Điều trị u não bằng “dao” gamma

U não là khối u nằm trong sọ, chiếm tới 8% các u trong cơ thể và chiếm 10% trong các bệnh lý thần kinh. Tại Mỹ, mỗi năm có khoảng 385.000 trường hợp tử vong do ung thư, trong đó có 50.000 trường hợp tổn thương ở hệ thần kinh trung ương.

Phẫu thuật u não đã có nhiều tiến bộ, nhất là từ khi có vi phẫu thuật. Đặc biệt là phẫu thuật định vị, điều trị các bệnh lý não dưới sự hướng dẫn của các kỹ thuật ghi hình, dùng tia phóng xạ điều trị các khối u bằng Gamma knife (dao Gamma). Kỹ thuật mới đặc biệt này ít xâm nhập vào cơ thể và an toàn hơn cho bệnh nhân.

Xạ phẫu Gamma knife góp phần điều trị u não đạt thành công cao, không chảy máu, thời gian nằm viện ngắn, không cần nhiều thời gian chăm sóc hậu phẫu.

Dấu hiệu bị u não

Các u trong sọ nói chung có hai triệu chứng chính: hội chứng tăng áp lực nội sọ và các triệu chứng thần kinh khu trú.

Các triệu chứng của tăng áp lực nội sọ:

Nhức đầu lan tỏa, lúc đầu âm ỉ, về sau trở nên thường xuyên hơn. Có những trường hợp nhức đầu khu trú có thể do khối u trực tiếp chèn ép các màng não hay các mạch máu.

Nôn ói thường xảy ra vào buổi sáng. Bệnh nhân nôn ói thành vòi và nôn xong thường có cảm giác giảm nhức đầu.

Các chức năng thần kinh cao cấp thường giảm sút trong trường hợp u thùy trán hay thùy thái dương, nhưng đây có thể là một triệu chứng chung do tăng áp lực nội sọ. Khi tăng áp lực nội sọ nặng, bệnh nhân thường tiểu không tự chủ, về sau tri giác giảm dần đi đến hôn mê.

Phù gai thị do rối loạn huyết động gây nên bởi áp lực trong sọ tăng mạnh. Vì vậy, lưu thông máu từ hốc mắt vào sọ, cụ thể từ tĩnh mạch trung tâm võng mạc vào các xoang tĩnh mạch trong sọ bị cản trở nghiêm trọng đưa đến phù gai thị, xuất huyết và có khi xuất tiết ở gai thị và ở võng mạc.

Động kinh có thể do u kích thích trực tiếp vào vỏ não, nhưng cũng có thể do ảnh hưởng của áp lực trong sọ cao.

Các triệu chứng thần kinh khác: liệt nửa người, động kinh cục bộ, rối loạn tâm thần…

Điều trị u não

Điều trị ngoại khoa (phẫu thuật): Đây là một phẫu thuật lớn, phải mở hộp sọ, có thể có nhiều tai biến trong và sau phẫu thuật.

Xạ trị và hóa trị: Các thống kê hiện nay cho thấy, sau khi đã áp dụng các phương pháp điều trị kết hợp như xạ trị (dùng tia phóng xạ) và hóa chất (dùng thuốc), bao giờ thời gian sống thêm cũng dài nhất.

Xạ phẫu Gamma knife là phương pháp xạ mới đáp ứng điều trị tốt đối với những u nhỏ có đường kính nhỏ hơn 5cm. Xạ phẫu Gamma knife là kỹ thuật không xâm lấn nhằm phá hủy mô bệnh lý trong não bằng tia gamma.

Người đầu tiên đề xuất ý kiến về mặt lý luận, tự thiết kế dụng cụ và chế tạo là bác sĩ Lars Leksell, được sự hỗ trợ của bác sĩ chuyên khoa xạ trị Bjorn Larson (cả hai đều là người Thụy Điển). Phát minh này được áp dụng lần đầu tại Bệnh viện Karolinska, ở thủ đô Stockholm năm 1956, chủ yếu điều trị bệnh Parkinson. Vì dụng cụ này có thể thay thế cuộc mổ nên Leksell đặt tên nó là “con dao gamma” (gamma knife).

Ngày nay, Gamma knife cổ điển được cải tiến thành Gamma knife quay hiện đại Rotating Gamma Knife hay Gamma ART-6000.