Người hay hút thuốc da sẽ mau nhăn hơn so với người không hút thuốc cùng tuổi và giới. Người làm
việc ngoài trời, thường phơi da ra ánh nắng gay gắt thì da sẽ lão hóa sớm hơn. Người hay lo âu,
stress nhiều sẽ mau già hơn so với người sống lạc quan. Người có chế độ ăn hợp lý và thường xuyên
hoạt động thể lực sẽ hạn chế bị mất cơ và loãng xương nên sẽ trẻ khỏe lâu.
|
Tập thể dục giúp cơ thể giữa được vóc dáng trẻ trung. Ảnh: Hoàng Hà |
Biểu hiện dễ nhận thấy nhất của sự lão hóa là thay đổi của da và tóc. Da mất dần lớp mỡ dưới da
và tuyến nhờn làm da khô hơn, giảm tính đàn hồi, dễ bị nhăn, đặc biệt là vùng quanh mắt. Da xuất
hiện những đốm đồi mồi do sự tích tụ của sắc tố melanin. Tóc mất dần sắc tố và chuyển sang hoa
râm.
Thành phần cơ thể cũng thay đổi: Giảm khối xương, giảm khối cơ, giảm nước và tăng khối mỡ.
Khoảng 35 tuổi ở cả nam và nữ, xương sẽ mất dần canxi và giảm mật độ có thể gây loãng xương. Đốt
sống bị mỏng cũng làm giảm chiều cao. Sự hóa vôi đốt sống làm thay đổi dáng của cột sống, cột sống
trở nên cứng hơn. Do đó, khi có tuổi người ta thường thấp đi, lưng khòm hơn, dáng đi giảm sự uyển
chuyển, kém linh hoạt.
Sự teo cơ khi có tuổi cũng làm giảm độ chắc cơ và sức cơ. Ngược lại, sự tích mỡ tăng lên và
thường tập trung ở vùng bụng không chỉ làm mất vòng eo thon thả thời thiếu nữ, vòng bụng rắn chắc
thời thanh niên của đấng mày râu mà còn là nguy cơ của các căn bệnh đái tháo đường, rối loạn chuyển
hóa mỡ. Bên cạnh đó, các hoạt động trí não, hoạt động của hệ tuần hoàn, hô hấp, tiêu hóa, hấp thu
và chuyển hóa bên trong cơ thể cũng thay đổi dễ dẫn đến các bệnh lý khi có tuổi.
Chế độ dinh dưỡng để kéo dài sự trẻ trung, nghĩa là vẫn giữ được một thể chất khoẻ mạnh và
tinh thần minh mẫn khi có tuổi, chính là chế độ dinh dưỡng chống lão hoá ngay từ khi
còn trẻ.
Những nguyên tắc của chế độ dinh dưỡng cơ bản để chống lại
sự lão hóa bao gồm chế độ ăn đủ năng lượng, đầy đủ và cân đối các chất dinh dưỡng
(nên ăn đa dạng các loại thực phẩm để được cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng). Tăng cường sử dụng
thực phẩm giàu chất chống oxy hoá. Cách ăn uống phòng bệnh thiếu máu, thiếu vi chất, loãng xương,
tim mạch, đái tháo đường, béo phì và ung thư. Dinh dưỡng ngăn ngừa suy giảm trí nhớ. Tập luyện thể
lực và trí não thường xuyên.
Nên nhớ rằng cách ăn uống và lối sống trong quá khứ sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe của chúng ta hôm
nay, và những gì ta làm hôm nay sẽ ảnh hưởng đến tương lai của chính mình. Do đó, để có một cơ thể
khỏe mạnh, dáng vóc trẻ trung, sức khỏe dẻo dai và trí óc minh mẫn khi có tuổi thì chúng ta cần có
một chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt thích hợp ngay từ khi còn trẻ.
