Một nghiên cứu công bố ngày 25/10 trên tạp chí "Khoa học" (Mỹ) cho
thấy hơn 3 triệu năm trước, thủy tổ của loài người đã đứng thẳng và
di chuyển trên hai chân trước song vẫn có thể leo trèo linh hoạt như
loài vượn.
Để có được kết luận trên, một nhóm nhà khoa học đã nghiên cứu,
phân tích kỹ lưỡng các xương bả vai vốn thuộc về một hóa thạch xương
người cổ đại được khai quật có độ nguyên vẹn đáng ngạc nhiên.
Bộ xương này là của một "bé gái" 3 tuổi được giới khoa học đặt
tên là "Selam" thuộc chủng loài Australopithecus afarensis. Chủng loài
Australopithecus afarensis được biết đến sau khi giới khoa học tìm được
hóa thạch "bà tổ Lucy", người cổ đại đầu tiên được phát hiện và
giới thiệu với công chúng vào năm 1974.
Nghiên cứu hóa thạch xương chân của "Lucy", các nhà khoa học xác
định thời điểm mà người cổ đại rời khỏi cành cây để bước xuống đất
với dáng đi thẳng đứng là hơn 3 triệu năm trước. Tuy nhiên, sau phát
hiện "Lucy", các nhà nhân loại học tranh cãi không ít về giai đoạn
tiến hóa này. Phải chăng "Lucy" là dấu mốc đánh dấu con người đã
hoàn toàn đứng thẳng hay chỉ là bước đầu của một sự tiến hóa từ
loài vượn?
"Selam" đã cho một câu trả lời rõ ràng hơn. "Selam" được xác định
sống cách đây 3,3 triệu năm. Hóa thạch này được tìm thấy năm 2000 tại
khu vực Dikika thuộc Ethiopia, quốc gia châu Phi đầy ắp những dấu tích
khảo cổ. Suốt 11 năm sau đó, nhà khoa học Zeresenay Alemseged của Viện
Khoa học California (Mỹ) đã hợp tác chặt chẽ với
chuyên gia phòng thí
nghiệm người Kenya, Christopher Kiariee để tách phần xương bả vai khỏi
bộ xương và nghiên cứu kỹ lưỡng.
Nhà khoa học Alemseged tuyên bố: "Vì xương bả vai mỏng như tờ
giấy, chúng hiếm khi hóa thạch. Nếu có đi chăng nữa thì cũng thường
bị vỡ vụn. Vì thế tìm được cả hai xương bả vai còn nguyên vẹn trong
một bộ xương hóa thạch của một chủng loài quan trọng như
Australopithecus afarensis, điều đó chẳng khác gì trúng số độc đắc".
Xương bả vai của "Selam" được Alemseged cùng cộng sự là nhà khoa học
David Green của trường Đại học Midwestern so sánh chi tiết với các
chủng người tiền sử, với các hóa thạch xương chủng loài
Australopithecus afarensis trưởng thành và với cả xương loài vượn, khỉ
hiện đại. Từ đó, họ kết luận người cổ đại ngừng hành vi leo trèo
muộn hơn nhiều so với thời điểm mà các nghiên cứu trước đó đưa ra.
Nhà khoa học Green nhận xét: "Khi so sánh xương bả vai của "Selam"
với các Australopithecus afarensis trưởng thành, rõ ràng là kiểu phát
triển phù hợp với loài vượn hơn loài người. Đây thực sự là một giai
đoạn quá độ thú vị. Chủng loài này cho thấy họ đi thẳng trên hai chân
nhưng chúng tôi cho rằng họ vẫn duy trì sự thích nghi để leo trèo. Họ
leo trèo tránh dã thú, tìm kiếm lương thực". Theo Green, vẫn chưa rõ
thời điểm nào loài người hoàn toàn từ bỏ việc leo trèo.
Các hóa thạch tổ tiên của người hiện đại (Homo erectus) sống
cách đây khoảng 1,9 triệu năm cho thấy bộ xương đã thay đổi quan trọng,
dài hơn, cân đối hơn giống như của người hiện đại. Nhưng từ giai đoạn
"Lucy" (3,5 triệu năm trước) cho đến tổ tiên của người hiện đại là một
quãng trống dài cần được tìm hiểu, nghiên cứu kỹ lưỡng hơn nữa.
Nhà
khoa học Alemseged kết luận: "Phát hiện mới giúp hoàn thiện hơn bức
tranh về sự tiến hóa của loài người, khẳng định vai trò quan trọng
của chủng loài Australopithecus afarensis với những đại diện như Lucy và
Selam. Dù chưa hoàn toàn là loài người, rõ ràng Australopithecus
afarensis trên con đường tiến hóa đó"./.