Có 2 loại nói ngọng: ngọng do sinh ly và ngọng
bệnh lý. Ngọng bệnh lý là trẻ không nói giống trẻ bình thường, rất ít từ đúng, thậm chí
phát âm bất kỳ từ nào cũng thiếu phụ âm đầu. Với trẻ nói ngọng sinh lý, ngọng do phát triển, khi lớn trẻ vẫn phát âm như lúc mới tập nói. Chẳng hạn, một trẻ 8 tuổi nói “quả hế” thay vì “
quả khế”.
Điều trị nói ngọng ra sao, ở thời điểm nào cho phù hợp? Đây là thắc mắc của nhiều bậc phụ huynh.
100% trẻ được chữa hết ngọngĐó là kết quả
điều trị tại Bệnh viện ĐH Y Hà Nội. Việc chữa nói ngọng ở trẻ không quá khó khăn, bằng cách nói chuyện tự nhiên hay sử dụng bộ từ thử và câu mẫu dưới sự trợ giúp của BS và chuyên gia
ngôn ngữ sẽ giúp trẻ hết ngọng, phát âm chuẩn. Đồng thời, phương pháp này cũng cần sự hợp tác chặt chẽ của phụ huynh.
ThS Đặng Thái Thu Hương - khoa Phục hồi chức năng, Bệnh viện ĐH Y Hà Nội cho hay. Nhiều người quá “sốt ruột” cho việc học
ngoại ngữ của con nên đưa trẻ đi điều trị rất sớm - từ 3 tuổi. Nhưng lứa tuổi này trẻ đang trong quá trình phát triển về phát âm, cơ thể đang tự điều chỉnh dần. Nhiều trẻ đến 6-7 tuổi mới hết ngọng. Song, thường khoảng 4-5
tuổi trẻ sẽ định hình cách phát âm. Trẻ đến tuổi đi học mà vẫn “ngọng nghịu” thì phụ huynh cần quan tâm điều chỉnh, để lâu trẻ sẽ bị mặc cảm, khó chữa hơn.
Đừng “đổ oan” cho cái thắng lưỡi. Nhiều người quan niệm trẻ có thắng lưỡi ngắn, dính dây thắng lưỡi nên nói ngọng. Điều này hoàn toàn sai - bà Hương khẳng định. Dính thắng lưỡi có thể gây trở ngại cho phát âm. Song, biến chứng của viêm tai giữa - một tổn thương thần kinh...cũng dẫn đến
chậm nói. Cha mẹ ít quan tâm, ít chơi và nói chuyện với trẻ có thể làm trẻ chậm phát triển ngôn ngữ.
Theo ThS Hoàng Đình Ngọc - P.GĐ BV Tai mũi họng Trung ương, ngọng do bệnh lý không thể dồn hết vào thắng lưỡi ngắn. Thắng lưỡi là một màng mỏng dưới lưỡi, nếu ngắn sẽ khiến lưỡi khó cử động. Song, việc phát âm là sự cộng hưởng từ khu vực tiếp nhận âm thanh (tai) cho đến các phần góp vào sự phát âm: miệng, lưỡi, răng, môi, thanh quản... Lưỡi quá to, quá dày hoặc răng cửa trên bị khe hở... đều có thể gây ra lỗi phát âm. Cụ thể, ngạt mũi cũng làm biến đổi giọng của trẻ, không điều trị trẻ nói giọng mũi thành quen, khó sửa. Việc cắt thắng lưỡi cần hạn chế tối đa vì nó vẫn ẩn chứa những rủi ro nhất định”.
Một BS ở Viện Răng hàm mặt quốc gia cho rằng dính thắng lưỡi là dị tật bẩm sinh nhẹ, gặp ở 4-5% trẻ sơ sinh. Trước đây, dính thắng lưỡi thường được cắt sớm ngay sau khi được chẩn đoán. Song, kinh nghiệm cho thấy phụ huynh nên chờ theo dõi một thời gian vì ngoài nguy cơ tác dụng phụ của gây tê, chảy máu, nhiễm trùng sau mổ, việc cắt sớm có thể làm tổn thương cơ lưỡi”. Theo đó, chỉ nên can thiệp sớm khi thắng lưỡi bị dính nhiều ảnh hưởng đến việc bú của trẻ.
ThS Ngọc cho biết thêm nhiều trẻ nói ngọng do ở nhà được cưng, ông bà, bố mẹ nựng yêu bằng nhiều từ thiếu phụ âm đầu hoặc chuyển tất cả phụ âm đầu thành cùng một phụ âm (chẳng hạn “táu tiêu tủa tà” thay vì “cháu yêu của bà”) khiến trẻ bắt chước dần thành quen, không luyện tập sẽ khó bỏ và thành lỗi phát âm.