Peter Fogtdal: 'Andersen là người Đan Mạch nổi tiếng nhất'

Nhà văn Peter Fogtdal.

- Xin ông cho biết lộ trình và những hoạt động chính của "chuyến tàu cổ tích" Andersen tại VN? 

- "Chuyến tàu cổ tích" sẽ khởi hành từ Hà Nội, dừng chân tại Vinh, Đà Nẵng, Huế và kết thúc tại TP HCM. Nghệ sĩ Minh Hằng sẽ đem đến cho các em những câu chuyện cổ tích, còn tôi sẽ giới thiệu sâu hơn về thời thơ ấu gian khó và cuộc đấu tranh để trở thành một nhà văn nổi tiếng của Andersen.  

H.C. Andersen sinh ra trong một gia đình nghèo khó. Ban đầu ông mơ ước trở thành một ca sĩ, nhưng với giọng nói giống như của một người đã ngoài năm mươi, ước mơ đầu tiên này đã thất bại hoàn toàn. Rồi ông mang khát vọng trở thành một diễn viên, song vốn cao lớn, xấu xí, chân tay lại vụng về, Andersen lại một lần nữa vỡ mộng. Cuối cùng ông đành dấn thân vào nghiệp viết. Văn chương cũng không mang lại thành công nhanh chóng cho nhà văn. Andersen vô danh và lận đận cho tới khi ông tìm thấy sở trường của mình ở thể loại cổ tích. Những câu chuyện ông viết ra không chỉ là niềm vui dành cho trẻ em mà còn là những bài học bổ ích, khiến người lớn phải suy nghĩ. 

- Trong chuyến hành trình này, ngoài Andersen, ông sẽ giới thiệu những gì về đất nước Đan Mạch với người dân Việt Nam? 

- Đan Mạch là một đất nước nhỏ bé, chỉ có khoảng 5 triệu dân và Andersen có lẽ là người Đan Mạch nổi tiếng nhất. 

Người dân chúng tôi cũng thân thiện và yêu quý con người như người dân VN vậy. Đan Mạch có một đội bóng đá tuyệt vời, thường xuyên tham dự các kỳ World Cup. Chúng tôi còn nổi tiếng bởi bia Carlsberg, đồ chơi trẻ em LEGO và những chính sách phúc lợi xã hội dành cho người nghèo. Tất nhiên, tôi còn muốn giới thiệu rất nhiều điều nữa về đất nước mình. Đan Mạch quá nhỏ bé và tôi muốn thế giới biết nhiều hơn về đất nước chúng tôi. 

- Với tư cách là một nhà văn, ông đánh giá thế nào về vị trí và những ảnh hưởng của Andersen đối với nền văn học Đan Mạch? 

- Những ảnh hưởng của Andersen đối với đất nước Đan Mạch là rất to lớn. Truyện cổ tích của ông khai thác được nguồn chất liệu của truyện cổ dân gian Đan Mạch. Vì thế, trước hết, ông là người lưu giữ và chuyển tải những giá trị văn học dân gian đến độc giả mọi thế hệ. Thứ hai, là một nhà văn lớn, Andersen đã góp phần ghi tên Đan Mạch vào bản đồ văn học thế giới, góp phần làm cho Đan Mạch nổi tiếng. Chính vì thế, ông là một tài sản vô giá mà đất nước tôi có được. Tôi nghĩ, đây là nhà văn Đan Mạch duy nhất cho đến nay được cả thế giới biết đến. 

Không chỉ viết truyện cổ tích, Andersen còn viết truyện phiêu lưu, viết kịch, tiểu thuyết, sáng tác thơ... Chính vì thế, ông tạo nên được những ảnh hưởng sâu rộng, trên nhiều lĩnh vực. 

- Ông có thể cho biết những hoạt động chính kỷ niệm 200 năm ngày sinh Andersen diễn ra tại Đan Mạch? 

- Đã có rất nhiều sự kiện lớn diễn ra. Vào tháng 4 vừa rồi, chương trình truyền hình kỷ niệm 200 năm ngày sinh nhà văn được truyền đi nhiều nước trên thế giới. Chúng tôi cũng đã tổ chức nhiều cuộc hội thảo, nhiều buổi đọc truyện, nhiều đêm hòa nhạc... Tóm lại là ở bất cứ đâu trên đất nước chúng tôi trong năm nay, bạn đều có thể nhìn thấy những hình ảnh về Andersen. 

Nhà văn Andersen và một độc giả nhỏ tuổi.

- Là một người nghiên cứu sâu về Andersen, ông đánh giá thế nào về thời thơ ấu nghèo khổ và những bi kịch trong cuộc sống riêng tư của nhà văn? 

- Có nhiều thông tin cho rằng Andersen là một nhà văn bị "gay". Tôi không nghĩ như vậy. Ông là một người "non-sexual" - nghĩa là ông vừa có thể yêu phụ nữ vừa có thể yêu nam giới. Ông muốn được yêu, theo như tôi hiểu thì tình yêu ở đây không mang nặng yếu tố thể xác mà nghiêng về mặt tinh thần, về tính lý tưởng của tình yêu. Nhưng khi tình yêu của ông được đáp lại, ông sẽ cảm thấy lúng túng và tìm cách trốn chạy. 

Tuổi thơ nghèo khó và thiệt thòi của Andersen là một yếu tố quan trọng đối với các học giả nghiên cứu về nhà văn. Chính vì sinh ra trong hoàn cảnh khổ nghèo nên ông mới có cơ hội hiểu sâu hơn về những con người cùng khổ. Với một quá khứ rất đỗi nhọc nhằn và cay đắng, Andersen còn chứng minh cho cả thế giới về sự vươn lên thành một con thiên nga từ một "chú vịt xấu xí" bằng nghị lực và niềm tin vào bản thân. 

- Ông biết gì về văn học VN? 

- Thật đáng buồn là tôi hầu như không biết gì về văn học VN. Nhưng thật sự tôi rất muốn tìm hiểu về nền văn học này. Tôi rất mong các nhà văn VN và Đan Mạch sẽ tìm cách đẩy mạnh việc giao lưu, dịch thuật các tác phẩm văn học của hai nước trong tương lai.  

- Ấn tượng của ông về VN? 

- Đây là lần thứ hai tôi đến Việt Nam. Cách đây khoảng một năm rưỡi tôi đã ở Hà Nội. Lúc đó Hà Nội đang rất lạnh, nhiệt độ xuống tới 9 độ C, lạnh kinh khủng. Tôi thích thời tiết nóng. Tôi nghĩ thời tiết lúc này là rất tuyệt, rất thích hợp với chuyến hành trình của chúng tôi.  

Tôi từng đặt chân đến 60 quốc gia trên thế giới. Việt Nam là một trong 5 nước mà tôi thích nhất, bên cạnh Ấn Độ, Italy, Mỹ và Nhật Bản.

Lưu Hà thực hiện