Dây gắm hay còn gọi là dây sót, dây mấu gắm núi,
người Thái gọi là bản thăn muối. Là dây leo mọc cao, dài đến 10-12m. Thân to, phình lên ở các đốt. Lá nguyên, mọc đối, phiến hình trái xoan, thuôn dài, mặt tròn trên nhẵn bóng. Hoa đực và hoa cái khác gốc, tập trung thành nón. Quả có cuống ngắn, khi chín có màu vàng, hạt to. Cây ra hoa tháng 6 - 8, có quả tháng 10 - 12. Cây mọc hoang ở rừng núi khắp nước ta như Sapa, Hà Giang, Tuyên Quang,.. Rễ và dây thu hái quanh năm, rửa sạch, thái mỏng, phơi khô.
Theo y học cổ truyền dây gắm có vị đắng, tính bình, có tác dụng khu phong, trừ thấp, thư cân hoạt huyết, giải độc, tiêu viêm, sát trùng.
Sau đây là một số bài thuốc:
Chữa lở sơn: Lấy rễ gắm 20g, cho 300ml nước sắc nhỏ lửa còn 150ml, ngày uống 2 lần.
Hỗ trợ chữa phong thấp: Rễ gắm, rễ cà gai leo, vỏ chân chim, rễ cỏ xước, dây đau xương, rễ tầm xuân, mỗi vị 20g, cho 500ml, sắc còn 200, ngày 2 lần. Dùng liền 15 ngày.
Chữa đau nhức gân xương: Rễ gắm, rễ rung rúc, vỏ cây hoa giẻ, ngũ gia bì mỗi thứ 80g, rễ bướm bạc, rễ tầm xuân, rễ bưởi bung, rễ cỏ xước, rễ ô dược, tầm cửi dâu, rễ bạch đồng nữ, rễ xích đồng nam mỗi thứ 40g, rễ chỉ thiên, cỏ roi ngựa, mỗi thứ 20g thái nhỏ phơi khô, ngâm với 2 lít rượu trắng, đậy kín, sau 15 ngày, mỗi ngày uống một chén nhỏ, uống trước khi đi ngủ. Tuy nhiên, tùy từng thể trạng mà có thể các vị trên gia giảm nên trước khi áp dụng cần được lương y có uy tín bắt mạch kê đơn.
Lương y Phó Hữu Đức