Quản trị DN, phòng bệnh hơn chữa bệnh

Trước thềm sự kiện, ĐTCK đã trao đổi với ông Nguyễn Vũ Quang Trung (ảnh), Phó tổng giám đốc HNX về một số nội dung chính.

Từ thực trạng quản lý các DN niêm yết trên HNX, ông có thể nhận xét những ưu điểm và tồn tại chủ yếu trong quản trị của các DN hiện nay?

Ưu điểm trong hoạt động quản trị của các DN niêm yết hiện nay là các công ty đã đảm bảo việc bảo vệ các quyền cơ bản của cổ đông bao gồm quyền sở hữu, đăng ký và chuyển nhượng cổ phần, quyền biểu quyết, quyền nhận thông tin từ công ty… Ngoài ra, các công ty cũng đã có ý thức và thực hiện tốt hơn nghĩa vụ về công bố thông tin trên TTCK.

Tuy nhiên, trong bối cảnh suy thoái kinh tế như hiện nay, một vấn đề nổi lên là trách nhiệm của HĐQT trong việc thực hiện các nhiệm vụ của mình một cách trung thực, cẩn trọng vì quyền lợi tối cao của cổ đông và của công ty; trách nhiệm giải trình đối với công ty và cổ đông. Hiệu quả của HĐQT trong việc rà soát và định hướng chiến lược của công ty, giám sát hệ thống quản trị rủi ro để đạt được các mục tiêu chiến lược của công ty cũng là một vấn đề cần xem xét. Nâng cao hiệu quả hoạt động của HĐQT là chìa khóa đi đến mục đích QTCT có chất lượng ở Việt Nam. Đây chính là lý do mà HNX chọn vấn đề này làm chủ đề cho Diễn đàn QTCT năm nay.

Theo ông, để nâng cao chất lượng hoạt động quản trị, DN cần phải chú trọng đến những yếu tố nào?

Về lý thuyết, để nâng cao chất lượng hoạt động quản trị, DN cần phải chú trọng đến 4 giá trị cốt lõi theo các nguyên tắc QTCT của OECD. Một là, bảo vệ quyền lợi của các cổ đông và đảm bảo sự đối xử công bằng đối với mọi cổ đông. Hai là, công nhận những quyền lợi của các bên có quyền lợi liên quan theo quy định của pháp luật. Ba là, đảm bảo rằng việc công khai thông tin về các vấn đề quan trọng liên quan tới công ty. Cuối cùng là đảm bảo việc cung cấp định hướng chiến lược cho công ty, đảm bảo việc giám sát có hiệu quả từ phía HĐQT và đảm bảo trách nhiệm giải trình của HĐQT trước công ty, trước các cổ đông. Tuy nhiên, trên thực tế, chỉ khi QTCT trở thành nhu cầu của bản thân DN và cổ đông và chỉ khi DN thực sự quan tâm và tự nguyện thực hiện thì khi đó QTCT mới đi vào thực chất.

Tại các DN niêm yết, cơ cấu cổ đông thường thay đổi rất nhanh. Nhiều DN thậm chí còn không có cổ đông lớn. Vậy làm thế nào để giám sát được hoạt động quản trị của các DN này?

Công chúng đầu tư có thể giám sát được hoạt động quản trị của DN thông qua hoạt động công bố thông tin của DN. Cụ thể các thông tin về hoạt động quản trị của DN có thể tìm thấy trong báo cáo thường niên, báo cáo tình hình QTCT cũng như thông qua việc tham dự ĐHCĐ, các báo cáo của HĐQT và Ban kiểm soát. Ở các nước phát triển, việc đầu tư chủ yếu thông qua các quỹ đầu tư, vì vậy các quỹ đầu tư có vai trò rất lớn trong việc giám sát QTCT của các DN. Ở Việt Nam, cơ quan quản lý như UBCK, các Sở GDCK là những đơn vị tham gia giám sát việc thực hiện QTCT tại các công ty đại chúng/niêm yết và đây là một kênh thông tin giám sát cho công chúng đầu tư.

Gần đây, tình trạng mâu thuẫn lợi ích giữa thành viên HĐQT, Ban giám đốc với lợi ích của DN xảy ra nhiều hơn. Chức năng của Ban kiểm soát đã không được thực hiện đầy đủ. Các DN niêm yết làm cách nào để có thể hạn chế được tình trạng này, thưa ông?

Ở Việt Nam có tình trạng chung là vai trò cổ đông lớn rất lớn, DN chưa tách rời quyền sở hữu và quyền điều hành và đó là nguyên nhân nảy sinh tình trạng mâu thuẫn lợi ích. Quan hệ kinh tế nội bộ giữa công ty và cổ đông hoặc với công ty trong đó người có liên quan của các thành viên chủ chốt là thành viên HĐQT, Giám đốc hoặc cổ đông lớn… mới chỉ bước đầu minh bạch. Để có thể giảm thiểu các vụ gian lận hoặc các giao dịch nhằm mục đích vụ lợi của các cán bộ quản lý, các mâu thuẫn lợi ích giữa những người có quyền lực với lợi ích của công ty, cần cải tiến các cách thức QTCT thông qua một hệ thống giải trình tốt hơn, xây dựng hệ thống quản trị rủi ro và kiểm soát nội bộ hiệu quả để có thể sớm phát hiện ra vấn đề trước khi chúng phát sinh. Ngoài ra, công ty cần đảm bảo sự cân bằng về kỹ năng, kiến thức, kinh nghiệm và phẩm chất cá nhân của các thành viên HĐQT, đặc biệt là vai trò của các thành viên độc lập - những người có năng lực trong việc đánh giá rõ ràng và khách quan tại mọi thời điểm.

Trên đây là quan điểm của HNX, nếu các quý vị quan tâm và muốn có câu trả lời từ nhiều góc độ, hãy tham gia Diễn đàn và đặt câu hỏi trực tiếp cho các diễn giả của chúng tôi. Đó là những diễn giả uy tín, có nhiều kinh nghiệm hoạt động trong lĩnh vực quản trị công ty trong và ngoài nước.