Vào dịp Tết, trái “dư” (theo cách gọi của người miền Tây) ở quê tôi lại trang trọng góp mặt trong mâm
ngũ quả. Trái dư dân dã giờ đây đã trở thành 1 phần không thể thiếu trên
bàn thờ cúng ông bà, tổ tiên.
Với trái dư trên bàn thờ mọi người sẽ càng tin tưởng về sự dư dả, sung túc của gia đình. (Nguồn: Internet)
Theo quan niệm của người dân quê, mâm ngũ quả ngày Tết xuất phát từ lý thuyết về ngũ hành: thủy, hỏa, mộc, kim, thổ; đó là những yếu tố tạo nên vũ trụ và sự vận hành của nó. Thông thường ngũ quả gồm có 5 loại quả có màu khác nhau như chuối xanh, bưởi vàng, hồng đỏ, lê trắng, quýt da cam tượng trưng cho những mong ước giàu có, sang trọng, sống lâu, khỏe mạnh và bình yên.
Người miền Tây quê tôi có cách đọc “trại âm” hay đơn tiết hóa một số từ; vì vậy trong mâm ngũ quả thường có 5 loại
trái cây quê:
mãng cầu, sung, dừa, đu đủ, xoài (nói đơn tiết lại là cầu, sung, vừa, đủ, xài). 5 loại trái cây này là biểu tượng cho sự sung túc và thịnh vượng của gia đình trong suốt 1 năm. Nhưng trong vài năm trở lại đây, trên mâm ngũ quả giàu ý nghĩa ấy lại xuất hiện 1 loại trái cây rất “lạ”, đó là trái “dư”.
Trái dư quê đã trở thành 1 phần không thể thiếu trong mâm ngũ quả. (Hoàng Lê)
Cây dư thuộc loại họ cà, cây thân nhỏ, có nhiều lông và gai, hoa màu vàng lam hay tím sậm, ra hoa kết quả quanh năm, chủ yếu là vào mùa thu và mùa đông. Quả dư có màu vàng, bóng, có nhiều u lồi ở gần cuống. Mọi người cho rằng, trái dư càng có giá trị khi có 5
sẹo lồi to ra đều nhau tượng trưng cho sự dư dả, sung túc.
Cây dư thường mọc hoang dã trong những
khu vườn tạp, không cần tưới nước bón phân, phó mặc cho trời, dư vẫn tốt tươi ra hoa, đậu trái. Nhiều người thấy trái dư đẹp nên bứng vào nhà trồng làm kiểng, chờ đợi dư ra trái để ngắm, đặc biệt là dịp Tết đến, xuân về.
Đối với người dân quê tôi, trái dư không khó tìm, chỉ dạo vài dòng quanh các khu vườn tạp hay đi cặp theo mé sông là đã hái được dư để mang về nhà chưng Tết. Vậy mà giờ đây, trái dư mộc mạc ấy lại trở thành 1 loại trái cây quí, nhất là vào các dịp lễ, tết. Nhiều người trên thành phố kéo về quê để tìm mua cho bằng được trái dư, vì họ cho rằng chỉ có dư mới mang lại nhiều
may mắn, dư dả.
Cho dù mâm quả trên bàn thờ Tết người Việt phong phú hơn về chủng loại bởi sự góp mặt của những hoa quả ngoại nhập, nhưng trái dư vẫn mang 1 ý nghĩa thiêng liêng và không thể thay thế. Sự góp mặt của dư trong mâm ngũ quả như 1 sự dâng bày với những tình cảm hiếu kính, trang trọng và thiết thân nhất. Với trái dư trên bàn thờ Tết, mọi người sẽ an tâm hơn vì “dư” không chỉ mang lại may mắn trong nhà mà còn có giá trị như 1 lời gửi gắm những điều may mắn vào một năm mới an khang, thịnh vượng hơn.