Theo lương y Nguyễn Huy: Ðông y cho rằng, đau nhức xương khớp thuộc phạm vi chứng tý, nguyên nhân do khí huyết không lưu thông tốt, gây ra bế tắc kinh lạc. Bệnh chia làm hai thể: do phong hàn và thấp nhiệt gây ra. Ngoài việc dùng thuốc thì dược thiện cũng là một phương pháp độc đáo hỗ trợ điều trị hiệu quả. Dưới đây là một số món ăn người cao tuổi có thể dùng để đẩy lùi chứng bệnh này.
Thể phong hàn: Người bệnh đau nhức trong xương, chủ yếu hai chi dưới, khi gặp gió lạnh đau tăng lên. Chân bên đau bị lạnh, đau nhức kéo dài làm người bệnh mệt mỏi, mất ngủ, cơ thể suy nhược, ăn uống kém, hạn chế vận động. Ở thể này, sử dụng các món ăn từ lá lốt rất tốt. Theo Đông y, lá lốt vị cay, tính ấm, có tác dụng ôn trung (làm ấm bụng); tán hàn (trừ lạnh); hạ khí (đưa khí đi xuống); kháng viêm, chỉ thống (giảm đau). Hiện nay nhân dân một số vùng nước ta cũng như vùng Hải Nam, Vân Nam (Trung Quốc) và Malaysia dùng độc vị lá lốt (50 -100g/ngày) luộc ăn hằng ngày hoặc hơ nóng lá lốt để chườm đắp trị viêm khớp cấp, mạn tính đặc biệt là gút. Hai món ăn dễ chế biến với lá lốt, tốt cho người bị chứng đau, nhức xương khớp thể phong hàn là thịt bò xào lá lốt và chả lá lốt.
Thịt bò xào lá lốt: Thịt bò loại một 300g, lá lốt 50g, tỏi, gừng, hành, nước mắm, bột ngọt (mì chính) vừa đủ, rượu 1 ly nhỏ. Thịt bò rửa sạch, thái lát mỏng, ướp với hành, gừng, tỏi, mì chính, nước mắm ngon và rượu. Lá lốt rửa sạch thái ngắn. Phi tỏi cho thơm, thịt bò đã ướp gia vị cho vào xào nhanh tay, cho lá lốt vào xào tiếp trên lửa to, nêm gia vị xào thêm một lát là được. Ăn nóng cùng với cơm.
Chả lá lốt: Thịt lợn vai 300g, lá lốt 20 - 30 lá, hành, hạt tiêu, gia vị dủ dùng. Thịt rửa sạch xay nhuyễn, lá lốt cắt cuống rửa sạch để ráo lấy một phần thái chỉ. Đem thịt, lá lốt (thái chỉ) ướp cùng hành, tiêu, gia vị đủ dùng. Trải úp từng lá lên một mặt phẳng (có thể dùng mặt thớt), xúc phần thịt xay vào giữa, cuộn tròn lại. Cho dầu vào chảo, để lửa nhỏ cho tới khi dầu nóng. Cho chả vào rán nhỏ lửa cho tới chín vàng đều xếp vào đĩa đem ra ăn nóng với bún hoặc với cơm. Có thể ăn hằng ngày.
Thể thấp nhiệt: Người bệnh đau, nóng, đỏ các khớp xương, đau có tính chất cố định. Nguyên nhân do âm hư sinh nội nhiệt, kết hợp với thấp tà ứ kết lâu ngày sinh ra. Người bệnh trằn trọc mất ngủ, chất lưỡi đỏ kèm theo váng đầu, bốc hỏa từng cơn, nếu là nam giới dễ bị di tinh, hoạt tinh, răng lung lay... Người bị chứng này nên dùng các món sau:
Đậu đen hầm thịt dê: Thịt dê 150g, đậu đen 120g, địa cốt bì 15g. Tất cả cho vào nồi, đổ nước vừa đủ hầm cho chín mềm, chia ăn với cơm.
Chân giò lợn hầm khởi tử, mướp đắng: Chân giò lợn 1 cái bằng 5 - 6 lạng, khởi tử 15g, mướp đắng 60g. Chân giò làm sạch, cắt miếng; khởi tử rửa qua nước ấm; mướp đắng rửa sạch thái lát. Cả 3 thứ cho vào nồi, đổ nước vừa đủ hầm cho chín mềm, nêm gia vị, ăn trong ngày.
Kim Dung