Tôm đồng (Macrobrachium nippoense Dehaan) thuộc họ tôm (Palaemonidae).
Tôm đồng bắt về, đem rửa sạch, lột vỏ, vặt râu, chân, nặn bỏ lớp cặn bã lộn trên đầu tôm. Dùng tươi hay phơi khô. Dược liệu có vị ngọt, tanh, tính ấm, không độc, có tác dụng bổ thận, tráng dương, ích khí, lợi tinh, lợi sữa, giải độc, chống nôn, chữa liệt dương, mộng tinh, xuất tinh sớm. Có rất nhiều cách chế biến tôm đồng để chữa chứng liệt dương:
- Tôm đồng 20g, ngài tằm đực 7 con (vặt cánh chân). Hai thứ sao giòn, tán nhỏ, trộn với 2 quả trứng gà. Đem rán hoặc hấp chín, ăn trong ngày.
- Tôm đồng 50g, lá hẹ 20g hoặc quả ớt ngọt 30g. Tất cả thái nhỏ xào chín, thêm ít rượu 40 độ và gia vị, ăn hết trong ngày.
- Tôm đồng 50g, hạt hẹ 15g, gạo 200g. Vo gạo sạch, đổ nước nấu thành cháo. Cho thịt tôm và hạt hẹ đã giã nhỏ, tiếp tục nấu chín, thêm gia vị cho đủ đậm, ăn nóng.
- Tôm đồng 50g, cá chạch 50g. Dùng nước ấm rửa sạch cá cho hết nhớt, đánh vảy, mổ bỏ ruột. Hai thứ thái nhỏ, nấu chín cùng với ít gừng sống, thêm gia vị, ăn nóng.
Ở Trung Quốc, người ta cũng dùng tôm đồng để tăng cường khí huyết, bổ thận, chữa liệt dương dưới hình thức món ăn - vị thuốc như sau: Tôm đồng 20g, cá diếc 1 con khoảng 200g, măng khô 10g (tươi 100g), nấm hương 10g, đậu Hà Lan 15g. Cá đánh vảy, mổ bỏ ruột, rửa sạch, chỉ lấy 2 miếng thịt mình cá, khía làm nhiều mảnh, ướp rượu vang và muối lên thịt cá rồi cho vào chảo, rán kỹ, cho ra đĩa. Tôm cắt nhỏ, xào chín, cho hành, tỏi, măng, nấm hương, đậu Hà Lan vào đảo đều rồi đổ lên đĩa cá. Ăn 1 lần trong ngày.
DS.HỮU BẢO