“Tôi có bị ung thư vòm mũi họng?”

Tuy nhiên thông tin về bệnh lý này còn rất ít, người bệnh thường hoang mang lo lắng quá mức do hiểu nhầm về bệnh.

Bữa ăn nhiều rau, trái cây sẽ tốt cho sức khỏe - Ảnh: T.T.D.

Ung thư vòm mũi họng xuất phát từ lớp mô lót ở vòm mũi họng - là nơi tiếp giáp giữa mũi và họng, nơi này không thể nhìn thấy khi thăm khám bình thường mà chỉ có thể quan sát kỹ bằng nội soi. Bệnh xảy ra ở mọi lứa tuổi. Tần suất của bệnh khoảng 1/100.000.

Triệu chứng của bệnh

Ung thư vòm mũi họng là loại ung thư xâm lấn hạch rất nhanh nên triệu chứng đầu tiên của bệnh là nổi hạch cổ, thường nổi một bên ở giai đoạn sớm, hạch có tính chất cứng, dính chắc mô xung quanh, di động kém và đau ở mức độ vừa phải.

Vì vị trí của ung thư ở vòm mũi họng, nơi tiếp giáp giữa mũi, họng và chỗ đổ của ống vòi nhĩ - ống thông giữa tai và mũi họng, nên khi ung thư xâm lấn sẽ có triệu chứng liên quan đến các cơ quan này. Triệu chứng ở tai: nghe kém, ù tai, đặc biệt chỉ xảy ra một bên. Triệu chứng ở mũi: chảy máu mũi, nghẹt mũi. Triệu chứng ở họng: khạc ra máu.

Tùy từng bệnh nhân, có triệu chứng này mà không có triệu chứng kia, triệu chứng liệt dây thần kinh sọ như liệt mặt, liệt các cơ vận nhãn, khó nói, khó nuốt, nhức đầu thường đến muộn nhất vì lúc này khối u thư đã xâm lấn đến sàn sọ.

Khi người bệnh có các triệu chứng như hạch cổ, khạc máu, nghe kém một bên, ù tai một bên, chảy máu mũi và nghẹt mũi xuất hiện một cách đơn lẻ thì đừng quá lo lắng do các triệu chứng này có thể có nhiều nguyên nhân khác, chẳng hạn như viêm mũi họng, viêm mũi xoang. Nên đến bác sĩ khám và yêu cầu được nội soi khi các triệu chứng này dai dẳng kéo dài trên hai tuần mà không tìm thấy nguyên nhân rõ ràng.

Nguyên nhân và 
các yếu tố nguy cơ

Nguyên nhân chính xác của bệnh ung thư vòm mũi họng hiện nay chưa được tìm ra. Có những yếu tố có thể thay đổi được như chế độ ăn, nhưng cũng có những yếu tố không thay đổi được như tuổi, giới tính, nơi sinh ra.

Có nhiều người mắc bệnh ung thư vòm mũi họng có nhiều yếu tố nguy cơ, nhưng cũng có những người mắc bệnh ung thư vòm mũi họng mà không có yếu tố nguy cơ nào.

Hiện nay, khoa học tìm thấy các yếu tố nguy cơ của bệnh ung thư vòm mũi họng là:

- Thứ nhất là giới: nam bị bệnh nhiều gấp đôi ở nữ.

- Thứ nhì là chủng tộc, nơi sinh sống: vùng Đông Nam Á như miền nam Trung Quốc, Lào, Campuchia, Hong Kong, Thái Lan, Singapore, Malaysia, Philippines và Việt Nam có tần suất bệnh này cao hơn các quốc gia khác.

- Thứ ba là chế độ ăn: những người ăn nhiều thịt cá muối có tỉ lệ ung thư vòm mũi họng cao hơn những người không ăn. Những người ăn rau quả lại có tỉ lệ ung thư vòm mũi họng thấp hơn những người không ăn rau quả.

- Thứ tư là nhiễm virút Epstein - Barr: đây là một yếu tố hay bị hiểu nhầm là nguyên nhân. Hiện nay khoa học đang cố tìm mối liên quan phức tạp giữa virút Epstein - Barr và ung thư vòm mũi họng. Hầu như các bệnh nhân bị ung thư vòm mũi họng đều tìm thấy virút Epstein - Barr trong mô ung thư và xét nghiệm có virút Epstein - Barr trong máu.

Nhưng trong khi đó, tỉ lệ nhiễm virút Epstein - Barr rất cao song tỉ lệ bị ung thư vòm mũi họng rất hiếm, có nhiều người bị nhiễm virút Epstein - Barr như không hề bị ung thư vòm mũi họng.

- Thứ năm là yếu tố môi trường: nhiều nghiên cứu cho rằng thường xuyên tiếp xúc với formaldehyde và bụi gỗ cũng có tỉ lệ mắc ung thư vòm mũi họng cao hơn. Ngoài ra còn có các yếu tố như các loại ung thư khác như: gen di truyền, yếu tố gia đình, yếu tố sử dụng nhiều rượu bia và thuốc lá.

Làm gì để 
chẩn đoán sớm?

Ung thư vòm mũi họng là một trong những loại ung thư có thể chữa khỏi hoàn toàn với tỉ lệ rất cao nếu phát hiện ở giai đoạn sớm.

Để chẩn đoán sớm ung thư vòm mũi họng, một người bình thường nên khám và nội soi vòm mũi họng từ 1 - 2 lần/năm. Với người có nhiều yếu tố nguy cơ và đặc biệt là có nhiễm virút Epstein-Barr, nên khám và nội soi tai mũi họng 2 - 3 lần/năm. Khi có các triệu chứng nghi ngờ kéo dài trên hai tuần, nên khám với bác sĩ tai mũi họng và yêu cầu được nội soi vòm mũi họng.

Khi khám nội soi vòm mũi họng, bác sĩ sẽ tiến hành sinh thiết vùng mô nghi ngờ hoặc hạch to bất thường ở cổ để làm xét nghiệm mô học nhằm chẩn đoán xác định bệnh.

Hiện nay không có phương pháp nào có thể phòng ung thư vòm mũi họng một cách tuyệt đối. Tuy nhiên, có thể làm giảm hoặc tránh các yếu tố nguy cơ như chế độ ăn, làm vệ sinh môi trường sống, tránh tiếp xúc những chất độc hại...

Theo nhiều nghiên cứu, các triệu chứng xuất hiện trong bệnh lý ung thư vòm mũi họng từ sớm đến muộn theo tỉ lệ như sau: