 |
|
Hoa đầu đinh. |
Hoa đầu đinh (Eriocaulon sexangulare L.) thuộc họ Cỏ dùi trống (Eriocaulonaceae), tên dân dã của đồng bào miền Trung hoặc cỏ dùi trống, cỏ đuôi công, là một cây thảo nhỏ, sống hàng năm, có rễ chùm, thân rất ngắn. Lá mọc tập trung thành cụm dày, hình dải dài, gốc có bẹ mọc ốp vào nhau. đầu thuôn nhọn, gân lá song song. Cụm hoa mọc thành đầu trên một cán dài 10 - 20cm, đầu hình cầu hoặc hình trứng, có lông, màu trắng mốc; lá bắc cứng, nhẵn, màu vàng, bao bọc các hoa; hoa đực có 2 lá đài hợp thành ống, 2 cánh hoa dính liền, bao phấn màu đen; hoa cái có 3 lá đài rời, 3 cánh hoa ngắn và có lông rải rác. Quả nang chứa 1 hạt. Mùa hoa quả: tháng 5 - 7.
Cây mọc hoang thành đám trên đất bị ngập nước, ruộng thấp, bãi lầy vùng ven biển. Các tỉnh có nhiều hoa đầu đinh là Quảng Ninh, Hưng Yên, Bắc Giang, Thái Nguyên.
Bộ phận dùng làm thuốc của hoa đầu đinh là toàn cụm hoa còn nguyên cuống hoặc ngắt bỏ cuống, thu hái tốt nhất vào mùa thu. Rửa sạch đất bùn, rồi phơi khô ở nhiệt độ 50 -600. Trong dân gian và thu mua, người ta phân loại hoa đầu đinh nếp có cụm hoa lõm ở đỉnh, đường kính 0,5cm trở lên, màu trắng ngà đến nâu nhạt, và hoa đầu đinh tẻ với cụm hoa phẳng ở đỉnh, đường kính từ 0,4cm trở xuống, màu hơi xám.
Dược liệu, tên thuốc trong y học cổ truyền là cốc tinh thảo (còn nguyên cuống) hoặc cốc tinh châu (đã ngắt bỏ cuống), có vị cay, ngọt, tính mát, không độc, có tác dụng thanh nhiệt, khu phong, minh mục (làm sáng mắt) được dùng chuyên trị các bệnh về mắt trong những trường hợp sau:
Chữa viêm kết mạc: Hoa đầu đinh 20g, phòng phong 20g. Hai vị phơi khô, tán nhỏ, rây bột mịn. Ngày uống 3 lần, mỗi lần 1 - 2g.
Chữa phong nhiệt, đau mắt, đau đầu: Hoa đầu đinh 20g, huyền sâm 16g, kinh giới 12g, dành dành 12g, mộc thông 12g, thanh ngâm 8g. Tất cả thái nhỏ, phơi khô, sắc với 400ml nước còn 100ml, uống làm 2 lần trong ngày.
Chữa mắt đỏ kéo màng: Hoa đầu đinh 20g; long đởm thảo 10g; ngưu bàng, kinh giới, phục linh, cam thảo, hồng hoa, sinh địa, mộc thông, xích thược, mỗi vị 8g. Tất cả sao qua, tán thành bột. Ngày uống 3 lần, mỗi lần 3 - 6g.
Chữa quáng gà, mắt khô mờ: Hoa đầu đinh 20g, vỏ hến nung 20g, cúc hoa vàng 10g, thảo quyết minh 10g, khởi tử 8g. Tất cả phơi khô, tán thành bột mịn. Người lớn uống 12g một ngày; trẻ em tùy tuổi, 4 - 5g/ ngày. Hoặc hoa đầu đinh, hạt mã đề, hoa mật mông, thảo quyết minh sao, sắc với nước rồi mài thạch quyết minh (vỏ ốc chín lỗ) vào mà uống.
Theo tài liệu nước ngoài, hoa đầu đinh phối hợp với ngao biển và sò huyết với lượng mỗi thứ 50g, chữa đục thủy tinh thể với cách làm như sau: Các dược liệu sao khô, tán nhỏ, nấu với 100g gan lợn đã thái mỏng và một bát nước cơm cho nhừ nhuyễn. Ăn cái, uống nước làm một lần trước khi đi ngủ.
Theo Suckhoedoisong