Ngũ là năm (5) vì vũ trụ được tạo bởi Ngũ Hành: Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ. Tục lệ bày mâm ngũ quả ngày Tết của người Việt thường gồm năm loại quả mà tên gọi có ý cầu mong đạt được một những điều tốt đẹp, ngũ phúc lâm môn: Phú – Quý – Thọ – Khang – Ninh.
Không chỉ gồm 5 loại quả, mâm ngũ quả còn thường được các gia đình cẩn thận chọn đủ 5 màu. Tên gọi của các loại quả cũng hàm chứa những mong muốn của gia chủ.
 |
Mâm ngũ quả ngày Tết. Ảnh: Internet
|
Trong mâm ngũ quả miền Bắc, tùy theo thành phố hay nông thôn, miền xuôi hay miền núi, ở nơi nào có đồ gì thuận mua hoặc sản vật của vùng thì sẽ chọn để đủ 5 loại quả với 5 màu bày biện. Về cơ bản, trên mâm ngũ quả miền Bắc thường có: Chuối, bưởi, quất, ngoài ra còn có thể có lê, lựu, đào, phật thủ, nho, na, trứng gà, cam, quýt, dưa hấu...
Mâm ngũ quả miền Nam thường được bày các loại quả: Mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài, dưa hấu, sung, dứa (thơm), thanh long...
Cách chọn từng loại quả:
Mãng cầu : Quả tròn, cuống nhỏ, mắt to, kẽ mắt trắng, không nứt, da xanh xanh non.
Dứa: Mắt to đều, cuống nhỏ, trái mọng, búng vào kêu bộp bộp là thơm chín, mật ngọt.
Dưa hấu : Cân đối, vỏ cứng chắc, nhẵn nhụi, cuống dưa còn tươi xanh thì để chưng tết được lâu hơn là chọn cuống héo. Phần dưới trái dưa ngả màu vàng là trái dưa mọc ở gốc nên rất ngọt, rốn lõm sâu, núm giữa rốn có màu xám. Nâng quả dưa lên gõ nhẹ nghe tiếp bình bịch có vẻ nặng và cảm giác bên trong rung rung.
Đu đủ : Trái dài, cầm nặng tay, chín đều, cuống cắt ra còn dính nhựa. Tránh chọn cuống khô nhựa là trái chín giú.
Xoài : Xoài thường có nhiều loại : xoài cát, xoài thơm, xoài thanh, xoài tượng.
Chuối: quả dài, đều. Nải xòe to, các quả chuối song song không chồng lên nhau. Quả chuối cong nhẹ, xanh đều, ít bị chấm đen.
Bưởi: Nặng tay, đều quả không méo mó. Trên vỏ bưởi không có nốt sần cứng, ít chấm muội đen.
Dù mỗi loại quả có đặc điểm khác nhau, nhưng nhìn chung cần lưu ý những điểm sau:
- Chọn quả đang xanh hoặc chín cây để chưng được lâu.
- Rửa quả xong phải để thoáng cho ráo, khô sạch nước
- Chọn quả chắc, không trầy, còn cuống và lá để mâm quả xum xuê.
T. Huyên (Tổng hợp)