Để chuẩn bị cho lễ cầu an, người dân cung kính chuẩn bị lễ vật từ nhà. |
Sau mỗi vụ màu, đồng bào Khmer lại tổ chức múa hát để vui chơi giải trí sau thời gian làm lụng cực nhọc nên đồng bào gọi đây là hội làng (tiếng Khmer gọi là Panh-Kom-San-Srok). Bên cạnh việc vui chơi giải trí, hội làng còn có thêm một nghi thức tôn giáo là cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng năm mới được bội thu và cầu cho muôn vật được sống an vui.... Vì thế ngày lễ này còn được gọi là lễ cầu an.
Các hương thân phụ lão chuẩn bị bàn thờ, thỉnh Kim thân Phật |
Để chuẩn bị cho ngày lễ cầu an, vào ngày cuối cùng của Tết cổ truyền Chôl Chnăm Thmây, các hương phụ lão trong phum sóc ngồi lại chọn ngày tốt và thông báo cho mọi người biết thời gian và địa điểm tổ chức lễ cầu an. Trước ngày lễ, ban tổ chức họp bàn cách tổ chức như chi phí bao nhiêu rồi phân công người đi vận động đồng bào đóng góp. Trai tráng trong phum sóc thì tập trung lại chặt cây dựng lều ngoài đồng ruộng để làm nơi tổ chức lễ, còn các bà, các hương thân phụ lão thì lo việc tâm linh: Chuẩn bị bàn thờ phật, nơi dành riêng cho các sư, nơi biểu diễn văn nghệ và các trò chơi dân gian giải trí, đồng thời chuẩn bị hoa đăng, nhang đèn để phục vụ ngày hội.
Bái chư thiên, cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu. |
Xưa kia, lễ cầu an thường được tổ chức trong hai ngày đêm, bao gồm các nghi thức như: Thỉnh các vị sư đi sớt bát theo từng hộ gia đình để cầu siêu, cầu an cho cho gia đình được mạnh khỏe, hạnh phúc; thỉnh chư thiên, mời các vị sư đọc kinh cầu an, để tế các vị thần bảo vệ đất đai và làm lễ gọi hồn lúa để cầu cho mùa màng được bội thu; cuối cùng là nghi thức thả đèn gió để mong ước nhiều điều may mắn, suôn sẻ, an vui đến mọi nhà...
Các nhạc công người dân tộc Khmer tại địa phương tham gia phục lễ cầu an. |
Lễ hội còn có các đoàn nghệ thuật Khmer đến biểu diễn phục vụ. |
Lễ bái Tam bảo và thỉnh các sư mở khóa kinh cầu an, nghi thức quan trọng nhất trong ngày lễ. |
Trong những ngày diễn ra lễ cầu an, ngoài cúng theo phong tục, bà con còn tổ chức biểu diễn văn nghệ và các trò chơi dân gian giải trí mang đậm nét văn hóa của dân tộc Khmer trong phum sóc. Đặc biệt, tại một số tỉnh có đông đồng bào dân tộc Khmer: Trà Vinh, Sóc Trăng, Kiên Giang..., còn có đoàn nghệ thuật Khmer Cà Mau đến biểu diễn giúp vui làm cho ngày lễ thêm phần náo nhiệt.
Ngày nay, lễ cầu an của đồng bào dân tộc Khmer Nam bộ đã được lược bớt những nghi thức rườm rà, tốn kém nhưng nhìn chung vẫn giữ được nét truyền thống của đồng bào Khmer.
Bài và ảnh:Xuân Trang