Hệ thống thủy lợi Khe Khuôn (Đô Lương,
Nghệ An) được
xây dựng từ năm 1986 và
được sửa chữa, nâng cấp năm 1996, có nhiệm vụ
cấp nước cho 18 trạm bơm tưới với
diện tích trên 1.016ha; đồng thời tiêu úng về mùa mưa và cung cấp nước sản xuất,
sinh hoạt và nuôi trồng thủy sản cho nhân dân ở 7 xã Hòa Sơn, Tân Sơn, Thái Sơn,
Quang Sơn, Thượng Sơn, Hiến Sơn và Mỹ Sơn.
Tuy nhiên, do yêu cầu mở rộng sản xuất, các xã dọc theo kênh Khe Khuôn đã đầu tư
xây dựng thêm 12 trạm bơm để mở rộng diện tích tưới lên 1.532ha, tăng 516ha so
với thiết kế năm 1996.
Những năm thời tiết mưa nhiều, việc cấp nước phục vụ sản xuất nông nghiệp và dân
sinh cho 7 xã tương đối thuận lợi. Những năm ít mưa,
nguồn nước sông Lam cạn
kiệt, việc cung cấp nước cho sản xuất và dân sinh gặp rất nhiều khó khăn, đặc
biệt trong vụ sản xuất Hè Thu.
Kỹ sư Hồ Ngọc Mai, Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên thủy lợi Bắc Nghệ
An đã nghiên cứu, đánh giá hiện trạng công trình, cân đối nguồn nước trong toàn
hệ thống, rà soát tính toán yêu cầu dùng nước của hệ thống Khe Khuôn, trong đó
diện tích sản xuất Hè Thu là 1.285ha. Lượng nước cần có cho hệ thống đầu kênh
hơn 13,25 triệu m3, nước cho sinh hoạt chiếm 10% tổng lưu lượng nước phục vụ sản
xuất, lượng nước lấy qua hệ thống cống gần 9,85 triệu m3.
Như vậy, lượng nước còn thiếu hơn 3,4 triệu m3, tương đương lượng nước cấp cho
350ha, lưu lượng nước cần bổ sung là 414 m3/s. Lưu lượng này cần lấy từ kênh N3
tại vị trí K2+200 đổ vào Khe Khuôn tại vị trí K3+413. Nếu công ty xây dựng một
trạm bơm mới hoặc mở rộng kênh Khe Khuôn, thì nguồn vốn cần đầu tư khoảng 1,5 tỷ
đồng.
Kỹ sư Hồ Ngọc Mai đã nghiên cứu xây dựng cống lấy nước D80 tại K2+200 bờ hữu
kênh N3 dẫn nước đổ vào Khe Khuôn, chỉ cần 50 triệu đồng và sử dụng máy bơm dự
phòng của Trạm bơm Văn Tràng, bơm ca 3 để giảm chi phí tiền điện, đáp ứng đủ
nước tưới ổn định cho 1.285ha diện tích lúa Hè Thu, năng suất bình quân đạt 5
tấn/ha, trong đó tưới ổn định cho 350ha diện tích lúa của 7 xã hàng năm bị hạn
nặng, mất trắng.
Việc đầu tư xây dựng cống lấy nước và sử dụng máy bơm dự phòng trên nguyên tắc
hiệu quả và tiết kiệm chi phí đã đem lại hiệu quả kinh tế cao, công trình đã làm
lợi cho công ty hơn 1,4 tỷ đồng.
Công trình chống hạn cho hệ thống thủy lợi Khe Khuôn của
kỹ sư Hồ Ngọc Mai đã
được Hội Khoa học Công nghệ Nghệ An trao giải Nhì, Giải thưởng sáng tạo khoa
học-công nghệ của tỉnh Nghệ An năm 2011./.