 |
|
Cây tơ hồng. |
Trong các tài liệu y học cổ cũng có nói đến tác dụng dược lý của vị thỏ ty tử là: bổ dương, ích âm, cố tinh, minh mục, chỉ tả, chủ trị các chứng thận hư, liệt dương, tiểu tiện không tự chủ, băng đới, mắt mờ, tỳ hư tiết tả, tiêu khát... Nhờ vậy từ lâu đời đã có nhiều phương thuốc sử dụng vị thỏ ty tử phối hợp với các vị thuốc khác để lập nên những phương thuốc bổ thận tráng dương nhằm chữa trị các chứng như thận hư, liệt dương, di tinh, đau lưng, tiểu nhiều...
Để có thể tham khảo và áp dụng dưới đây xin giới thiệu những bài thuốc cổ phương có tác dụng bổ thận tráng dương từ thỏ ty tử.
Phương “Thỏ ty tử hoàn 1” trích trong “Thái bình thánh huệ phương”
Tác dụng: Bổ thận dương, làm mạnh lưng, mạnh gối. Trừ hàn thấp, trị hư lao, hư tổn, lưng đau, chân lạnh, chân yếu.
Dược liệu gồm: Bạch truật 80g, đỗ trọng (bỏ vỏ sao hơi vàng) 80g, quế tam 80g, thỏ ty tử (tẩm rượu trong 3 ngày đêm) 120g, thục địa 160g, xa tiền tử 80g. Tất cả các vị trên sau khi sao tẩm đem tán bột, trộn với mật làm hoàn. Ngày uống 1 lần 12g chiêu với rượu hâm nóng.
Xét trong phương này thấy: Phương sử dụng chủ yếu là vị thỏ ty tử hợp với đỗ trọng, thục địa để bổ thận dương, ích tinh huyết, mạnh lưng, mạnh gối. Còn vị quế tâm tác dụng ôn thận, trợ dương, tán hàn. Bạch truật bổ khí, kiện tỳ, bổ hậu thiên nhằm giúp cho tiên thiên; hợp với nhục quế để trừ hàn thấp. Vị xa tiền tử lợi thủy, trừ thấp.
Phương “Thỏ ty tử hoàn 2” trích trong “Thái bình huệ dân hòa tễ cục phương”
Tác dụng: Bổ thận dương, mạnh lưng, mạnh gối, cố hạ nguyên. Trị thận khí hư tổn, ngũ lao, thất thương, lưng đau, gối mỏi, gối đau, sắc mặt đen, hoa mắt, tai ù, mồ hôi trộm, tiểu nhiều.
Dược liệu: Ba kích nhục 30g, bạch linh 30g, bổ cốt chỉ 30g, đỗ trọng 30g, hồi hương 30g, lộc nhung 40g, ngũ vị tử 20g, ngưu tất 30g, nhục quế 40g, nhục thung dung 30g, phòng phong 30g, phụ tử 40g, phúc bồn tử 20g, sơn thù nhục 30g, tang phiêu tiêu 20g, thạch hộc 30g, thạch long nhục 40g, thỏ ty tử 40g, thục địa 30g, trạch tả 40g, trầm hương 30g, tục đoạn 30g, xuyên khung 20g. Tất cả tán bột, trộn với rượu và hồ làm hoàn. Mỗi ngày uống 12-16g chiêu với rượu hâm nóng.
Trong phương này sử dụng các vị thuốc ôn bổ, chú trọng bổ thận, ôn dương, làm mạnh gân xương. Lại phối hợp với các vị thuốc thu sáp để giữ chắc hạ nguyên, sáp tinh, làm cho tinh không tiết ra, mặt khác lại khử phong, trừ thấp, hoạt huyết, hành khí, theo cách tương phản tương thành, khiến trong bổ có tả.
Phương “Thỏ ty tử hoàn 3” trích trong “Thánh tế tổng lục” của Triệu Cát
Tác dụng: Bổ thận, ôn dương, tán hàn, giảm đau. Trị thận hư lạnh, dương khí suy yếu, nấc, cơ thể gầy yếu, không muốn ăn uống, lưng nặng, chân mỏi, bụng và rốn đau, tiểu nhiều.
Dược liệu: Ba kích (bỏ lõi) 40g, bổ cốt chỉ (sao) 0,4g, lưu hoàng 0,4g, phòng phong 0,4g, tế tân 20g, thỏ ty tử (tẩm rượu) 20g, thục tiêu (bỏ mắt, sao qua cho ra hơi nước) 20g, tục đoạn 40g, tỳ giải 20g. Tất cả tán bột, trộn mật làm hoàn. Ngày uống 1 lần 12g với nước cháo lúc bụng đói.
Trong phương các vị thỏ ty tử, bổ cốt chỉ, lưu hoàng, thục tiêu, tục đoạn, ba kích tác dụng bổ thận, ôn dương, làm mạnh lưng, mạnh gối là thuốc chính, hợp với phòng phong, tỳ giải, tế tân để trừ phong, hàn, thấp; tế tân hợp với thục tiêu có thể tán hàn, giảm đau.
Phương “Thỏ ty tử hoàn 4”
Tác dụng: Bổ thận, nhiếp tinh. Trị thận khí hư yếu, tinh dịch không kiềm giữ được, tiểu đục, tiểu buốt.
Dược liệu: Tang phiêu tiêu (nướng) 20g, thỏ ty tử (ngâm rượu 1 đêm), trạch tả 10g. Tán bột, trộn với mật làm hoàn. Mỗi lần uống 20 viên (chừng 12-16g) với nước cháo vào lúc đói.
Trong phương ta thấy vị thỏ ty tử bổ thận, ích tinh; tang phiêu tiêu bổ thận, sáp tinh, chỉ di; vị trạch tả thấm thủy thấp, lấy tả giúp cho bổ.
Phương “Thỏ ty tử tán”
Tác dụng: Bổ thận, tráng dương, cố tinh, súc niệu. Trị bàng quang hư lạnh, thận hư lạnh, tiểu nhiều.
Dược liệu: Lộc nhung (bỏ lông, rửa giấm, rồi đem sao hơi vàng) 40g, mẫu lệ (nung) 40g, mè gà (sao sơ) 80g, ngũ vị tử 40g, nhục thung dung (tẩm rượu ngâm 1 đêm) 40g, tang phiêu tiêu (sao sơ) 40g, thỏ ty tử (tẩm rượu 3 đêm) 1,2g.
Cách bào chế, sử dụng: Tất cả tán bột cất sử dụng dần. Mỗi lần uống 8g, chiêu với rượu ấm vào trước bữa ăn, ngày uống 1 lần.
Trong phương các vị thỏ ty tử, lộc nhung, nhục thung dung, tang phiêu tiêu và ngũ vị tử đều bổ thận tráng dương, cố tinh, các vị như mẫu lệ, mề gà (kê nội kim) có tác dụng sáp tinh, chỉ di.
Theo Suckhoedoisong