Nên có chế độ ăn cân đối và đa dạng, đảm đủ năng lượng, tránh để bị suy dinh dưỡng hoặc thừa cân
béo phì vì cả hai tình trạng này đều dẫn đến những bệnh lý làm giảm tuổi thọ. Người bị suy dinh
dưỡng sẽ dễ bị các bệnh nhiễm trùng, người thừa cân sẽ có nguy cơ cao bị rối loạn chuyển hóa, đái
tháo đường, cao huyết áp…
Một yếu tố quan trọng thúc đẩy nhanh quá trình lão hóa chính là sự hủy hoại của các gốc tự
do (chất oxy hóa). Đây là những phân tử bị mất một điện tử ở quỹ đạo vòng ngoài, còn lại một điện
tử đơn lẻ nên có sức hút rất lớn đối với màng tế bào, có thể làm tổn thương các tế bào và mô của cơ
thể. Ngoài những chất oxy hóa là sản phẩm do cơ thể tạo ra trong quá trình chuyển hóa, các tác nhân
từ môi trường (thuốc lá, rượu, stress và ô nhiễm môi trường) cũng làm tổn thương các tế bào của cơ
thể.
Trong cơ thể người còn trẻ lành mạnh, chất oxy hóa không gây tác hại đáng kể vì có hệ thống bảo
vệ chống oxy hóa. Bình thường có sự cân bằng giữa 2 yếu tố này. Khi tuổi càng cao thì khả năng
chống oxy hóa của cơ thể càng giảm do sự hấp thu các chất chống oxy hóa giảm và hoạt động của nó
chiếm ưu thế, thúc đẩy những phản ứng dây chuyền oxy hóa nhiều chất trong đó có các chất béo là
thành phần cấu trúc chính của màng tế bào, gây tổn thương màng tế bào.
Việc oxy hóa dẫn đến những tổn thương khác như thay đổi cấu trúc các phân tử protein, ức chế
hoạt động các men, thay đổi cấu trúc và đặc tính các nội tiết tố được xem là nguyên nhân của quá
trình lão hóa và các bệnh ung thư, tim mạch, đái tháo đường…Do đó, người cao tuổi rất dễ bị
những căn bệnh thoái hóa do gốc tự do gây ra như ung thư, tim mạch, đái tháo đường, thoái hóa võng
mạc, kể cả suy giảm trí nhớ.
Vitamin E là chất chống oxy hóa tan trong chất béo phong phú nhất trong cơ thể. Vitamin E có nhiều
trong mầm giá đỗ, dầu thực vật và các loại hạt nhiều dầu.
Vitamin C là chất chống oxy hóa tan trong nước, họat
động chủ yếu ở dịch tế bào. Vitamin C đặc biệt hoạt động hữu hiệu trong "cuộc chiến đấu" chống lại
sự hình thành gốc tự do tạo nên do sự ô nhiễm và khói thuốc lá. Nó cũng giúp tái tạo
vitamin E sau khi vitamin E bắt giữ chất oxy hóa. Vitamin C có nhiều trong rau quả tươi, đặc biệt
là bưởi, cam, táo, ổi, sơ-ri, cóc chín, đu đủ chín.
Beta-caroten là chất chống oxy hóa tan trong chất béo, có nhiều trong các loại củ quả
có màu vàng hoặc cam (cà rốt, bí đỏ, đu đủ chín, xoài chín…) hoặc rau lá xanh đậm (cải thìa, rau
muống, rau ngót, rau lang, rau dền, bông cải xanh).
Vận động thường xuyên sẽ giúp phát triển khối cơ, giảm khối mỡ, chắc xương, hạn chế mất cơ, tích
mỡ và loãng xương khi có tuổi, giúp giữ dáng vóc trẻ trung. Vận động còn giúp tăng tuần hoàn đến
các cơ quan, làm da dẻ hồng hào, tăng khả năng hoạt động trí não. Nên áp dụng các hình thức vận
động ưa thích và phù hợp với sức khỏe để có thể duy trì vận động thường xuyên.
Tập luyện trí não thường xuyên. Lời khuyên tốt nhất để có trí não sắc bén là "sử dụng nó, hoặc
mất nó". Nên thường xuyên rèn luyện trí não bằng cách giải câu đố, học điều mới đều đặn là những
cách tác động tích cực lên khả năng trí não. Tập thói quen đọc sách ngay từ lúc trẻ để giúp củng cố
chức năng nhận thức trong những thập niên về sau.
AloBacsi.vn
Theo TS.BS Trần Thị Minh Hạnh
PGĐ Trung tâm dinh dưỡng TP HCM