Tốp đầu đã chạy thoát…
Tên lửa Việt Nam đã chuẩn bị “đón đánh” B-52 vào Hà Nội chủ động tầm chiến dịch, cụ thể là không bị bất ngờ khi tốp đầu vào, nhờ mạng ra-đa ngoại vi “chỉ điểm” khá chính xác, cả số tốp, thời gian và đường bay.
Nhưng, đánh chúng như thế nào thì ngay các chỉ huy, trắc thủ kỳ cựu của Trung đoàn tên lửa 257 dù đã đánh vài chục trận với máy bay chiến thuật, thì sau 19h tối 18/12 họ mới lần đấu xáp mặt với dải nhiễu của B-52, lần đầu mới nhìn thấy hình dạng nhiễu trên màn hình điều khiển của khí tài CA-75. Trước đó chỉ là qua ảnh và qua học lý thuyết.
Bắt được dải nhiễu B-52, Tiểu đoàn 78 phóng hai quả đầu tiên trong bán kính sát thương cho phép, nhưng không trúng máy bay B-52. Tốp B-52 đầu tiên vào ném bom phía bắc Hà Nội đã thoát chết. Đó là lúc 19h44 đêm đầu tiên. Thời điểm đó, toàn lực lượng tên lửa phòng không Hà Nội phóng lên 15 quả đạn mà không bắn hạ được chiếc nào.
Thực tiễn là thước đo chân lý
Đêm đầu tiên Tiểu đoàn 78 bắn không trúng nhưng chỉ huy, trắc thủ đã nhận ra đặc điểm của nhiễu B-52 khác hẳn các máy bay khác. Từ đây, họ khó có thể nhầm tốp B-52 với tốp máy bay chiến thuật. Còn cách đánh, họ cũng nhận ra một điều, đánh máy bay B-52 trong nhiễu, khi không nhìn thấy “nó” thì phải chọn phương pháp xạ kích nào thì phù hợp?
Đêm 20/12, sau 2 ngày “bắn trượt”, chính Tiểu đoàn 78 đã bắn hạ chiếc B-52 đầu tiên. Cụ thể là các trắc thủ, theo dõi nhiễu B-52 đã nhận biết được “địch” bằng quan sát trực tiếp, bằng phân tích, loại suy và bằng các thao tác cụ thể, chọn phương pháp bắn tối ưu nhất để hạ B-52 tốt nhất.
Cùng đêm 18/12, Tiểu đoàn 59 Trung đoàn Tên lửa Phòng không 261 do Tiểu đoàn trưởng Nguyễn Thăng chỉ huy, phóng hai quả đạn, hạ một máy bay B-52 (rơi xuống cánh đồng Chuôm, thuộc xã Phủ Lỗ, huyện Kim Anh,Vĩnh Phú). Đây là chiếc máy bay B-52G đầu tiên bị bắn rơi tại chỗ trên bầu trời Hà Nội.
Vì sao Tiểu đoàn 59 bắn rơi tại chỗ B-52 (cách trận địa chỉ gần 10km) ngay trong đêm đầu? Đó là xuất phát từ quan điểm thực tiễn, tư duy thực tiễn. Không nhìn rõ mục tiêu, bắn bằng phương pháp nào hạ B-52 tốt nhất? Những tài liệu tổng kết chiến dịch, chiến thuật sau này ghi lại, Tiểu đoàn 59 của Trung đoàn 261 bắn bằng phương pháp T. Họ đã đúng. Đúng với trận địa họ đối mặt với B-52.
Với loại Tên lửa Phòng không CA-75, phương pháp bắn không nhiều, chỉ có vài ba phương cách. Logic thông thường, không đúng cách này thì chọn cách kia. Chiến tranh hiện đại không đơn giản thế. Trong lý thuyết chiến đấu của hầu hết các khí tài phòng không điện tử thì hiệu quả trúng mục tiêu cao hay thấp, ngoài việc phụ thuộc vào tham số kỹ thuật của “máy móc” có “chuẩn” trong giới hạn cho phép hay không, hay phụ thuộc vào phương pháp xạ kích đúng hay sai… còn có một yếu tố rất quan trọng nữa là “độ thành thục trong thao tác của nhân viên”. Điều này thì với các kíp chiến đấu của lực lượng tên lửa phòng không Hà Nội luôn có “đủ”.
Chọn được đội hình kíp chiến đấu giỏi, ăn ý, dũng cảm, sáng tạo trong trực chiến đánh B-52 ở mỗi tiểu đoàn tên lửa tháng 12/1972 tại Hà Nội cũng là một yếu tố mang tính thực tiễn sống động.
Các chỉ huy tiểu đoàn, trung đoàn biết rõ từng người với sở trường của họ qua nhiều trận chiến đấu trước đó với máy bay chiến thuật của Không quân Mỹ. Đặc biệt từ đầu năm 1972, các anh đã can trường chống trả âm mưu mới của Ních Xơn, đánh thẳng vào Hà Nội, Hải Phòng, hòng làm chúng ta gục ngã. Nhưng chúng ta đã chiến thắng!
Trần Danh