Báo điện tử Doanh nhân Sài Gòn cho hay, cá ngừ là nguồn thực phẩm giàu chất đạm, chất béo, vitamin và khoáng chất. Đặc biệt trong cá ngừ có chứa loại chất béo thiết yếu Omega 3 (tiền chất tạo DHA, EPA...) rất cần thiết cho sự tạo thành và phát triển, hoàn thiện hệ thần kinh của trẻ em.
Ngoài ra, Omega 3 rất hữu hiệu trong giảm mỡ máu, giảm nguy cơ xơ vữa mạch máu, giảm huyết áp, phòng ngừa bệnh tim mạch, hạn chế thoái hóa khớp...
Vì vậy có thể nói cá ngừ là nguồn dinh dưỡng rất quý, lại tương đối rẻ tiền, sẵn có và phổ biến quanh năm. Cá ngừ dễ chế biến thành nhiều món ăn, như kho khô, kho thơm, chiên, nấu ngót cà chua, xé nhỏ trộn mayonnaise làm saladroux... với mùi vị khá đặc trưng và dễ ăn.
Chất đạm trong cá ngừ cũng như một số loại hải sản khác có thể gây ra dị ứng trên những người có cơ địa dị ứng. Điều đó có nghĩa là không phải ai cũng bị dị ứng với cá ngừ.
Cũng như các loại cá hay hải sản khác, cá ngừ có khả năng gây dị ứng rất cao khi bị ươn, vì khi cá ươn sẽ sinh ra nhiều chất histamin trong thịt cá. Ngay cả đối với người trước đây không hề dị ứng với cá ngừ, nếu ăn phải cá ngừ ươn thì chất histamin này vào cơ thể có thể gây ra các phản ứng như nổi mẩn đỏ, mẩn ngứa, sưng cục môi, co thắt ruột gây đau bụng, nôn ói, tiêu chảy, co thắt phế quản gây khó thở, hen suyễn...
Những lưu ý để đề phòng và xử trí dị ứng cá ngừ ở trẻ em
- Khi tập cho trẻ ăn cá ngừ lần đầu tiên (khoảng 7 - 8 tháng tuổi) thì mẹ cần cho ăn thử một lượng nhỏ thịt cá ngừ (khoảng 1 muỗng cà phê) rồi theo dõi trong vòng 1 - 2 ngày xem trẻ có bị các dấu hiệu dị ứng hay không (nổi mề đay, khó thở, hen suyễn, tiêu chảy...).
Nếu có xảy ra thì ngưng ăn cá ngừ khoảng 1 - 2 tháng, sau đó tập ăn lại một ít và theo dõi kỹ các phản ứng dị ứng nếu có ở trẻ, chú ý không ăn trùng lắp với một loại thức ăn hay gây dị ứng khác như thịt bò, tôm, cua.
Có thể chẩn đoán trẻ dị ứng cá ngừ nếu cả 3 lần ăn thử đều bị dị ứng và cần loại món cá ngừ khỏi thực đơn cho tới khi trẻ trên 1 tuổi mới có thể thử lại từng ít một. Trong trường hợp ăn cá ngừ khi thì nổi mẩn, khi thì không, thì chưa chắc là dị ứng cá ngừ. Cho nên thỉnh thoảng vẫn cho trẻ ăn cá ngừ để không bị thiếu chất dinh dưỡng.
- Chú ý lựa chọn cá ngừ còn tươi, hạn chế tối đa lượng histamin có thể gây dị ứng. Thịt thân cá chắc, mắt trong, mang đỏ, cắt ra còn máu đỏ tươi, hậu môn ở gần đuôi cá nhỏ, bụng ruột cá còn kín, vây cá dính chắc vào thân, mùi tanh nhẹ.
- Không ăn cá ngừ ươn. Cá chết lâu và bảo quản không tốt sẽ bị ươn, làm thịt cá mềm nhũn, ấn vào thân cá để lại vết lõm, thân cá rũ xuống, mang đỏ bầm, đổ ruột, mùi tanh nồng.
- Nấu chín kỹ cá để làm giảm bớt khả năng bị dị ứng.
- Mua cá ngừ ở các nơi có điều kiện bảo quản tốt như siêu thị, cửa hàng thực phẩm tươi sống... Khi bị dị ứng cá ngừ, tùy tình trạng mà xử lý.
Nếu chỉ nổi một vài mẩn ngứa nhỏ trên người hoặc chỉ sưng nhẹ trên môi, tiêu chảy 1 - 2 lần thì có thể theo dõi tại nhà, bôi một số loại kem chống dị ứng dùng ngoài da nếu cần. Nên hạn chế tối đa việc gãi lên chỗ mẩn đỏ, vì càng gãi sẽ càng gây ngứa và làm trầy da, có thể gây nhiễm trùng.
Nếu các vết mẩn nổi nhiều hơn, gây ngứa ngáy khó chịu thì nên đi bác sĩ để được dùng thuốc chống histamin và ức chế tiết histamin của cơ thể.
