Lễ hội của dân tộc Pà Thẻn được tổ chức hàng năm sau khi thu hoạch mùa màng. Nhảy múa trên than hồng bằng đôi chân trần nhằm trừ ma tà, cầu xin phù hộ cho mùa màng tươi tốt, gia súc đầy đàn, con cháu được khỏe mạnh. Đây là thời điểm du lịch nhân văn có một không hai của tỉnh Hà Giang nói riêng và cả nước nói chung.
Lễ hội nhảy lửa độc đáo, mang đậm nét huyền bí, hoang sơm được coi như lễ hội mừng lúa mới của người Pà Thẻn. Lễ hội bắt đầu vào tháng 10 âm lịch, khi mùa vụ đã thu hoạch xong và kép dài qua Tết nguyên đán mới kết thúc.
Để bắt đầu một lễ hội nhảy lửa phải có một thầy mo đến làm lễ cầu thần linh. Lễ vật cúng tế gồm một bát hương, một chiếc đàn sắt, một con gà, 10 chén rượu, tiền giấy. Một đống lửa lớn được đốt lên và thầy mo bắt đầu làm lễ. Thời gian làm lễ kéo dài 1-2 giờ đồng hồ trước khi lễ hội nhảy lửa được bắt đầu. Khi thầy cúng và các trai làng còn trong quá trình làm lễ, các cô gái biểu diễn ca múa góp vui.
Thầy mo ngồi trên một chiếc ghế dài để cúng thần linh. Gõ hai vật bằng sắt, phát ra những âm thanh gấp gáp, liên tục. Khi thầy mo gõ vào đàn và làm lễ cúng, từng thanh niên sẽ ngồi đối diện với thầy mo. Sau khi thầy mo cúng thần linh, các thanh niên Pà Thẻn như được tiếp sức mạnh và lòng quả cảm đầy thần bí, họ có thể nhảy vào đống lửa trong vòng 3-4 phút, không hề sợ hãi hay cảm thấy bỏng rát gì.
Người Pà Thẻn cho biết bất cứ người dân Pà Thẻn nào cũng có thể nhảy vào lửa khi được thầy mo cúng và nhập cho họ một sức mạnh, sức mạnh của thần linh sẽ che chở và bảo vệ họ.
Sau khi người ta đốt đống củi đã cháy gần hết, còn lại than hồng, một người chịu trách nhiệm quản lý đống than hồng bắt đầu gom than và chờ đợi những thanh niên nhảy lửa. Một người có thể tham gia nhảy nhiều lần, qua đó thể hiện sức mạnh, sự khéo léo và nhanh nhẹn trước sự thán phục ngưỡng mộ của mọi người.
Những người nhảy lửa cho biết, khi bị nhập phép, họ không biết gì. Có gì đó thôi thúc họ lao vào lửa và nhờ có phép nên thân thể được bảo vệ. Nhưng không phải ai cũng có thể nhập phép bởi phải tin vào thần linh, tín ngưỡng của người Pà Thẻn thì mới được phù hộ. Đó cũng là ý nghĩa của lễ hội, mong muốn đuổi ta ma, cầu sức khỏe. Bạn có thể tham dự lễ hội nhảy lửa của người Pà Thẻn đẻ cảm nhận được một không khí huyền bí và linh thiêng.
Song An (Tổng hợp)