Tủ sách không khóa
là tên dự án tủ sách cộng đồng của 19 bạn trẻ đang sinh sống và làm việc tại Hà Nội, được lên ý tưởng từ tháng 11/2013 và chính thức khởi dộng vào tháng 3/2014.
Kể từ đó, tủ sách Neverland Library với mô hình “lấy ra một quyển thì bỏ vào một quyển” đã chính thức góp tên trên bản đồ của cộng đồng tủ sách công cộng quốc tế có tên gọi Little Free Library (tạm dịch: Thư viện nhỏ tự do).
Tủ sách đầu tiên của Neverland Library đã trở thành tủ sách cộng đồng thứ 12.820 của tổ chức Little Free Library.
Các tủ sách của Neverland được đặt tên theo những địa điểm nơi chúng . Tủ sách đầu tiên được treo trước cửa không gian nghệ thuật Manzi Art Space (14 Phan Huy Ích). Trong khoảng thời gian một năm sau đó, lần lượt có thêm 3 tủ sách khác ra đời với tên gọi tủ sách Canopeé, tủ sách Chula và tủ sách Once.
Trái lại với suy nghĩ của nhiều người về một giá sách hoành tráng, các tủ sách cộng đồng của Neverland chỉ có hình dáng và kích thước tương tự như một tủ thuốc gia đình với 2 – 3 ngăn để chứa khoảng 20 – 30 cuốn sách. Các tủ đều được đóng kín để bảo quản sách trước mọi điều kiện thời tiết, nhưng không hề có khóa và cũng không có người ở cạnh trông coi thường xuyên.
Tủ sách Neverland Library nhỏ gọn tương đương một tủ thuốc gia đình và không hề có khóa.
Mỗi người khi mở tủ sách của Neverland sẽ có thể lựa chọn cho mình một cuốn sách tùy thích và mang về đọc, với điều kiện phải để lại vào tủ một cuốn sách khác của mình. Sự đa dạng về sở
thích đọc sách của các độc giả đã tạo nên sự phong phú tương tự của các đầu sách có mặt trong thư viện nhỏ của Neverland.
Tính đến thời điểm hiện tại, tổng số sách tại các tủ và trong kho của Neverland là khoảng 200 cuốn. Còn tổng số những cuốn sách đã được trao đi – nhận lại trong suốt một năm hoạt động vừa qua đã lên tới con số 500.
Dự án nhỏ nuôi tình yêu lớn
Trải qua một năm hoạt động, Neverland Library với 4 tủ sách tại 4 địa điểm khác nhau trên địa bàn Hà Nội đã nhận được những phản hồi tích cực từ các bạn trẻ, cùng sự trợ giúp rất lớn của cộng đồng những người yêu sách.
Thế nhưng ít ai biết rằng, để đặt viên gạch đầu tiên cho Neverland Library, hai cô gái trẻ khởi xướng dự án – Nguyễn Thanh Vân và Bùi Thái Hà (sinh năm 1991) đã phải tự bỏ tiền để đóng tủ và đặt vào đó những quyển sách yêu quý của chính mình.
“Lí do thúc đẩy Vân và Hà cùng thực hiện dự án này là tình yêu chung đối với sách và mong muốn có thể lan tỏa tình đó tới nhiều người. Chúng mình hiểu là không phải tất cả mọi người đều có điều kiện để mua nhiều sách cùng một lúc, nên cũng muốn làm một điều gì đó để ngày càng có nhiều người có được cơ hội đọc sách dễ dàng hơn.” - Thanh Vân chia sẻ.
Nguyễn Thanh Vân (trái) hiện đang là sinh viên khoa Xuất bản - Học viện Báo chí và Tuyên truyền. Bùi Thái Hà (phải) hiện đang làm việc tại Công ty Văn hóa và Truyền thông Nhã Nam.
Đối với hai cô gái trẻ này, tình yêu sách không chỉ dừng lại ở việc ham thích đọc sách, mà còn là thái độ trân trọng đối với sách, là khả năng nắm bắt được những bài học giá trị từ sách và còn là mong muốn được chia sẻ những gì mình đang đọc tới mọi người.
Khởi đầu là một dự án nhỏ của riêng hai cô gái trẻ, dần dần Neverland Library đã trở thành một dự án cộng đồng, được phát triển, nhân rộng nhờ ý thức chia sẻ và tình yêu sách của cộng đồng. Số lượng những người thích đọc sách tăng lên đồng nghĩa với việc mô hình tủ sách cộng đồng càng được nhân rộng.
Hai cô gái nhỏ và những người bạn của mình vẫn đang nỗ lực từng ngày để lan tỏa tình yêu sách đến với ngày càng nhiều người.
Những lần mất sách và bài học về lòng tin
“Khoảng cuối năm 2014, khi đi kiểm tra các tủ sách vào mỗi cuối tuần thì chúng mình thấy hầu như tủ nào cũng bị mất không ít sách. Lúc đó dự án của chúng mình đã được nhiều người biết đến, số người đến đổi sách nhiều thì số người đến lấy sách cũng nhiều. Chúng mình cũng không thể khóa tủ hay là cấm mọi người không được làm như thế, vì dù gì đây cũng là một dự án cộng đồng. Vậy nên chỉ có thể nhắc nhở vừa nhẹ nhàng vừa cứng rắn để mọi người có thể tự giác hơn và ngậm ngùi đi kiếm sách để bổ sung vào tủ.” – Thanh Vân cho biết.
Việc kiểm kê sách thường được các thành viên tiến hành vào cuối tuần. Và có những lúc các bạn trẻ đã rất buồn khi phát hiện ra rằng một lượng sách lớn "không cánh mà bay".
Tuy cảm thấy buồn nhưng đây là điều mà cả Vân và Hà đã lường trước từ khi lên ý tưởng về dự án. Những lúc như vậy, các thành viên chỉ có thể động viên nhau bằng cách suy nghĩ tích cực: có thể do ở Việt Nam mọi người chưa quen với mô hình này nên vẫn tự do lấy sách, khi đã quen dần thì mọi người sẽ có ý thức hơn.
Thái Hà chia sẻ: “Một người chị đã nói với chúng mình rằng: nếu em đặt niềm tin vào 10 người thì chắc chắn sẽ có ít nhất 1 người không phụ niềm tin của em. Nếu là 100 người thì em đã có 10 người để tin tưởng. Vì vậy đừng bao giờ mất lòng tin.”
Sau một năm hoạt động, niềm tin vào sự thành công của dự án trong hai cô gái ngày càng tăng lên. Đồng thời, dự án cũng dần chinh phục dần được lòng tin của cộng đồng. Điều đó thể hiện ở việc số lượng và chất lượng sách trong tủ ngày càng tăng lên, chứng tỏ rằng mọi người đã nhìn nhận dự án một cách hết sức nghiêm túc.
Về lâu dài, vấn đề lòng tin cũng không phải là vấn đề mà các thành viên của Neverland cần phải quá lo lắng nữa. Những người tham gia đóng góp cho dự án cũng đã cảm thấy tin tưởng hơn mỗi khi đặt những cuốn sách mà họ từng yêu quý vào tủ để đổi cho những người đến sau.