Nhưng các bà mẹ đang nuôi con bằng sữa mẹ rất lo ngại khi họ phải dùng thuốc để điều trị một chứng bệnh cấp tính hoặc mạn tính nào đó.
Bà mẹ khi đang cho con bú phải dùng thuốc sẽ có ít nhất 2 hậu quả là:
- Ít nhiều lượng thuốc mẹ dùng có thể qua sữa vào cơ thể con, nói cách khác là thuốc có thể làm thay đổi thành phần của sữa.
- Các hoạt chất trong thuốc sẽ làm giảm bài tiết sữa, thậm chí cạn sữa.
Các loại thuốc ít hoặc không có ảnh hưởng xấu đến thành phần của sữa có thể kể như các loại vitamin được dùng với liều lượng đúng chỉ định của thầy thuốc (chú ý các loại vitamin A, D nếu dùng quá liều và lâu dài có thể ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của cả mẹ và con); các loại viên sắt và axit folic (bà mẹ được khuyên dùng trong suốt thời kỳ mang thai và sau đẻ một tháng), các loại dịch truyền dùng cho bà mẹ khi có chỉ định như huyết thanh mặn 0,9%, dung dịch ringer lactate, dung dịch đường glucose 5%, dung dịch oresol pha đúng cách (mỗi gói trong một lít nước) khi bà mẹ bị bệnh tiêu chảy, một số loại kháng sinh thuộc nhóm bêta lactam như penicilin, cephalosporin (với điều kiện người mẹ không dị ứng với các thuốc đó), nhóm macrolid như erythromycin...
Các loại thuốc dùng nhất thời để chữa cảm sốt, chống đau nhức, không có steroid như paracetamol, ibuprophen có thể dùng như trong nhóm này tránh dùng aspirin vì không những có thể gây kích ứng niêm mạc đường tiêu hóa mà còn làm giảm tiết sữa. Người ta từng khuyên dùng aspirin uống trong vài ngày để cắt sữa ở các bà mẹ muốn cai sữa cho con.
Các thuốc ảnh hưởng đến tiết sữa nhiều là các loại thuốc nội tiết, đặc biệt là thuốc có chứa estrogen, parloden (thuốc chứa chất bromocrypstin làm giảm nội tiết gây tiết sữa là prolactin của tuyến yên) vì thế những thuốc này cũng là thuốc gây mất sữa cho các bà mẹ không được nuôi con bằng sữa mẹ. Cũng vì vậy các bà mẹ sau sinh nuôi con bằng sữa mẹ muốn dùng thuốc tránh thai không được dùng các loại thuốc dạng viên tránh thai kết hợp (có chứa estrogen) mà chỉ được dùng loại thuốc chỉ chứa một hoạt chất nội tiết là progestin (viên tránh thai exluton) hoặc tiêm các loại thuốc tránh thai như DMPA (không có chất estrogen) là những thuốc không ảnh hưởng đến sự tiết sữa.
Các loại thuốc chống chỉ định dùng cho phụ nữ đang cho con bú là các loại thuốc chống ung thư, các loại kháng sinh có thể gây độc cho cả mẹ và con như các thuốc thuộc nhóm aminoglycosides (streptomycin, kanamycin, gentamycin) gây độc cho thận và thần kinh thính giác; thuốc thuộc nhóm tetracyclin (doxicyclin, tetracyclin) ảnh hưởng đến phát triển xương và răng của trẻ; thuốc thuộc nhóm quinolone (ofloxacin, ciprofloxacin, levofloxacin, nalidixic acid...) do ảnh hưởng đến sự phát triển về sụn của trẻ.
Tuy nhiên trong trị liệu, nhiều khi thầy thuốc phải cân nhắc giữa nguy cơ cao về sức khỏe và tính mạng của người bệnh (do bệnh tật gây ra) với các nguy cơ do thuốc đối với họ và thai hay trẻ đang bú mẹ nếu phải dùng một số thuốc nào đó bị chống chỉ định. Điều này phải được thầy thuốc tư vấn, giải thích rõ cho người bệnh hiểu và chấp nhận. Nếu là trường hợp đang nuôi con bằng sữa mẹ thì trong thời gian dùng thuốc, bà mẹ có thể tạm ngừng cho con bú, thay bằng cách cho con ăn sữa bột nhưng hằng ngày vắt sữa theo các bữa bú của con (để khỏi mất sữa); đến khi khỏi bệnh không dùng thuốc nữa lại tiếp tục cho con bú.
BS. Phó Đức Nhuận
Theo Suckhoedoisong