Trường hợp nổi mẩn khắp người, kèm lở loét ở mũi, miệng, hậu môn, hoặc khó thở, khò khè, tiêu phân lẫn máu thì phải nhập viện càng sớm càng tốt.
Việc chẩn đoán dị ứng cá ngừ cần phải cẩn trọng và không nên lo sợ hay kiêng cữ quá đáng. Có rất nhiều trường hợp cá ngừ bị nghi oan và như thế sẽ thiếu đi nguồn đạm và Omega 3 quý giá. Nhiều trường hợp trẻ nhỏ bị dị ứng với một số loại thức ăn, nhưng khi lớn lên, có khả năng tiêu hóa tốt hơn thì không còn bị dị ứng nữa.
Trường hợp khi ăn một loại thức ăn nào đó mà bị dị ứng mạnh hoặc phản ứng dị ứng có khuynh hướng ngày càng nặng hơn sau nhiều lần ăn thì phải bỏ loại thực phẩm đó khỏi chế độ ăn một vài năm.
Phòng ngừa dị ứng thực phẩm ở trẻ em
Theo Báo Sức khỏe và Đời sống, dị ứng là phản ứng khi cơ thể tiếp xúc với vật lạ, kháng nguyên lạ. Đối với những trẻ mới sinh những ngày đầu, thì vật lạ, kháng nguyên lạ là sữa, thức ăn. Đối với những trẻ bú sữa mẹ thì không phải kháng nguyên lạ, chỉ những trẻ bú sữa bò, sữa công thức thì mới xem là kháng nguyên lạ.
Do đó, nguyên tắc giảm dị ứng cho trẻ đầu tiên là việc dung nạp đường miệng: chậm tiếp xúc với dị nguyên trong vài tháng đầu đời. Giai đoạn này, hầu hết dị nguyên từ công thức dinh dưỡng sữa bò. Trẻ bú sữa công thức dinh dưỡng sẽ nhận nhiều kháng nguyên lạ gấp 106 lần so với trẻ bú mẹ hoàn toàn.
Để phòng ngừa tiên phát dị ứng, chia làm hai đối tượng là áp dụng cho tất cả trẻ và trẻ nguy cơ cao. Đối với tất cả trẻ, cần được bú mẹ hoàn toàn ít nhất 4 tháng đầu; tiếp tục bú mẹ cho đến 6 tháng; tránh hoàn toàn khói thuốc lá, trước và sau khi sinh...
Sữa mẹ có vai trò quan trọng trong phòng ngừa dị ứng, bé bú mẹ hoàn toàn ít nhất 4 tháng cho đến 6 tháng có thể giúp giảm tần suất viêm da dị ứng ở trẻ dưới 2 tuổi; giảm khởi phát sớm những cơn khò khè ở trẻ dưới 4 tuổi; giảm tần suất dị ứng protein sữa bò trong 2 năm đầu đời. Đối với những trẻ nguy cơ cao, bao gồm những trẻ không được bú mẹ, nên được cho uống sữa thủy phân đến 4 tháng tuổi.
Sữa công thức thủy phân một phần được ưa chọn hơn là sữa công thức thủy phân tích cực (hoàn toàn). Bà mẹ cho con bú cũng nên hạn chế những thực phẩm có thể gây dị ứng cho trẻ nhằm làm an toàn hoá sữa mẹ.
Tuyệt đối tránh những thức ăn mà trẻ bị dị ứng, đặc biệt là trẻ dưới 3 tuổi, lứa tuổi bị dị ứng thức ăn cao nhất. Sự kết hợp ăn kiêng với một chế độ bù dưỡng chất từ thực phẩm bổ sung là một giải pháp an toàn.
Mặc dầu vậy, nhiều đứa trẻ khi lớn lên có khả năng dung nạp các thực phẩm vốn đã từng gây ra dị ứng khi còn nhỏ. Hiện tượng này thường xảy ra với trứng, sữa, đậu nành. Có khoảng 85% trẻ em dung nạp được với trứng và sữa sau 3 - 5 năm, và khoảng 50% trẻ hết các phản ứng dị ứng ở độ tuổi 8 - 12 tuổi.
Những đứa trẻ này tiếp tục sẽ hết dị ứng thức ăn khi lớn lên. Do vậy, cần cho trẻ làm quen dần với những thực phẩm này ở độ tuổi đến trường để nhanh chóng trả lại cho trẻ một chế độ ăn cân bằng và đa dạng.
Vì tình trạng dị ứng thức ăn ở trẻ liên quan nhiều đến di truyền nên những gia đình có thành viên gần có cơ địa dị ứng hoặc mắc những bệnh dị ứng thì đứa trẻ sẽ có nguy cơ cao mắc một hoặc nhiều các bệnh liên quan đến dị ứng như viêm mũi dị ứng, hen dị ứng, eczema và dị ứng thức ăn.
Trong tình huống này, khi mang thai, bà mẹ không nên ăn nhiều lạc và đậu nành nhằm hạn chế khả năng dị ứng cho trẻ trong độ tuổi bú mẹ.
Thùy Linh
Theo GĐVN