Kết quả của nghiên cứu này sẽ cung cấp một mục tiêu đầy hứa hẹn cho các phương
pháp mới giúp điều trị căn bệnh sốt rét.
Điểm yếu này có liên
quan đến cấu trúc bên trong tế bào của ký sinh trùng gây bệnh sốt rét gọi là
bào quan apicoplast.
Cách đây khoảng một thập niên, Joseph DeRisi, nhà sinh học
phân tử làm việc tại đại học California, San Francisco, Hoa Kỳ, đã bắt đầu quan
tâm đến một bào quan bên trong tế bào ký sinh trùng sốt rét được biết đến với
tên gọi apicoplast.
Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu vẫn chưa có những hiểu biết
rõ ràng về cơ chế hoạt động của bào quan apicoplast này.
Mãi cho đến khi, bác sĩ
Ellen Yeh, tốt nghiệp bằng Tiến sĩ nghiên cứu y khoa gần đây tại Đại học
Stanford, và hiện đang làm việc trong phòng thí nghiệm của DeRisi. Yeh quan tâm
đến chuỗi chuyển hóa. Đây là các quá trình sinh hóa mà bào quan apicoplasts thực
hiện thông qua việc sử dụng hoá chất. "Tôi thật sự bị lôi cuốn bởi chuỗi
chuyển hóa," Yeh nói.
Yeh bắt đầu quan sát
các con đường trao đổi chất của bào quan apicoplasts trong ký sinh trùng gây bệnh
sốt rét. "dường như chỉ thực sự tồn tại một con đường trao đổi chất mà ký
sinh trùng Plasmodium falciparum gây bệnh sốt rét cần đến, đó là nơi mà ký sinh
trùng có thể nhận được thêm hợp chất hóa học để tồn tại."
Để chứng minh điều đó,
Yeh đã tạo ra một nhóm các ký sinh trùng bị mất bào quan apicoplasts. Thông thường,
nếu không có bào quan apicoplast, các ký sinh trùng sẽ chết. Nhưng Yeh đã cho
thêm một chất hóa học vào con đường trao đổi chất quan trọng để các ký sinh
trùng này phát triển.
"Đó là một ngày khá tuyệt vời trong phòng thí nghiệm,
khi tôi bước vào và những ký sinh trùng vẫn còn sống dù rằng chúng không có bào
quan apicoplast, nhưng bởi vì tôi đã bổ sung một hóa chất quan trọng, cho nên
các ký sinh trùng này vẫn tiếp tục sống", cô nói.
Kết quả của nghiên cứu
này đã được đăng tải trên tạp chí PLoS Biology.
DeRisi, đồng nghiệp của
Yeh cho biết: đây là một hóa chất quan trọng đối với sự tồn tại của ký sinh
trùng Plasmodium falciparum gây bệnh sốt rét.
"Hiện tại, chúng ta có thể
thiết kế, hoặc tìm kiếm các loại thuốc cụ thể nhằm ức chế hóa chất nuôi dưỡng
ký sinh trùng gây bệnh sốt rét này, thay cho các loại thuốc điều trị bệnh sốt
rét kém hiệu quả khác", DeRisi nói.
Trong thực tế, DeRisi
đã có một bước khởi đầu: fosmidomycin, một loại thuốc mới mà mục tiêu là bào
quan apicoplast. Nhưng theo Boris Striepen, một nhà nghiên cứu bệnh sốt rét tại
Đại học Georgia, Hoa Kỳ, thì cho rằng fosmidomycin không phải là một loại thuốc
tuyệt vời, bởi vì nó được bài tiết quá nhanh ra khỏi cơ thể người bệnh. Boris
Striepen cho rằng những phát hiện mới này sẽ làm cho việc tìm kiếm các loại thuốc
tốt hơn, và dễ dàng hơn nhiều.
Tuy vậy, theo Striepen:
ký sinh trùng sốt rét cần phải bị tiêu diệt bởi một loại thuốc đủ mạnh. "Cần
phải phát triển một loại thuốc mới thật sự hiệu quả dựa trên các kết quả nghiên
cứu trên."
Hiện tại, các bào quan
apicoplasts tồn tại đơn lẻ. Chúng không hiện diện trong hầu hết các loài, và
cũng không có trong các tế bào của con người. chúng có DNA riêng, tách biệt với
DNA của ký sinh trùng Plasmodium falciparum gây bệnh sốt rét.
Trong khi các nhà khoa
học phân tích DNA của các bào quan apicoplast, họ ngạc nhiên khi nhận thấy rằng:
chúng có liên quan chặt chẽ đến cấu trúc DNA của loài tảo.
"Điều này làm
cho các nhà nghiên cứu thực sự nghĩ rằng: các ký sinh trùng gây bệnh sốt rét đã
kết hợp chặt chẽ với một tế bào tảo từ rất xa xưa, và bào quan apicoplast có lẽ
là phần còn lại của tế bào tảo", theo Sean Prigge, làm việc tại Viện Sốt
rét Johns Hopkins, Hoa Kỳ.
Kết quả nghiên cứu bào
quan apicoplast, một phần còn lại của tế bào tảo, có thể sẽ giúp hạ gục một
trong những ký sinh trùng gây bệnh sốt rét, góp phần ngăn chặn căn bệnh gây tử
vong hàng đầu trên khắp thế giới.
Theo Hồ Duy Lợi - Khoahoc.com.vn