Phòng tránh tai biến sản khoa

“Các thai phụ đều có nguy cơ gặp tai biến sản khoa (TBSK) nếu không tuân thủ đúng chỉ định khám thai, đặc biệt những bà mẹ sức khỏe kém, cộng thêm mắc bệnh lý nội khoa chưa phát hiện hay chưa được điều trị ổn định.

Nếu không chăm sóc thai kỳ hợp lý sẽ dễ gặp TBSK”. Đó là khuyến cáo của các chuyên gia trong lĩnh vực sản khoa tại buổi giao lưu trực tuyến tổ chức ngày 23/8. Khách mời gồm: TS-BS Huỳnh Thị Thu Thủy - Phó Giám đốc BV Từ Dũ; TS-BS Nguyễn Thị Thanh Hà - Trưởng khoa Phụ sản, BV ĐH Y Dược TP.HCM; ThS-BS Đặng Lê Dung Hạnh - Trưởng khoa Khám bệnh, BV Hùng Vương.

Thế nào là tai biến sản khoa?

TBSK là những tai biến xảy ra trước, trong và sau thai kỳ. TBSK là một trong những nguyên nhân chính gây tử vong cho sản phụ và trẻ sơ sinh, đặc biệt là trong giai đoạn cuối thai kỳ, và chuyển dạ sắp sinh. Tại Việt Nam, năm TBSK thường gặp nhất và thuộc chương trình phòng chống quốc gia là tiền sản giật, băng huyết sau sinh, nhiễm trùng hậu sản, vỡ tử cung và uốn ván rốn. Đây vốn là những tai biến có thể phòng ngừa.

Trường hợp nào dễ bị tai biến sản khoa?

- Băng huyết sau sinh thường gặp ở những thai phụ sinh nhiều lần, con to, nạo thai nhiều lần, có vết mổ ở tử cung. Vỡ tử cung thường xảy ra ở trường hợp con to, ngôi thai bất thường (ngôi ngang), đa thai hoặc có vết mổ ở tử cung.

- Những thai phụ có tiền căn bị cao huyết áp trong thai kỳ ở những lần mang thai trước sẽ dễ bị sản giật. Do vậy mỗi lần khám thai bắt buộc phải đo huyết áp.

- Nhiễm trùng hậu sản thường gặp ở những thai phụ trong quá trình sinh không đảm bảo vô trùng hoặc thiếu vệ sinh trong giai đoạn hậu sản. Bên cạnh đó, những sản phụ bị thiếu dinh dưỡng, giảm đề kháng dễ mắc bệnh hơn.

- Đặc biệt, từ lỗi lầm của mẹ, trẻ sơ sinh có thể tử vong do uốn ván rốn, dân gian thường gọi là phong đòn gánh. Bệnh có thể ngừa được nếu trong quá trình khám thai người mẹ được chích ngừa VAT.

- Một TBSK khác là nhiễm độc thai nghén, còn gọi là tiền sản giật, có thể gây tử vong cho cả mẹ lẫn con.

Tai biến khó phòng ngừa trước và tỷ lệ tử vong cao nhất hiện nay là bệnh lý thuyên tắc ối. Thuyên tắc ối là một bệnh lý nguy hiểm, xảy ra trong quá trình chuyển dạ, tỷ lệ tử vong 100%. Bệnh không thể chẩn đoán sớm và điều trị phòng ngừa vì xảy ra rất đột ngột và tử vong trong vòng 5 - 10 phút. Rất may tỷ lệ bệnh thấp, khoảng 1/80.000 ca sinh. Tuy nhiên, có một số yếu tố khiến bệnh dễ xảy ra như: đa thai, đa ối, ối vỡ sớm, giục sinh...

Dấu hiệu báo động

Đau bụng, xuất huyết, nhức đầu, chóng mặt, đau vùng thượng vị, phù nhiều ở mặt, bụng, chân tay (không giảm phù khi nghỉ ngơi), ra nước âm đạo, hoặc các dấu hiệu khác như: nôn ói, tiêu chảy dữ dội... Lúc này, thai phụ cần đến BV có chuyên khoa sản ngay.

Ngoài ra, nếu đang ngủ mà khó thở phải ngồi dậy mới thở được và kéo dài hơn 30 phút cũng là dấu hiệu nguy hiểm cần đi BV ngay.

Phòng tránh ra sao?

Khám thai định kỳ sẽ giúp bạn nhận biết các dấu hiệu nguy cơ, giảm tỷ lệ tử vong mẹ gần 90%. Những thai phụ không có nguy cơ sẽ được điều trị và theo dõi ở các tuyến dưới, thai kỳ có nguy cơ cao (có bệnh lý, đa thai, nhiều khả năng kèm bệnh lý) sẽ được theo dõi ở tuyến cao hơn. Cách phòng ngừa tai biến tốt nhất là chuẩn bị sức khỏe tốt, kiểm tra sức khỏe trước khi mang thai để phát hiện và điều trị bệnh nếu có.

Theo các bác sĩ, nếu thai phụ đến BV đúng lúc thì sẽ được theo dõi sát, khi đó việc xử trí của các bác sĩ cũng kịp thời và chính xác nhằm giảm tai biến.

Tuy nhiên, tỷ lệ tử vong mẹ hiện còn phụ thuộc rất lớn vào cơ sở y tế, trang thiết bị, thuốc men, trình độ, kiến thức, kỹ năng và kinh nghiệm chuyên môn của đội ngũ y tế.

Hiện nay, hầu hết sản phụ được chăm sóc tốt hơn ngay từ trước khi mang thai như khám sức khỏe trước khi mang thai (kiểm tra để phát hiện sớm và phòng ngừa các bệnh dễ gây dị tật thai nhi như: thủy đậu, rubella, cúm, viêm gan siêu vi B…). Nhiều vắc xin giúp mẹ và con khỏe mạnh khi mang thai bao gồm: vắc xin ngừa uốn ván, ngừa thủy đậu - rubella, cúm mùa, ngừa viêm gan siêu vi C.