu men, cách vẽ, cách khắc hoa văn lên sản phầm đều làm như không làm, như tình cờ, tự nhiên như không. Người Việt duy cảm hơn duy lý, chú trọng trực giác hơn lý trí”.
Trên nền truyền thống ấy, các nghệ sĩ hôm nay đã tiếp nối bằng một tinh thần mới. Họ là những người đã làm mới truyền thống và cố gắng xây dựng một truyền thống mới.
Nghệ nhân Phạm Anh Đạo
Các nghệ sỹ tham gia Chuỗi Hoạt động Nghệ thuật Davines 2014 lần này là những người tiêu biểu. Họ đều đã tìm được con đường riêng để đi đến gốm. Mỗi người đều đã tìm được cách khơi nguồn truyền thống để hòa hợp với tư duy gốm hiện đại. Họ đã cùng nhiều nghệ sỹ khác làm cho cái nghĩa của gốm thêm rộng dài hơn.
Gốm có thể chuyển tải ngôn ngữ của điêu khắc, của hội họa, thậm chí của sắp đặt chứ không chỉ là gốm của mỹ nghệ và đồ gia dụng. Gốm là một chất liệu quen thuộc, thân thuộc nhưng các tác giả gốm hôm nay đã làm cho gốm khác hơn, lạ hơn. Cũng vẫn là lửa ấy, nước ấy, đất ấy nhưng cá tính sáng tạo của họ đã làm cho gốm “người” hơn và ngược lại gốm đã làm cho họ bộc lộ cá tính nghệ thuật đẹp hơn.
Các tác phẩm tham gia triển lãm nghệ thuật Gốm và Người:
Nguyễn Quang Thu gắn mình với làng gốm Hương Canh, Vĩnh Phú. Điêu khắc gốm của anh là vẻ đẹp của uốn, nặn, chuốt. Anh không chú trọng hình mà tập trung vào dáng, khi co thắt, lúc nở to, khi căng mọng lúc lại buông lỏng tạo ra một “giai điệu gốm” với những nhịp tương phản.
Lê Quốc Việt không làm gốm, anh chỉ mượn cách nói của gốm để kể một câu chuyện khác. Anh đã khoác một cái áo đương đại lên gốm truyền thống. Người xem có thể nghe thấy cuộc đối thoại giữa truyền thống và hiện đại qua tác phẩm của anh.
Phạm Anh Đạo sinh ra ở làng gốm Bát Tràng. Anh là một trong vài người còn có thể tạo hình sản phẩm bằng kỹ thuật vuốt tay, một kỹ thuật cổ truyền của làng gốm Bát Tràng.
Nguyễn Tuấn đã hóa thân vào gốm Phù Lãng. Tinh thần nghệ thuật hiện đại đã hóa thân vào hồn cốt của gốm cổ Phù Lãng. Tư tưởng triết học Phật giáo đã hóa thân vào nghệ thuật gốm - điêu khắc hiện đại của Nguyễn Tuấn rất đẹp và duyên.
Nguyễn Khắc Quân làm gốm điêu khắc với tư duy tạo hình hiện đại, “cắt cảnh”, bố cục táo bạo, bất ngờ, tạo ra hiệu quả thẩm mỹ khác lạ. Anh kết hợp hài hòa các thủ pháp kỹ thuật tạo dáng, đắp vuốt, phủ men của nhiều làng nghề gốm cổ.
Nguyễn Việt thả hồn mình trong men ngọc - thứ men công phu nhất trong nghề gốm, luôn là đích đến của bất kỳ ai nặng duyên với gốm.
Giám tuyển của triển lãm - họa sỹ Lê Thiết Cương - cũng tham gia trưng bày ba bức “mosaic” (tranh đắp nổi) bằng gốm.
Chuỗi Hoạt động Nghệ thuật Davines đã, đang và sẽ kết hợp với các giám tuyển uy tín nhất tại Việt Nam trong việc cố vấn, đánh giá và lựa chọn các tác phẩm nghệ thuật xuất sắc tham gia hoạt động tôn vinh nghệ thuật diễn ra thường niên.
Bích Ngọc